نظرگاه و گذرگاه عاشقی
روز آخر سال گذشته گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی با حضور مسئولین شهرداری، استانداری و آستان قدس رضوی افتتاح شد. این پروژه که بعد از 5 سال فاز یک آن به بهره‌برداری رسید هنوز بخش های دیگری دارد که با تکمیل این طرح‌ها فضای اطاف حرم مطهر به فضایی ایده‌آل برای زائر و مجاور تبدیل می‌شود. در همین راستا به سراغ عوامل اجرایی پروژه عظیم گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی در شرکت الماس سازه روشن پیمانکار این پروژه رفتیم تا از فراز و نشیب‌های روند اجرایی این پروژه و آینده آن آگاه شویم.
مسئول پروژه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی:
عدم همکاری شهرداری سابق باعث توقف پروزه‌های عمرانی اطراف حرم شد
مسئول پروژه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی گفت: کلید این پروژه در دوره شهرداری مهندس پژمان خورده شد، در مرحله اول که آزادسازی بود بخاطر مشارکت و تعامل خوب شهرداری سرعت عمل بسیار خوب بود. اگر با سرعتی که در 4 ماهه اخیر کار کردیم در اول کار می‌شد قطعا طی کمتر از دو ساله پروژه تمام می‌شد اما این نیاز به حمایت شهرداری داشت کما این که با حمایت اندک شهرداری در این مدت این اتفاق رخ داد.
اویس روشنک افزود: متاسفانه بخاطر عدم حمایت‌ها این پروژه تقریبا سه سال و نیم متوقف بود چرا که کارهای عمرانی بیشتر از مسائل اجرایی مسائل جانبی زیادی دارد. متاسفانه در مقطعی بخاطر عدم همراهی شهرداری نه تنها این پروژه بلکه تقریبا تمام پروژه‌های اطراف حرم متوقف شده بودند.
حمایت شهرداری مایه دلگرمی بود
روشنک ادامه داد: شرکت الماس سازه روشن از نظر امکانات و منابعی هیچ گونه کمبودی نداشته است و هر کاری تا الان انجام داده است بر مبنای اعتماد به مدیریت جدید شهری بوده است.
در واقع دلگرمی حاج آقای روشنک به وعده شهردار محترم که گفتند مشکلات را حل می‌کنیم، جانی دوباره به پروژه بخشید. هر چند که هنوز اتفاق عملی خاصی رخ نداده اما همین حمایت باعث دلگرمی است. این دلگرمی‌ها نه تنها در دوره قبل نبود بلکه سنگ‌اندازی‌هایی نیز صورت می‌گرفت که اگر هرکسی غیر از حاج آقای روشنک بود کار را نیمه تمام رها می‌کرد و می‌رفت.
مسئول پروژه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی افزود: اما ایشان روحیه‌ای دارند که از حق مردم و پروژه دفاع می‌کنند چرا که این پروژه برای زائر انجام می‌شود و این پروژه که امروز همه از آن لذت می‌برند حاصل دفاع تمام قد حاج آقای روشنک است. هر کسی که به این خیابان وارد می‌شود لذت ورود به صحن را در دل دارد. حرفی که حاج آقای روشنک بارها به شهرداری و آستان قدس زده این است که به این گذرگاه باید به چشم صحن و سرای رضوی نگاه شود نه یک خیابان ساده.
گفتند که انجام این پروژه غیر ممکن است
وی در خصوص گذشتن از ناامید‌ی‌ها گفت: بعضی‌ها با عشق کار می‌کنند و امثال مهندس پاشایی و استاد داوود عاشق هستند و عاشق هیچوقت ناامید نمی‌شود. این تیم در صحن جامع هم کار می‌کردند و کارهایی انجام می‌دهند که همه می‌گفتند غیرممکن است اما این غیرممکن‌ها با عشق ممکن شد. متاسفانه در کشور ما خیلی کم افراد عاشق کار هستند و همه تنها به دنبال شب کرد روز خود هستند.
روشنک ادامه داد: روزی که قصد انجام کار را داشتیم در شهرداری افرادی به ما پوزخند می‌زدند که این کار غیرممکن است اما کاری که ما انجام دادیم کم نظیر بود که دلیل اصلی آن همین عشق در وجود مجموعه بود و با انجام این کار همه لذت بردیم.
عمده فشار پروژه روی دوش حاج آقای روشنک بود
وی تصریح کرد: همه کسانی که در مجموعه هستند بخشی از کار را انجام می‌دهند اما بخش عمده بار این پروژه روی دوش شخص حاج آقای روشنک بود چرا که هم بر کار اجرایی نظارت می‌کردند و هم باید موانعی که دستگاه‌ها ایجاد می‌کردند را مرتفع می‌ساختند. فقط در مراحل پایانی شهردار و معاونین ایشان به پروژه سرکشی داشتند و سعی می‌کردند به همه روحیه بدهند و این نشان از آن دارد که شهردار هم از اشخاص عاشق کار است.
هزار نفر درگیر این پروژه بوده‌اند
وی در خصوص تعداد نفرات شاغل در این پروژه گفت: در این پروژه در زمان‌های مختلف تعداد متفاوتی نیرو مشغول به کار بودند، یعنی در اوج کار بیش از 200 نفر به شکل مستقیم کار می‌کردند که حتی در 40 روز اخیر به 350 نفر نیز رسیده بود، و غیر مستقیم نیز حدود یک هزار نفر درگیر این پروژه بوده‌اند.
روشنک تصریح کرد: اگر مشکلات برطرف شود و سنگ‌اندازی صورت نگیرد ما امیدواریم در دو سال آینده این پروژه به طور کامل به بهره‌برداری برسد که قطعا نمونه آن را در کل کشور نخواهیم داشت. در این خیابان‌ها چهار پروژه در نظر گرفته شده و دیگر خیابان‌ها نیز به این خیابان از 6 سمت با پله برقی متصل هستند.
دید مناسب به حرم و کم کردن بارترافیکی هدف گذرگاه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی
در ادامه به سراغ رئیس اجرایی پروژه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی رفتیم تا روند ساخت و سختی‌های مسیر این پروژه را با وی مرور کنیم.
رئیس اجرایی پروژه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی گفت: زمانی که ما وارد این کوچه سنتی چهار باغ شدیم اینجا پارکینگ بود و عرصه پل خیابان تجمیع بیش 200 پلاک است، یعنی در واقع خیابانی وجود نداشت که اصلاح شود.
مهندس احسان پاشایی افزود: شهرداری ثامن هشت خیابان شعاعی در نظر گرفته بود تا جایگزین چهار خیابان سنتی حرم بشوند که ویژگی اول این خیابان‌ها دید مستقیم داشتن به حرم و ویژگی دوم کم کردن بار ترافیکی اطراف حرم مطهر است. اولین خیابانی که در این طرح شروع به کار کرد خیابان شهید شوشتری بود که بعدها به آیت‌الله واعظ طبسی تغییر نام داد.
خرید پلاک‌ها دوسال طول کشید
پاشایی ادامه داد: مشکل بزرگ این منطقه خرید پلاک‌ها بود چون دو مشکل داشتند، اول این که بعضی از ساکنین ملک خود را نمی‌فروختند و تخلیه نمی‌کردند و برخی که می‌فروختند هم شهرداری توان تامین منابع برای خرید املاکشان را نداشت. در همین راستا شخص حاج آقای روشنک و تیم الماس‌سازه وارد عمل شدند و خرید پلاک‌ها چیزی حدود دو سال به طول انجامید.
وی تصریح کرد: بعد از پایان خرید پلاک‌ها عملیات تخریب ساختمان‌ها و خاکبرداری آغاز شد که حجم خاکبرداری حدود یک میلیون متر مکعب بود. بعد از پایان عملیات خاکبرداری تونل مشترک انرژی را در دستور کار قرار دادیم و در تراز منفی 11 متر از تراز شهری عملیات تونل انرژی را آغاز کردیم.
پاشایی ادامه داد: تونل انرژی با این هدف کار شد که بتواند لوله‌های آب، فاضلاب و بعضا مخابرات و برق را منتقل کند و فایده آن این بود که با توجه به وجود مراکز تجاری اقامتی در دو طرف پروژه می‌توانست ضعف انتقال آب و فاضلاب منطقه را که پاسخگوی این مراکز بزرگ نبود جبران کند.
از خیابان آیت‌الله خزعلی تا صحن غدیر به تونل انرژی متصل است
وی افزود: تونل مسائل بسیار مهمی چون آب بندی داشت چون در اطراف حرم در تراز منفی 12 متر به آب می‌رسیم. یعنی این بحران وجود داشت که همزمان با حفاری باید عملیات زهکشی دیواره‌ها و ایزوله کردن بدنه کانال را انجام می‌دادیم. این اقدامات به هر طریقی بود و با سختی بسیار انجام شد و از ابتدای خیابان آیت‌الله خزعلی تا ورودی صحن غدیر به این تونل وصل شده است.
رئیس اجرایی پروژه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی در خصوص تونل انرژی اظهار کرد: ما در این تونل، تونل‌های فرعی نیز به مجموعه چهارباغ و خیابان شیرازی در مجموعه شارستان ایجاد کردیم که این حلقه اگر در سطح منفی هفت بسته شود، تاسیسات تمام شهر مشهد از زیر به هم متصل می‌شوند. این موضوع در بحث پدافند غیرعامل نیز بسیار مهم است چرا که در زمان سیل، زلزله و جنگ این تاسیسات آسیب می‌بینند، اما تونل انرژی مانع این مشکل می شود و از این حیث دارای اهمیت بالایی است.
وی تصریح کرد: بعد از اتمام تونل انرژی عملیات اجرای فونداسیون و ستون‌گذاری‌ها انجام شد، و پل ما از این نظر خاص است که در مشهد تنها پلی هستیم که از نئوپرن استفاده نکردیم. از یک سری فناوری‌های نوین نیز در این پروژه استفاده شده که مهم‌ترین آن عرشه فلزی پایه‌های بتنی است که بدون تکیه‌گاه نئوپرن انجام شده است.
پاشایی اضافه کرد: پس از پایان عملیات‌های پایه‌ای کار نازک کاری مطرح شد. شرکت الماس سازه روشن به این گذرگاه به شکل یک المان شهری نگاه می‌کرد و این خود باعث می‌شد نگاهی متفاوت با یک خیابان شهری ساده به این گذرگاه شکل بگیرد. وقتی نگاه متفاوت از خیابان باشد باید بجای آسفالت ماده دیگری استفاده می‌شد که پس از مدتی تحقیق به نتیجه استفاده از سنگ‌های گرانیتی 6 سانتی رسیدیم چرا که این نوع سنگ در هر متر مربع تحمل بیش از 500 کیلوگرم بارفشاری و نقطه‌ای را داراست.چون باید در آینده آب‌های سطحی نیز کنترل شود تمام پل را ایزولاسیون کردیم و بعد عمل سنگ‌کاری را آغاز کردیم.
وی تصریح کرد: چون محیط اطراف این گذرگاه فعلا محیط کارگاهی است، آقای روشنک و شهردار مشهد تصمیم گرفتند تا از نوعی دیواره برای فضای اطراف این پروژه استفاده کنند که هم قابلیت استفاده فرهنگی داشته باشد و هم به عنوان تبلیغات محیطی استفاده شود.
ناامیدی در مجموعه حاج‌آقای روشنک تعریف نشده است
رئیس اجرایی پروژه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی در خصوص لحظاتی که در مجموعه احساس ناامیدی ایجاد می‌شد گفت: برای مجموعه حاج آقای روشنک ناامید تعریف نشده است و همواره همه صرف فعل خواستن را ا ایشان آموخته‌اند. ما از زمانی که وارد این مجموعه شدیم فرصت و اجازه گفتن نمی‌توانیم را نداشتیم. ما بحران‌های زیادی داشتیم، زمانی که در تونل انرژی به صحن غدیر نزدیک می‌شدیم و از کنار هتل جهان عبور می‌کردیم نمی‌توانستیم سازه نگهبان درست کنیم چون به هتل آسیب می‌زد و اگر درست نمی‌کردیم تونل ریزش می‌کرد.
وی افزود: در این شرایط چند مهار برای تونل قرار دادیم و در واقع سازه نگهبان را دستی اجرا کردیم، کاری که در مهندسی امروز اصلا عرف نیست. این اقدامات نشان از این دارد که ناامیدی و تورس در بچه‌های این مجموعه وجود ندارد.
فاز دوم پروژه متفاوت از تمام خیابان‌های شهر است
پاشایی در خصوص عملیات اجرایی فاز دوم این پروژه اظهار کرد: فاز دو این پروژه که زمان شروع به کار آن را حاج آقای روشنک اعلام خواهد کرد فضای بسیار لوکسی دارد و متفاوت از سایر خیابان‌های شهر خواهد بود. در ابتدای خیابان آیت‌الله واعظ طبسی زائر به وسیله دو پله برقی به طبقه منفی یک منتقل می‌شود که در این طبقه فضای مفرحی با آب‌نما و فضای سبز در نظر گرفته شده است.
وی افزود: در این خیابان نقاله‌ای قرار دارد که زائر ناتوان را از ابتدای خیابان به صحن غدیر منتقل می‌کند و این وجه تمایز این خیابان با دیگر خیابان‌ها است. یک سری پروژه‌های تجاری نیز در این فضا در نظر گرفته شده است که قابل استفاده باشد. تجربه‌های ناموفق مثل بازار مرکزی و مجتمع برجیس که با سقف باز کار شد نشان داد که این نوع فضا برای کسب و کار موفق نیست.
پاشایی تثریح کرد: به همین منظور در سطح اول پل خیابان فضای روی پل را پوشش دادیم تا پایین به یک دمای قابل استفاده برسانیم تا کسی که در این فضاست احساس سرما یا گرما نکند. در همین راستا در این فضا یک سری تاسیسات را اضافه کردیم تا با هواساز، هواشوت،جت فن‌های تصفیه هوا، یک سری خنک کننده‌ها و موتورخانه مرکزی در دوقسمت کاری کنیم که فضای پایین علاوه بر زیبایی فضای مناسبی برای کسب و کار داشته باشد.
وی در پایان گفت: این خیابان یک نظرگاه جدید به مشهد باز کرد و از سال‌های آینده میتوان از خیابان سعدی حرم مطهر را دید و این گونه دیگر بلند مرتبه سازی به مشکل برخورد نخواهد کرد.
بزرگترین مشکل سنگ‌اندازی‌های شهرداری بود
در ادامه به سراغ استاد باسابقه معماری این پروژه رفتیم که تعریف‌های زیادی از عملکرد خوب و مثبت تجربه او در این پروژه شنیده بودیم و با وی به گفت‌وگو نشستیم.
استاد باسابقه معماری پروژه گذرگاه آیت‌الله واعظ طبسی گفت: هرکاری سختی خاص خود را دارد اما بیشتر سختی در این کار مشکلاتی بود که شهرداری ایجاد می‌کرد اما خوشبختانه هرطور بود کار به سرانجام رسید. وقتی کار تمام می‌شود خستگی ما در می‌رود، زمانی که به خیابان نگاه می کنیم و سلام دادن و حرکت مردم به سمت حرم را می‌بینیم سختی همه روزهای کار از بدنمان خارج می‌شود اما بیشترین سختی کار در این پروژه تونل انرژی بود که در برخی مواقع امکان ریزش بالایی داشت.
داوود نورسراب افزود: ما در صحن جامع نیز با همین فشارها کار می‌کردیم، چرا که برای ساخت سریع این صحن 6 آیتم کاری همزمان اجرا می‌شد، یعنی تخریب، خاکبرداری و… پشت هم و بدون وقفه انجام می‌شد. کارهای این صحن انجام شد تا به مناره‌ها رسیدیم و برای انجام ساخت آنها شرکتی از تهران آمد و درخواست هزینه یک و نیم میلیارد تومانی کرد.
وی افزود: یک روز حاج آقای روشنک از من خواست به دفترش بروم، وقتی وارد شدم مهمان داشت، رو به من کرد،کاغذی را لوله کرد، روی میز گذاشت و گفت استاد می‌خواهم چنین چیزی دست کنم، می‌توانی انجام دهی؟ گفتم کار نشد ندارد و با وجود این که شرکت تهرانی معتقد بود ما نمی‌توانیم. اما کار را شروع کردیم و خوبی به پایان رساندیم و کل مجموعه را کامل تحویل آستان قدس دادیم.
نورسراب در پایان گفت: همه عواملی که اینجا کار کردند زحمت بسیاری کشیدند و در هر آب و هوایی کار کردند تا این پروژه به بهره‌برداری برسد که باید از همه تشکر و یاد کرد.
گزارشی از رضا شجاع