کاسب حبیب خداست
ایام نوروز نزدیک است و بازار کاسبی مشهدی‌ها روز به روز داغ‌تر و پررونق‌تر می‌شود. خیابان‌های مشهد بخاطر میلیون‌ها زائری که سالانه به این شهر می‌آیند پر شده از مغازه‌ها و مجتمع‌های تجاری مختلف که انواع اصناف در آن مشغول به کاسبی هستند. صاحبان اصناف از افرادی هستند که مستقیم با زائرین در ارتباط اند.
کاسبان غریبه‌ها را طعمه می‌بینند
احمدی که از شهرهای شمالی کشور به مشهد آمده گفت: من خودم در یکی از شهرهای ساحلی کاسب هستم و برای همین قبل نوروز به مسافرت آمدم تا ایام نوروز بتوانم به کاسبی و میزبانی از مسافران بپردازم. من حداقل سالی یکبار برای زیارت به مشهد می‌آیم و به این شهر آشنا هستم اما از اولین حضورهایم در مشهد خاطره خوشی ندارم.
وی افزود: چندبار اولی که به مشهد آمدم راننده‌ها در ترمینال و فرودگاه میزان زیادی از من کرایه می‌گرفتند و مرا به هتل‌آپارتمان‌هایی میبردند که مبالغ زیادی کرایه می‌گرفتند. اطراف حرم سوغاتی می‌خریدم اما به خیابان‌های دیگر شهر که می‌رفتم متوجه می‌شدم کلاه سرم رفته است.
احمدی تصریح کرد: شمال هم کسبه بی‌انصاف دارد این فقط مخصوص مشهدی‌ها نیست، نمی‌دانم چرا اما کسبه محلی به غریبه‌ها به چشم طعمه نگاه می‌کنند در حالی که این افراد می‌توانند با داشتن خاطره خوش منبع درآمد سالانه و همیشگی آنها باشند.
آموزش‌های کاسبی باید در دانشگاه‌ها داده شود
این امر تنها مربوط به مسافران نیست بلکه بسیاری از ما نیز در نقاط مختلف شهر و البته کشور با چنین کسبه‌ای درگیر بوده‌ایم. در همین راستا به سراغ یکی از کسبه قدیمی مشهد رفتیم تا دلیل این امر را از نظر ولی جویا شویم.
یکی از کسبه قدیمی مشهد در این خصوص گفت: کاسبی‌ها نسبت به گذشته تغییری نکرده است و این آدم‌ها هستند که تغییر کرده‌اند. در گذشته قبل از کاسب شدن مکاسب می‌خواندند و اصول اخلاقی و حرفه‌ای کار خیلی بیشتر رعایت می‌شد اما دوره عوض شده و الان افراد در دانشگاه‌ها تحصیل می‌کنند و آن‌جا باید این آموزش‌ها را ببینند.
سید محمد علوی افزود: البته در همه صنف‌ها خوب و بد هست و کاسبی صحیح به خود افراد بستگی دارد، قدیمی‌ها بسیار مقید به اصول کاسبی بودند ولی الان این اصول فراموش شده‌اند. امروزه جوانان دنبال کار کمتر و پول بیشتر هستند و این جز با تقلب و خیانت در کار ممکن نیست. رزق حلال به راحتی به دست نمی‌آید و اساتید ما نیز اول اصول اخلاقی و ایمان را مد نظر داشتند و بعد کار و تلاش مداوم.
مشتری فرستاده خداست
در ادامه به سراغ یکی از کسبه قدیمی و معتمد بازار مشهد رفتیم که رئیس اتحادیه رستوران‌داران، چلوکباب، آشپزخانه، کباب و حلیم مشهد نیز هست و به نحوی تمام زائران و مجاوران با واحدهای صنف وی در ارتباط هستند و در خصوص کاسبی صحیح و حلال نظر وی را جویا شدیم.
رئیس اتحادیه رستوران‌داران، چلوکباب، آشپزخانه، کباب و حلیم مشهد گفت: کاسب همیشه به تکریم ارباب رجوع و مشتری اعتقاد ویژه دارد چرا که مشتری مهمان کاسب و فرستاده خدا است و حکم مهمان را دارد که به خانه آمده و با چنین رویکردی از او باید استقبال کرد. از طرفی نیز کاسب حبیب‌الله است و کاسب پا جای پای پیامبر گذاشته است پس متقابلا کاسب هم باید تکریم شود.
حسن امیریان در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌امروز» افزود: این افراد صبح‌ها برای تهیه رزق حلال از خانه خارج می‌شوند و حتی روایت داریم اگر در اثر حادثه‌ای کشته شود چون به نیت تهیه رزق حلال از خانه خارج شده شهید محسوب می‌شود، پس کاسب نیز مثل مشتری باید تکریم شود.
حبیب‌الله بودن شروطی دارد
امیریان ادامه داد: البته کاسب حبیب‌الله بودن شروطی نیز دارد، نباید کم‌فروشی یا گران‌فروشی داشته باشد، مشتری را مهمان خود بداند و اصول کاسبی صحیح را رعایت کند. در گذشته افراد قبل از ورود به کسب و کار باید کتاب مکاسب را می‌خواندند و آموزش کسب و کار صحیح و حلال می‌دیدند.
وی افزود: البته خوشبختانه و با تلاش سازمان فنی‌و حرفه‌ای اکنون افراد باید قبل از ورود به یک حرفه آموزش‌های مخصوص به آن را ببیند چرا که به این نتیجه رسیده‌اند که آموزش بسیار مهم و اساسی است.
جوانان می‌خواهند ره صدساله را یک شبه بروند
رئیس اتحادیه رستوران‌داران، چلوکباب، آشپزخانه، کباب و حلیم مشهد تصریح کرد: در هر صنف و لباسی افراد خوب و بد حضور دارند و هنر یک مجموعه و اتحادیه این است که بتواند با بازرسی، گزارش و نظارت خوب و بد را از هم جدا کند. در گذشته فرد برای آموزش یک کار مدت‌ها باید آموزش می‌دید، سختی می‌کشید و عرق می‌ریخت تا به اعتبار مناسبی در بازار برسد. اما متاسفانه اکنون اینگونه نیست و جوانان وقتی در مشاغل مختلف وارد می‌شوند می‌خواهند ره صد ساله را یک شبه طی کنند.
وی در خصوص آموزش برای کسبه و جای خالی مکاسب گفت: در صنف ما حدود یک سال است که برای کسبه جدید کلاس‌های آموزشی تشکیل می‌شود. اگر هنوز واحد افتتاح نشده باشد کلاس ملزومات صنف را خواهند گذراند که در این کلاس‌ها به این افراد توصیه می‌شود قبل از شروع کار دوره‌های چندماهه را در واحدهای قدیمی‌تر فعالیت کنند تا با شرایط بازار آشنا شوند و به زیر و بم کار آشنایی دقیق پیدا کنند.
امیریان ادامه داد: اگر واحد صنفی افتتاح شده باشد کلاس‌های مربوط به اماکن و بهداشت را باید افراد بگذرانند و آموزش مکاسب و شرایط و اصول کسب به این افراد نیز بر عهده من است تا افراد کاملا به شرایط کار آشنا شوند. در پایان این کلاس‌ها افراد یا تمام این موارد را می‌پذیرند و یا با آگاهی از شرایط و مشکلات از افتتاح واحد صنفی صرف نظر می‌کنند.
کسانی که در کلاس‌های آموزشی نباشند دچار مشکل می‌شوند
وی افزود: در اتحادیه رستوران‌داران افراد زیادی بودند که با بهانه‌تراشی و به دلایل مختلف از شرکت در کلاس‌ها سرباز زدند و بدون آموزش وارد کار شدند ولی پس از مدتی بخاطر همین ناآگاهی در کار شکست خوردند و ناچار به تعطیل کردن واحد صنفی شدند.
امیریان ابراز کرد: البته اتاق اصناف با همکاری سازمان فنی‌وحرفه‌ای برای مشاغل مختلف کلاس‌هایی دایر کرده‌اند و آموزش‌های مدیریتی، بهداشت و دارایی را برای افراد تازه وارد انجام می‌دهند اما چندماهی است که مکاسب نیز در آنها تدریس می‌شود.
دانش آموزان باید در واحدهای صنفی آموزش ببینند
رئیس اتحادیه رستوران‌داران، چلوکباب، آشپزخانه، کباب و حلیم مشهد ادامه داد: جای آموزش کسب‌وکار در پایه دبیرستان بسیار خالی است تا جوان پس از فارغ‌التحصیلی به دنبال پشت میزنشینی نباشد. اگر برنامه‌ای طراحی شود تا جوان چند ساعت در هفته آموزش عملی در واحدهای مختلف صنفی ببیند بسیار می‌تواند به موفقیت او کمک کند. البته این آموزش‌ها فقط برای جوانان نیست افراد کهنه‌کار نیز باید خود را با تحول ارتباطات در دنیا تطبیق دهند.
زائران از نظارت‌ها مطمئن باشند
وی در خصوص توجه به حقوق زائران گفت: به زائرین محترمی که به مشهد وارد می‌شوند اطمینان می‌دهم که ما نظارت کامل و دقیق به واحدها داریم و حداقل تا شعاع 10 کیلومتری حرم هر روز توسط 10 کارشناس بازرسی و نظارت خواهد شد و با توجه به این که در هر خیابان تنها 20 تا 30 رستوران داریم نظارت‌ها دقیق و جامع صورت خواهد گرفت. اما برای اطمینان خودشان حتما از مکان‌هایی غذای خود را تهیه کنند که پروانه کسب دارند.
وی افزود: در همین راستا در شغل و اتحادیه ما چون واحد صنفی با غذا و سلامت مردم ارتباط دارد نظارت را بسیار شدید کرده‌ایم و در رستای این نظارت‌ها اکنون 9 بازرس تخصصی و 26 بازرس افتخاری داریم که نظارت دائمی بر مناطق مختلف دارند و برای ما تفاوتی ندارد که در ایام شلوغی کار باشد یا نه، چرا که مهم‌ترین مسئله تکریم مشتری و سلامت مردم است. البته در ایام پیک نظارت‌ها بخاطر حجم بالای کار واحدها بیشتر خواهد شد و گشت مشترک بازرسان ما و اتاق اصناف، بهداشت و تعزیرات همراه هم این نظارت‌ها را انجام خواهند داد.
منشا مشکلات در عدم آموزش است
در پایان می‌توان این گونه برداشت کرد که منشا بسیاری از مشکلات و نارضایتی‌ها از کسبه می‌تواند در عدم آموزش صحیح افراد و کار پایه‌ای در این خصوص است. این در حالی است که در گذشته کاسبان برای ورود به بازار باید کتاب مکاسب نوشته شیخ مرتضی انصاری دزفولی را مطالعه می‌کردند تا در کاسبی حقی از کسی ضایع نشود و این گونه بتوانند به واقع حبیب‌الله باشند. این روزها می توان از فضای مجازی و رسانه‌ها به عنوان پلی برای ارتباط بین نسل های باتجربه و جوان اصناف استفاده کرد تا چهره مشهد درخشان تر از همیشه بدرخشد.
گزارشی از رضا شجاع