روزنامه‌ها با ادبیات چه می‌کنند؟
بیست و دومین نشست از سلسله نشست‌های ادبی شمس با موضوع «ادبیات داستانی و مطبوعات» ویژه روزنامه‌نگاران در بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مرکز اسناد آستان قدس رضوی برگزار شد. در این مراسم مدیران مسئول، سردبیران صفحه‌های ادبی روزنامه‌ها، نویسندگان، داستان‌نویسان، روزنامه‌نگاران قدیمی و مدیران فرهنگی مشهد حضور داشتند.
نقش رسانه در ادبیات
ابتدای این نشست محمدهادی زاهدی رئیس سازمان کتابخانه ها، موزه‌‌ها و مرکز اسناد آستان قدس اشاره‌ای به نشست‌های ادبی شمس کرد و گفت: ادبیات سند هویت ایرانی و مردمان این سرزمین است و در واقع تمام خاطرات گذشته، راه‌های نرفته و دوران پیموده شده در ادبیات فارسی انعکاس دارد. روزگاری زبان شیرین فارسی به‌عنوان زبان رسمی قدرت‌ها و حکومت‌های غیرایرانی استفاده می‌شد و آن‌ها در حکومت خودشان به گویش و خوانش زبان فارسی افتخار می‌کردند. در کشوری مثل هندوستان هزاران سند و کتاب داریم که به زبان فارسی به‌نگارش در آمده است و حتی تا قرن‌های متمادی زبان شبه قاره هند زبان فارسی بوده است. در دولت عثمانی هم مشابه این وضعیت دیده می‌شود و در آن‌جا می‌بینیم شاعر بزرگی چون مولانا با شمس دیداری دارد و باعث اتفاقات خوش یمنی می‌شود. در هرصورت گذشته پرافتخاری داشتیم و در بیشتر کتاب‌ها، اسناد، رساله‌ها، کتیبه‌ها، معماری‌ها و بناهای باستانی از ابیات شاعران بزرگ استفاده کردند .
ذاکری بابیان این‌که امروزه اهل قلم وارث چنین بزرگانی هستند اظهار داشت: اکنون وظیفه بسیار خطیر و بزرگی بروی دوش ما قرار دارد و این زبان را که نشانه عشق، انسانیت و دردهای عمیق انسانی است تبلورش در اشعار بزرگان این مرزوبوم همچون سعدی، حافظ و مولانا دیده می‌شود. این جلسه باید آغاز حرکت جدی‌تر و دقیق‌تر در حوزه ادبیات باشد و نقش روزنامه‌ها در پیرایش و بالندگی ادبیات فارسی بسیار ستودنی و قابل ارزش است، اگر ادبیات و زبان رسانه‌ای ما از لحاظ محتوا و گویش درست شود به‌جرأت می‌توان گفت اتفاق خوبی در ادبیات خواهد افتاد.
تاریخچه مطبوعات خراسانی
ابوالفضل حسن‌آبادی مدیر امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی درباره مرکز مطبوعات آستان قدس گفت: این مرکز به‌عنوان بزرگترین مرکز اسناد در سطح کشور مطرح است و البته کمی ناشناخته است. در آرشیو این مرکز 2 میلیون نسخه مطبوعات قرار دارد و درمخازن و اسناد بیش از 32 هزار و پانصد عدد گاهنامه، سالنامه و مجله وجود دارد. همچنین اولین روزنامه‌های که در کشور در دوره قاجار به‌چاپ رسیده است مثل « اتفاقیه »، « کاغذ اخبار» تا روزنامه‌های اخیر در این مرکز در اختیار علاقه‌مندان قرار دارد.
وی اشاره‌ای به نقش ادبیات و خاندان‌های روزنامه‌نگار در خراسان کرد و گفت: در خراسان بزرگان ادبی در رسانه‌ها فعال بودند و یکی از دلایل ماندگاری روزنامه در خراسان حضور این افراد در مطبوعات است. روزنامه‌نگاران ادیب و قدیمی مانند خاندان »بهار« و «آل داوود» را داریم، ملک‌الشعرای بهار به‌عنوان شاعر، روزنامه‌نگار و سیاست‌مدار مطرح است و پدرش میرزا محمدکاظم صبوری، ملک‌الشعرای آستان قدس رضوی در زمان ناصرالدین شاه بود و مقامی که پس از درگذشت پدر، به‌فرمان مظفرالدین شاه به محمدتقی بهار رسید. خاندان پدری بهار خود را از نسل میرزا احمد کاشانی قصیده سرای سرشناس عهد فتحعلی شاه می‌دانند و به همین جهت پدر بهار تخلص صبوری را برگزید. بهار با کمک پسرعموی خود احمد بهار در سال 1328 روزنامه »نوبهار» که افکار حزب دموکرات بود منتشر ساخت و این روزنامه پس از مدتی به‌دلیل مخالفت قوای روسیه در ایران تعطیل شد، سپس بعد از مدتی روزنامه «تازه‌بهار« را چاپ و منتشر می‌کند و این روزنامه پس از مدتی به‌دستور وثوق‌الدوله وزیر خارجه تعطیل و بهار دستگیر و به تهران تبعید می‌شود. وی درباره خاندان «آل‌داوود» در خراسان گفت: این خاندان متأسفانه در مشهد کمتر به آن پرداختند و «فضل‌الله» آل داوود در مشهد مجله ماهنامه «الکمال» را تأسیس کرد که مطالب آن دینی و راجع به آیات قرآن، دین و اخلاق و گاهی اشعاری به اسم ادبیات بود.
در پایان رئیس سازمان اسناد بیان کرد: اکنون با توجه به‌گذشته پرافتخار مطبوعات در خراسان باید نگاه ویژه‌ای به مطبوعات و روزنامه‌نگاران انداخته شود و روزنامه وضعیت حال هر دوره‌ای است و ادبیات هر منطقه را بومی کرده است.
گزارشی از مرجان فرهمند