زنان شاهنامه‌ای
آیین اختتامیه اولین جشنواره شاهنامه‌خوانی بانوان در نگارخانه گلستانه مشهد با حضور تعدادی از اساتید برجسته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه فردوسی، اعضای شورای اسلامی شهر مشهد و علاقه‌مندان ادب و حماسه پارسی و شاهنامه برگزار شد.
دکتر محمدرضا سرسالاری دبیر علمی این جشنواره که سکان دار این مراسم بود دیباچه این آیین را با سخنرانی خانم دکتر کیمیا تاج نیا آغاز کرد.
دکتر تاج‌نیا عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مدرس نشست‌های مولانا‌شناسی و مثنوی‌خوانی در خردسرای فردوسی درباره حضور و نقش‌آفرینی زنان در شاهنامه گفت: حضور زنان در جهان شاهنامه محل مباحثات دراز و البته روشنگرانی در تاریخ پژوهش‌های ادبی است. در هرصورت شاهنامه کتابی با روایت اساطیر، خداوندگار، پادشاهان و پهلوانان است و با طرح و تفسیر آرمان‌ها و آمال انسانی و البته میهن‌پرستانه رسمیت پیدا کرده است.
تاج‌نیا با اشاره به طرح این سوال که «آیا شاهنامه کتاب مردان است یا زنان ؟» گفت: به‌عقیده من این سوال از اساس بی‌راه است، به این دلیل دغدغه فردوسی در هیچ کجای شاهنامه برتری نژادی و جنسیتی را مطرح نکرده است، به‌هر حال شاهنامه کتاب روایت رزم‌های انبوه برپا و بزم‌های پادشاهانه و پهلوانه است.
این شاهنامه پژوه در ادامه بیان داشت: نکته‌ای در باب شاهنامه و فردوسی قابل تأمل است و آن هنگام پی افکندن این کاخ بلند از توجه به وجوه نغز و فارغ از داستان‌های حماسی، شناخت دقیق فردوسی از جهان نرم و نازک زن‌ها است.بی‌شک حکیم فردوسی که دغدغه نجات فرهنگ و نجات زبان ایرانی و فارسی است، این اندازه نازک‌کاری و شیرین‌کاری، صرف سلیقه در طرح و تبیین حالات زنانه در برخی داستان‌های شاهنامه و این رویکرد وگفتمان مهربان با جهان زنانه یک بخش ممتاز و بسیار درخشان است.
عضو شورای پژوهشی خردسرای فردوسی سپس به نخستین نشانه‌های این رویکرد مهربان و نیکخواهانه را در سرآغاز داستان بیژن و منیژه اشاره کرد و اظهار داشت: این داستان با روایت یک شب هولناک و نفس‌گیر آغاز می‌شود، شبی که فردوسی در این داستان روایت می‌کند شب بسیار هولناکی است ولی یک نوع پیام پنهان در بیان فردوسی هست و آن اینکه هرکجا جهان و فردوسی کم فروغ و کم پیدا هست در حقیقت زنی با حضور ملایم و موثرخودش فروزنده خواهد بود.
وی در رابطه با داستان «زال و رودابه» تصریح کرد: دراین داستان تصویر حالات مادرانه و دخترانه سیندخت و رودابه است و در آن هنرمندی فردوسی در بیان و تصویر حالات این‌دو نفر به خوبی اشاره شده است. حکیم فردوسی دراین داستان نشان می‌دهد که با عناصر و ارکان زیبایی زنانه به‌خوبی آشناست
در ادامه آیین شاهنامه خوانی قرائت بیانیه هیات داوران توسط مهندس مهدی زمانی داور جشنواره و عضو هیات مدیره خرد سرای فردوسی ادامه پیدا کرد. همچنین در بخش بهترین لحن حماسی رودابه قبولیان، در بخش بهترین طراحی و لباس زهرا موسوی، در بخش بهترین درست خوانی سمانه مصدق و در بخش بیشترین پیشرفت الهه بلوچی حائز رتبه اول شدند. ولی در مجموع سه نفر به عنوان بهترین شاهنامه‌خوان های برتر معرفی شدند که عبارتند از: نفر اول زهرا موسوی، نفردوم سمانه مصدق و نفر سوم رودابه قبولیان.
***
درآیین اختتامیه اولین دوره رقابت‌خوانی اجرای نواهای آیینی و حماسی توسط همایون علامه، بهنام محجوبی در دستگاه چهارگاه اجرا شد. لازم به‌ذکر است که از نکات مهم و برجسته این اختتامیه حضور بانوی روشندل «سمانه مصدق« بود که با لحنی زیبا و شیوا به اجرای شاهنامه‌خوانی از طریق خط بریل پرداخت که مورد تشویق اساتید و شرکت‌کنندگان قرار گرفت.
گزارشی از مرجان فرهمند