بازار ارز سکه شد
بازار ارز «سکه» شد. این حال و هوا تداعی کننده آخرین روزهای ریاست جمهوری احمدی‌نژاد و روزهای بحرانی ارز در سال‌های 91 و92 است. روز دوشنبه در حالی که بانک مرکزی نرخ دلار را 3783تومان و نرخ یورو را 4641تومان اعلام می‌کرد. در بازار آزاد برای ساعاتی قیمت دلار از ۶ هزار تومان عبور کرد و در بیشترین ساعات ادارای با نرخ هر دلار ۶۰۱۵ و یورو به ۶۹۷۵ تومان تبادلات مالی انجام شد.
نوسانات در بازار به حدی است که روز دوشنبه بعد از افزایش قیمت دلار و ثبت رکورد 6100 تومان در بازار آزاد، عرضه ارز به بازار افزایش یافت و همین امر موجب کاهش قیمت شد.
در ساعت 5عصر نماینده یکی از شرکت‌های پتروشیمی‌به صورت نامحدود در بازار دلار فروخت و همین امر موجب شد همزمان فشار برای فروش در بازار بالا برود. افزایش فروشندگان دلار موجب شد تا قیمت دلار هم اکنون به 5750 تومان برسد.
بار روانی نرخ‌های لحظه ای دلار مردم و حتی مسئولین را نگران کرده است. کار به جایی رسیده که بازیگران و چهره‌های ورزشی هم واکنش نشان می‌دهند.
لیلا اوتادی، بازیگر سینما و تلویزیون:
یارانه معادل 7.8 دلار!
« اونایی که قول دادن مردم دیگه به یارانه فکر نکنن. حداقل سر این یکی حرفشون می‌موندن. با یارانه معادل 7.8 دلار که به مردم میدن این یعنی دو تا بطری آب معدنی در بیرون مرزها. در کل طول تاریخ برای اولین بار امروز پول ایران بی ارزشترین پول دنیاست. خوبه حداقل آقازاده‌ها و اختلاسگران حواسشون بود و میدونستند که قبل از گرون شدن دلار و شکستن کمر اقتصاد و مردم پول‌هارو ببرن ویلا توی کانادا و اروپا و آمریکای خونخوار بخرن و ما همچنان با گرونی دلار جوک میسازیم که بدبختی‌ها و غم‌هامون یادمون بره. بیچاره ما، بیچاره نسل بعد ما که علاوه بر بدبختی‌های ما دیگه آب و نفت و ذخایر ملی و پول با ارزش ندارند که بهش افتخار کنند.»
علی کریمی، بازیکن و مربی فوتبال:
آخر زمون شده!
«حالا با قیمت دلار و سقوط ریال شوخی می‌کنیم و می‌خندیم ولی باور بفرمایید برای یه عده بحث مرگ و زندگیه، بحث تموم شدن یه رویا، قطع شدن یه درمان، خاموش شدن چراغ خونه کارگر. آقایون مسئول با ما چه می‌کنید؟
به کجا چنین شتابان؟ پولشو شما می‌خورید. فحششو ما باید بخوریم. ایرادی نداره. نمی‌دونم چه سری هست 4 سال دوم اوضاع مملکت به هم می‌ریزه عین آخرزمون میشه!!! مگه بعدش نمی‌خواهید توی این کشور زندگی کنید؟؟؟ من یکی به نوبه خودم تا آخرین روز زندگیم شرمنده مردم هستم، هرچی هم بگن نوش جونم.»
حمید فرخ نژاد، بازیگر سینما و تلویزیون:
آبرویی پیش مردم نمونده
«جناب روحانی رئیس جمهور گرامی، برای امثال من به خاطر حمایت از شما آبرویی پیش مردم نمونده، یک کم به فکر خودتون باشید.»
فارغ از بازیگران و بازیکنان که در این فضا برای تسویه حساب با مسئولین یا همدردی با مردم اظهار نظر کردند و البته دیدگاه آنها در راستای بازشدن گره مردم یا ایجاد نکته‌ای روشن در اذهان نبود. نگاه و نظر تعدادی از کارشناسان و فعالان اقتصادی از طیف‌های مختلف فکری را می‌توانید در ادامه بخوانید.
جمشید پژویان، اقتصاددان:
برجام و کاهش سود سپرده‌ها، عامل گرانی ارز
افزایش قیمت ارز دو علت عمده دارد: یکی به دلیل تهدیدهایی که آمریکا و غرب برای اقتصاد ایران در نظر گرفته‌اند و دیگری تصمیماتی که دولت در ماه‌های گذشته برای کاهش نرخ سود بانکی اتخاذ کرد. تهدیداتی که به نظر می‌رسد به تحریم‌هایی علیه تهران تبدیل خواهد شد. اگر قرار باشد به تدریج بعد از آمریکا سایر اعضای 1+5 نیز از برجام خارج شوند، در نتیجه تحریم‌هایی که به‌وسیله برجام لغو شده بود، باز می‌گردد.
تصمیم اصلی را برای خروج یا ماندن ایران در برجام سیاستمداران می‌گیرند اما آنچه مردم تصور می‌کنند این است که بعد از آغاز مجدد تحریم‌ها و تشدید آن، صادرات نفت با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد و درآمدهای ارزی کاهش پیدا خواهد کرد؛ همچنان که در سال 91 با شروع زمزمه‌های تحریم‌ها، افزایش نرخ ارز را شاهد بودیم. درحال حاضر این تجربه تکرار شده است. هرچه به زمان تصمیم‌گیری رئیس‌جمهور آمریکا درخصوص برجام نزدیک می‌شویم شرایط از نظر صاحبان سرمایه در ایران سخت‌تر می‌شود، زیرا هیچ اقدامی‌از ترامپ بعید نیست. او به صراحت اعلام کرده از برجام خارج خواهد شد و تحریم‌های را باز می‌گرداند.
علت بعدی افزایش قیمت دلار اقدام دولت درکاهش سود سپرده‌ها است. البته این سیاست در سال گذشته باعث افزایش قیمت ارز شد. در نتیجه دولت در ماه‌های پایانی سال96 به فکر این افتاد که با اعطای نوعی سپرده یکساله با نرخ بالاتر، شرایط را کنترل کند اما از آنجایی که این کار از نظر مردم یک بازار دارایی نامطمئن بود، مردم ترجیح دادند به سمت بازار طلا و دلار بروند که از نظر آنها اطمینان بیشتری دارد.
شرایطی که ما در حال نزدیک شدن به آن هستیم این استعداد را دارد که به صورت‌های گاه جهشی موجب افزایش قیمت ارز شود. به همین دلیل است که درآمدهای ما تغییری نمی‌کند و هر روز شاهد کاهش قدرت خرید مردم هستیم. مهم‌ترین علت افزایش قیمت دلار را می‌توان وضعیت روانی حاکم بر بخشی از جامعه و انتظار مردم دانست. آنها با تبدیل دارایی‌های خود به ارز و طلا تلاش می‌کنند افزایش قیمت‌ها را در دارایی خود جبران کنند.
پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی:
شرایط به نفع سوداگران است
افزایش قیمت دلار هیجانی است و در واکنش به نگرانی مردم نسبت به آینده اقتصادی کشور که با خرید ارز به دنبال حفظ نقدینگی‌شان هستند، ایجاد شده که شرایط را فقط به نفع سوداگری و سوداگران کرده است.
شاید افزایش قیمت دلار به نفع برخی حوزه‌ها مانند صادرات مواد معدنی خام یا صادرات محصولات کشاورزی در کوتاه مدت باشد ولی طبیعتا نگرانی که این شرایط برای شهروندان ایجاد می‌کند برای تولیدکننده نیز ایجاد خواهد کرد و ممکن است تولیدکنندگان دست به رفتارهای بزنند که برای حفظ ارزش کالاهای تولیدی مواد اولیه بیشتری را خرید و انبار کنند.
از آنجاکه درآمدهای دقیق کشور در حوزه ارزی چندان مشخص نیست و قطعا دارایی‌های بانک مرکزی از موجودی بازار بسیار بیشتر است و از طرفی دیگر شرکت‌های صادراتی بخش عمده‌ای از درآمدهای ارزی خود را در حساب کشورهای دیگر نگهداری می‌کنند تا به علت مشکل تحریم‌ها و انتقال پول به مشکل نخورند، نمی‌توان جواب دقیقی به حبابی بودن قیمت دلار داد.
طهماسب مظاهری، رئیس کل اسبق بانک مرکزی:
با درآمدهای نفتی، قیمت ارز را دستکاری کردند
در شرایط طبیعی وقتی تورم در کشوری بیش از کشور دیگر است و رشد اقتصادی کمتری دارد، ارز آن کشور که نشانه توان اقتصادی آن کشور و قدرت مبادله کالا و خدمات است نیز به همان نسبت ارزشش کمتر خواهد شد چرا که در شرایط رکودی است و تولید کمتر نسبت به دیگر کشورها دارد و در نتیجه ارزش پولش ضعیف می‌شود و این یک روند طبیعی است. در این چند سال اگرچه وضعیت کشور رکودی بوده است اما با درآمدهای نفتی سعی کردیم که قیمت دلار را دستکاری و سرکوب کنیم و این وضعیتی که الان می‌بینیم سرانجام دستکاری قیمت دلار بدون رشد و در شرایط رکودی است.
مهرداد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات:
افزایش نرخ ارز شمشیر دو لبه است
قطعا افزایش نرخ دلار در صادرات تاثیر کوتاه‌مدت دارد و در واقع موقعیت، یک شمشیر دو لبه است.
اگر آمار مربوط به سه ماه آخر سال گذشته را بررسی کنیم می‌ببینیم که در آن بازه زمانی رشد نقطه به نقطه صادرات بالای ۳۰ درصد بود و رشد سالانه نسبت به سال ۹۵ معادل ۶٫۵ درصد در ۱۲ ماه اعلام شد. افزایش نرخ ارز باعث شده طی سه‌ماه صادرات عقب ماندگی ۹ ماهه خود را جبران کند و در پایان سال آمار صادرات به مثبت ۶٫۵ درصد رشد کند.
اینکه نرخ ارز تا کجا می‌تواند باعث رشد صادرات شود باید گفت تا زمانی که ارزش دلار رو به افزایش باشد با رشد صادرات مواجه خواهیم بود و هرکجا که افزایش بهای ارز متوقف شود بعد از گذشت سه‌ماه قیمت مواد اولیه متناسب با نرخ ارز بیشتر خواهد شد. این افزایش هم شامل مواد اولیه وارداتی و هم اقلام صادراتی می‌شود. در نتیجه روند رشد دچار سکون خواهد شد و همین امر باعث تاثیر کوتاه‌مدت قیمت ارز بر صادرات می‌شود.
اگر افزایش نرخ ارز بنا بر مدیریت بانک مرکزی باشد و به نوعی افزایش مستمر و متناسب با نرخ تورم باشد می‌تواند هم صادرات کشور را حفظ کند و هم فرصت رقابت کالاها را بالا ببرد و در عین‌حال منجر به کاهش قاچاق کالا شود. چرا که با افزایش تدریجی نرخ ارز متناسب با تورم عملا سوبسیدی به واردات تعلق نمی‌گیرد و درنهایت باعث ماندگاری کالاهای صادراتی ما در بازارهای هدف می‌شود.
اگر فنر رشد نرخ ارز را پایین نگه داریم و مانع افزایش نرخ ارز شویم و بعد از اینکه فنر رها شود نتیجه‌اش رشد نرخ ارز خواهد بود. چنانکه طی چند ماه اخیر شاهد رشد ۳۵ درصدی بهای دلار بودیم و این همان نکته‌ای است که به عنوان یک تهدید برای صادرات ما محسوب می‌شود.شاید افزایش نرخ ارز در بخش‌هایی باعث رشد و فرصت باشد ولی به طور کلی افزایش ناگهانی ارزش ارز باعث ایجاد جو روانی متشنج برای افزایش بیشتر قیمت‌ها می‌شود و فرصت تصمیم‌گیری را از فعالان اقتصادی سلب می‌کند. در این شرایط وارد‌کننده کالایش را به فروش نمی‌رساند، چرا که روز بعد نمی‌تواند برای کالایش جایگزین بگذارد و صاد‌رکننده هم نمی‌داند در صورت صادرات، کالایش در زمان دریافت با چه نرخ ارزی به‌دستش خواهد رسید.
اما جمع‌بندی این گزارش می‌تواند اولین واکنش‌های رسمی‌مقامات اجرایی کشور به مساله گرانی نرخ ارز باشد که در ادامه می‌خوانید.
نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه:
نوسانات ارزی بر خلاف میل دولت است
نوسانات اخیر نرخ ارز برخلاف میل دولت است. قطعا در این راستا با همه قوت از ظرفیت‌های بزرگ نظام استفاده می‌کنیم و این بازار را به تعادل می‌رسانیم. تراز ارزی کشور مثبت است و هرچند سال 96 به ویژه در نیمه دوم سال با نابسامانی مواجه شدیم اما هر وقت بازار با نابسامانی مواجه می‌شد به سرعت به تعادل می‌رسید. اما این عدم تعادل با وجود تراز مثبت ارزی نشان می‌دهد شرایط تغییر کرده که باید با توجه به تغییر شرایط سیاست‌ها را تغییر دهیم.
نیاز به یک سیاست وسیع تر از بانک مرکزی داریم. در این خصوص جلسات متعددی تشکیل شده است و به معاون اول رئیس جمهور ماموریت داده شده است. اما جنبه خبری به آن داده نشد. از بانک مرکزی هم انتظار داریم با تحرک و فعال تر بر بازار ارز مسلط شود چرا که این وضعیت به هیچ وجه مناسب نیست و ما مطمئن هستیم در شرایط جدید که سیاست‌های ما نیز تغییر کرده موفق خواهیم شد.
ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی:
ارز به ثبات می‌رسد
بازار ارز در روزهای آینده به وضعیت باثبات و متعادل برسد.جلسه خوبی با اعضای کمیسیون اقتصادی در خدمت آقای کرباسیان وزیر اقتصاد داشتیم که بحث‌های خوبی انجام شد. درباره موضوع ارز تفاهم اصولی وجود دارد البته باید جزئیات را در جلسات دیگر تکمیل کنیم.
مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد و د ارایی:
کارگروه ویژه از سه شنبه کار خود را شروع می‌کند
از ناجا و مقامات امنیتی کشور می‌خواهیم که پاسخگوی التهابات ایجاد شده در سطح بازار باشند چرا که هیچ اتفاق اقتصادی خاصی در این روزهای اخیر در اقتصاد کشور رخ نداده است که به تبع آن این التهابات رخ داده باشد. باید منشا این التهابات را ریشه‌یابی کنند.
در جلسه مشترک امروز نمایندگان و کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی‌دولت و مجلس توافق نظر داشتند نرخ دلار و التهابات کنونی منطقی نیست و باید به کاهش قیمت دلار و ثبات در بازار برسیم. تا بتوانیم برنامه‌های پیش بینی شده اقتصادی کشور را انجام دهیم. مقرر شده است که کارگروهی در مجلس بدین منظور تشکیل شود. در دولت هم کارگروهی تشکیل شده است و از روز سه شنبه کار خود را آغاز می‌کند.
گزارشی از انسیه علویون