ترمز ارز کشیده شد
شامگاه دوشنبه، در حالی که دلار از مهار خارج شده و در حال اوج گیری بود، معاون اول دولت اعلام کرد که «نرخ دلار از فردا (سه‌شنبه) برای تمام فعالان اقتصادی و برای رفع همه نیازهای قانونی و اداری آنان، نیازهای خدماتی مسافران، دانشجویان، محققان و دانشمندانی که برای کارهای تحقیقاتی خود به ارز نیاز دارند، ۴۲۰۰ تومان خواهد بود.»
اسحاق جهانگیری افزود: با این رقم، ارز مورد نیاز همه بخش‌ها از طریق بانک مرکزی و صرافی‌ها و بانک‌های تحت کنترل بانک مرکزی ارز تامین می‌شود.فعالان اقتصادی و مردم هیچ دغدغه‌ای برای تأمین ارزشان با این نرخ نباید داشته باشند.
معاون اول رئیس‌جمهوری با بیان اینکه جلسه دوشنبه شب در پی جلسات روزهای گذشته در ارتباط با مسائل ارزی تشکیل شد، تصریح کرد: در این جلسه تصمیمات نهایی با حضور آقای رئیس جمهور اتخاذ شد که جهت اطلاع ملت عزیز ایران اعلام می‌کنم.
جهانگیری ایجاد ثبات اقتصادی را از وظایف دولت‌ها برشمرد و اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دولت یازدهم ثبات اقتصادی کشور بود که در این حوزه می‌توان به کاهش نرخ تورم و تک‌واحدی شدن این نرخ اشاره کرد. دولت باید شرایطی به وجود بیاورد که شاخص‌های اصلی اقتصادی همانند نرخ ارز و سود بانکی برای فعالان اقتصادی قابل پیش‌بینی باشد.
اتفاقات ارزی غیرطبیعی بود
معاون اول رئیس‌جمهوری گفت: متأسفانه در روزهای اخیر اتفاقاتی در نرخ ارز روی داد که موجب نگرانی مردم و فعالان اقتصادی شد و از طرفی ثبات اقتصادی کشور به عنوان یکی از دستاوردهای اقتصادی دولت مورد تهدید قرار گرفت.
وی با اشاره به تلاش دشمنان و مخالفان و بخصوص آمریکایی‌ها بعد از توافق برجام و روی کار آمدن ترامپ برای متلاطم نشان دادن فضای اقتصادی کشور با هدف جلوگیری از تشویق دیگران به همکاری اقتصادی با ایران گفت: خوشبختانه با کار جدی‌ای که در عرصه بین‌المللی انجام گرفت، با دولت‌های مختلف میلیاردها دلار توافق کردیم که فاینانس به ایران اختصاص داده شود و بیش از ۳۰ میلیارد دلار حتی ضمانت‌نامه‌اش در سطح دولت به نام بانک‌های این کشور صادر شد.
معاون اول رئیس‌جمهوری تاکید کرد: اقتصادی که همواره مازاد ارزی دارد، نباید در آن یک اتفاق اینگونه‌ای بیفتد و این غیرطبیعی است. بعضی‌ها می‌گویند که دست‌های مداخله‌گر بیرونی فضای اقتصاد کشور را آشفته می‌کند و بعضی‌ها می‌گویند فضاسازی‌های برخی از جریانات در داخل کشور ممکن است به چنین موضوعی دامن بزند تا نگذارند فضای باثباتی بر اقتصاد کشور حاکم شود.
دولت ثبات اقتصادی را دنبال می‌کند
جهانگیری اظهار کرد: دولت مصمم است به مردم اطمینان دهد که قادر است اقتصاد کشور را باثبات، بااطمینان و قابل پیش‌بینی اداره کند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که نرخ دلار از فردا (سه‌شنبه) برای تمام فعالان اقتصادی و برای رفع همه نیازهای قانونی و اداری آنان، نیازهای خدماتی مسافران، دانشجویان، محققان و دانشمندانی که برای کارهای تحقیقاتی خود به ارز نیاز دارند، 4200 تومان باشد و با این عدد و رقم، به همه نیازهای ارزی کشور از طریق بانک مرکزی و صرافی‌ها و بانک‌های تحت کنترل بانک مرکزی پاسخ داده خواهد شد.
فقط 4200 تومان را به رسمیت می‌شناسیم
وی تصریح کرد: هیچ نرخ ارزی با قیمت‌های دیگری را به رسمیت نمی‌شناسیم و برای ما هر قیمت ارز غیر رسمی دیگری در بازار از فردا به عنوان قاچاق تلقی خواهد شد. درست مثل قاچاق مواد مخدر که کسی حق خرید و فروش ندارد و با کسی که خرید و فروش می‌کند، برخورد می‌شود، نرخ دیگری هم اگر در بازار شکل بگیرد، دستگاه قضایی و نیروهای امنیتی برخورد خواهند کرد و آن را به رسمیت نمی‌شناسیم.
با این که جهانگیری تاکید کرد که برای تامین همه نیازهای کشور ارز بانکی، حواله‌ای و صرافی با نرخ تعیین شده وجود دارد و بعد از این یک مازاد ارزی قابل توجه خواهیم داشت تا دغدغه مردم برطرف شود، در عمل اما اتفاق دیگری افتاد.
رئیس کل بانک مرکزی مطرح کرد:
عوامل غیراقتصادی در تلاطم ارز
رئیس کل بانک مرکزی نیز با حضور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت ارزی کشور گفت: عوامل غیراقتصادی و عدم اطمینان نسبت به آینده در تلاطم نرخ ارز موثر است.
ولی‌الله سیف با اشاره به نرخ ارز در خرداد سال 92 افزود: در خرداد 92 که انتخابات انجام شد نرخ ارز 3 هزار و 700 الی 800 تومان بود؛ به محض اعلام نتایج انتخابات بدون اینکه هنوز دولت جدید شروع به کار کند ظرف 2 تا 3 ماه قیمت‌ها روند نزولی پیدا کرده و در مرداد ماه به زیر3 هزار تومان رسید.
وی ادامه داد: در پروسه زمانی که دلار روند نزولی داشت هیچ اقدام خاصی در اقتصاد انجام نشده بود، تنها یک امید مثبت و یک انتظار باعث شد که یک شرایط خیلی طبیعی در اقتصاد کشور ایجاد شود، همان طور که همین عامل مثبت اثر داشته عوامل منفی نیز باعث بروز انتظارات منفی، عدم اطمینان به آینده می‌تواند بازار را دچار التهاب کرده و مشکلاتی را ایجاد کند.
التهاب ایجاد نکنیم
سیف اضافه کرد: دشمنان ما در تلاش هستند تا از هر فرصتی در جهت التهاب آفرینی در اقتصاد ما استفاده کنند. اقدامات دشمن جای تعجب ندارد اما در داخل باید روش‌هایی را در پیش بگیریم که خود ما التهاب‌های مصنوعی ایجاد نکنیم.
وی ادامه داد: در هر کشوری با هر میزان از اقتدار و ذخایر، انتظار منفی به وجود بیاید و بحث انتقال سرمایه و نگرانی نسبت به آینده به وجود آید به هیچ وجه نمی‌توان در مقابل آن ایستاد.
رئیس کل بانک مرکزی با تأکید بر اینکه ما در شرایط عادی نیستیم و دشمنان ما توطئه‌های خود را ادامه می‌دهند، گفت: تصمیم ما این است که همه امکانات در خدمت تأمین نیازهای واقعی اقتصاد کشور قرار بگیرد البته در یک فضای شفاف و یک افقی که اشراف کامل بانک مرکزی بر همه ابعاد داشته و مانور تصمیم‌گیری داشته باشد.
سیف از ایجاد سامانه‌ای برای بهبود وضعیت بازار مسکن خبر داد و افزود: در این سامانه کلیه ارزهای ورودی کشور ناشی از فروش نفت، درآمدهای غیرنفتی و هرگونه درآمد ارزی که کشور دارد در این سامانه ورود پیدا کرده و همه مصارف ارزی کشور نیز در آن سامانه پاسخ داده می‌شود.
وی ادامه داد: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که خوشبختانه کشور در یک وضعیت تعادل قرار دارد و این اقدامات و التهاب آفرینی‌هایی که دشمنان ما در فضای مجازی انجام می‌دهد نباید ما را نگران کند. متأسفانه ما فضایی را به آنها داده‌ایم و اجازه هم داده‌ایم که بی‌انضباط هر کاری دلشان می‌خواهد بکنند.
سیف اضافه کرد: باید در این فضا تصمیم بگیریم که تسلط خود را بر شرایط ارز کشور محرز کرده و وضعیت را به دست بگیریم و در نتیجه متناسب با فضایی که برای ما پیش می‌آید از حیث گشایش‌ها و یا محدودیت‌هایی که پیش رو داریم بتوانیم انعطاف‌پذیر بوده و با سرعت واکنش نشان دهیم.
رد پای عربستان و امارات
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه مبنای ارز 4 هزار و 200 تومان، گفت: همه توان ما در خدمت ساماندهی این بازار بوده تا بتوانیم این تسلط را بر بازار حاکم کنیم از این رو مسلماً نیاز به کمک و حمایت مجلس داریم.
سیف با تأکید بر اینکه دشمن بر روی کشور ما ذره‌بین قرار داده است، افزود: نباید اجازه التهاب آفرینی به دشمنان داده شود و باید بتوانیم با هماهنگی و همفکری شرایط را به سمت بهبود هدایت کنیم.
وی با بیان اینکه بر اساس بررسی‌هایی که انجام شده تعادل لازم در منابع و مصارف ارزی کشور وجود دارد، ادامه داد: در این فضا نباید نرخ ارز این نوسانات را داشته باشد از این رو جای پاهایی دیده می‌شود که حتی کشورهای اطراف ما از جمله امارات و عربستان نیز در نوسانات بی‌تقصیر نیستند.
حمله نمایندگان مجلس به رئیس کل بانک مرکزی
صحبت‌های سیف به سادگی به پایان نرسید چرا که در حین سخنرانی تعدادی از نمایندگان به یکباره با هجوم به تریبونی که ولی‌الله سیف در حال سخنرانی از آن بود، برای دقایقی نظم جلسه را برهم زدند.
امیر خجسته یکی از همین نمایندگان بود که در صحنه این درگیری حضور داشت. او در گفتوگو با خبرآنلاین، گفت که این اقدام، «حمله» نبود، بلکه القای حس مردم به رییس کل بانک مرکزی بود. او حتی معتقد است که اگر این حس را در مجلس نشان نمی دادند، مردم آن را در خیابان‌ها نمایش می‌دادند.
نماینده مردم همدان در مجلس صحبت‌هایی را هم که در این درگیری خطاب به سیف مطرح شد، اینگونه روایت کرد: ما می‌گفتیم که آقا شما بروید! برای چه آمدید؟ دوره قبل هم آمدید و صحبت کردید ولی عمل نکردید.
وی ادامه داد: چطور ارز رها شده و به این قیمت در بازار رسیده و شما عکس العملی نشان نمی دهید؟ یک بار بگیر و ببند می‌کنید و بعد هم بحث را رها می‌کنید؟
بیانیه بانک مرکزی:
سقف ارز قابل نگهداری 10هزار یورو
بانک مرکزی در بیانیه‌ای که برای پاسخگویی به سوالات و ابهامات منتشر شد، اعلام کرد: «ارز قابل نگهداری توسط هر شخص حداکثر ۱۰ هزار یورو است و افرادی که بیش از این مبلغ داشته اند باید تا پایان ماه جاری در راستای اجرای تصمیم روز گذشته ستاد اقتصادی دولت مبنی بر یکسان سازی نرخ ارز با بهای 42000 ریال برای هر دلار آمریکا که به منظور تثبیت بازار ارز اتخاذ شد»
در بخش‌های دیگر این بیانیه آمده است: مطالب زیر با هدف پاسخگویی به پرسش‌های احتمالی هموطنان و تبیین جزئیات تصمیم یاد شده اعلام می‌شود. لازم به ذکر است بانک مرکزی آماده پاسخگویی به سوالات و ابهامات احتمالی تمام هموطنان است و در صورت لزوم، اطلاعیه‌های تکمیلی توسط این بانک منتشر خواهد شد.
1. از تاریخ 21 فروردین 1397 بانک مرکزی نسبت به تأمین ارز برای تمام نیازهای قانونی تجاری و تولیدی در چارچوب قوانین و مقررات صادرات و واردات و مقررات ارزی کشور بر مبنای هر دلار 42000 ریال اقدام می‌کند.
2.بر اساس بند (خ) ماده 2 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز هر گونه خرید و فروش ارز خارج از سیستم بانکی و صرافی‌های مجاز قاچاق محسوب شده و نهادهای ذیصلاح با مرتکب بر اساس قوانین و مقررات جاری از جمله قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز برخورد می‌کنند.
3. میزان ارز قابل نگهداری توسط هر شخص بر اساس دستورالعمل صادره توسط بانک مرکزی در تاریخ 21 فروردین 1396 حداکثر 10 هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها بوده و در صورت کشف میزان بیش از آن در اختیار هر شخص، با مرتکب بر اساس قانون برخورد خواهد شد.
4. تمام اشخاصی که سابقاً اقدام به خرید ارز به صورت اسکناس کرده اند و در تاریخ صدور این اطلاعیه بیش از 10 هزار یورو یا معادل آن ارز در اختیار دارند، حداکثر تا پایان ماه جاری نسبت به سپرده گذاری ارز در بانک‌های مزبور یا فروش آن به بانکها اقدام کنند. بر اساس بخشنامه مورخ 1396.12.26 بانک مرکزی، در صورت سپرده گذاری ارزی در بانکها، سود ارزی بر اساس مقررات بانک مرکزی به سپرده‌های مزبور پرداخت خواهد شد. بازپرداخت اسکناس به سپرده گذاران ارزی در صورت مطالبه آنها تضمین می‌شود.
- تأمین ارز تمام واردات به کشور پس از ثبت سفارش انجام می‌شود. ثبت سفارش صرفاً با پرداخت از طریق مسیر بانکی مجاز است.
6. بانکها علاوه بر انجام حواله توسط خود می‌توانند پس از تشکیل پرونده و اخذ تعهد از وارد کننده، نسبت به ثبت درخواست ارز به صورت حواله در سامانه نیما و همچنین حواله ارز از طریق صرافی‌ها اقدام کنند.
7.تمام صادرکنندگان موظفند ارز حاصل از صادرات را به جز مواردی که صرف واردات توسط خود، بازپرداخت بدهی ارزی و یا سپرده گذاری می‌کنند، از طریق سامانه نیما به بانکها و صرافی‌های مجاز بفروشند.
8. ضوابط مربوط به تأمین ارز برای مسافران به خارج از کشور، دانشجویی و درمانی و سایر موارد در مبادی خروجی همزمان با فراهم شدن تمهیدات آن اطلاع رسانی خواهد شد.
وضعیت بازار ارز
ظهر سه شنبه خبرگزاری ایسنا اعلام کرد که بانک مرکزی به آنها اعلام کرده که دلار ۴۲۰۰ تومانی فقط به متقاضیان قانونی یعنی فعالان اقتصادی اعم از صادرکنندگان و واردکنندگان تعلق می‌گیرد و شرایط ارائه ارز به مسافران، دانشجویان و دیگر گروه‌ها متعاقبا اعلام می‌شود.
اما از صبح دیروز افراد مختلف در صف‌های طولانی حضور پیدا کردند و عده زیادی با ارائه مدارک مسافری به دنبال تهیه دلار ۴۲۰۰ تومانی بودند که موفق نشدند. البته در مقاطعی برخی صرافی‌ها دلار را با قیمت ۴۹۰۰ تومان فروختند که نیروی انتظامی جلوی آنها را گرفت و نهایتا بساط آنها برچیده شد.
به طور کلی فضای بازار در روز گذشته حاکی از ابهام در نحوه عرضه و تقاضا بود و مشخص نبود که دقیقا دلار و سایر ارزهای مهم مثل یورو چه قیمتی دارد. از سوی دیگر حضور ماموران نیروی انتظامی و تعزیرات حکومتی برای کنترل فضا و قیمت‌ها در بازار گسترده و پرررنگ بود.
از پایتخت گزارش شد که همچنان حضور دلالان و دستفروشان در خیابان‌های محدوده فردوسی نسبتا گسترده بود و با توجه به ناامید شدن بخشی از متقاضیان برای خرید دلار طبیعتا مجبور بودند به سراغ دلالان بروند و دلار را با قیمت حدود ۵۵۰۰ تومان خریداری کنند.
گفتنی است که سه شنبه اغلب صرافی‌ها تابلوهای اعلان قیمت‌ها را خاموش کرده بودند و اعلام می‌کردند که خرید و فروش ارز انجام نمی‌دهند. تجربه نشان داده است که با دستور نمی‌توان قیمت ارز را تعیین کرد و باید منتظر ماند تا سیر آتی ارز در روزهای آینده مشخص شود.