نه یک میلیمتر کمتر و نه بیشتر!
خط نستعلیق به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین نمادهای فرهنگی و هنری قوم ایرانی، محل بروز خلاقیت و ذوق‌آفرینی ایرانیان در قرون گذشته بوده است. دو خصیصه وجوه ناب و زیباشناسانه نستعلیق را نمایان می‌سازد: یک، اندام کلمات که طی اعصار به درخشان‌ترین شکل صیقل یافته و ماهیت گوهرگون پیدا کرده است و دیگر، چیدمان حروف و کلمات در کنار یکدیگر با هدف نمایش ریتم، تناسب و موسیقی ترکیب که فرصت فوق‌العاده‌ای را برای خلاقیت در هنر خوشنویسی فراهم ساخته است.
هنرمندان خوشنویس در زمان‌های مختلف تلاش داشته‌اند که از این ظرفیت برای خلق آثار خویش بهره‌ای فوق‌العاده ببرند. هنرمند نام آشنا و پراستعداد روزگار ما، بانو «مریم امام‌وردی» که قامت نستعلیق را به‌خوبی شناخته است و با توان و قدرت قابل ملاحظه‌ای، شمایل آن‌را با قلم نقش‌آفرینی می‌کند. وی که تلاش ویژه‌ای در ارائه چیدمان‌های دگرگون، متفاوت و نو دارد، خوشبختانه توفیق داشته تا منظر جدیدی از ترکیب نستعلیق را پیش روی بگذارد و آثار شایسته‌ای را به جامعه‌ی هنری هدیه نماید. و اکنون در میانه‌ی زمستان سرد، «خوب‌ترین حادثه« را به‌اتفاق در نگارخانه رضوان به تماشا می‌نشینیم. دیدن این آثار بهانه‌ای شد که لحظاتی را با وی سپری کنیم و به گفت‌و‌گو بپردازیم.
لحن و بیان هنری
مریم امام‌وردی متولد 1358 است و خوشنویسی را از سال 79 شروع و در سال 82 مدرک ممتاز را دریافت کرده است. وی از سال 85 زیر نظر استاد علیرضا کدخدایی خوشنویسی را به‌صورت حرفه‌ای شروع کرد و در سال 90 مدرک فوق ممتاز را به‌دست آورد، اکنون عضو انجمن خوشنویسان ایران و مدرس خوشنویسی شعبه خراسان رضوی است.
او درباره شرکت در نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های ملی و بین‌المللی گفت: تاکنون در چهار نمایشگاه انفرادی در تهران و مشهد شرکت کردم و اولین آن در سال 91 به نام «آینه‌ی فردا» در نگارخانه رضوان مشهد، سپس سال 94 نمایشگاه »آینه شعر کدکنی« در فرهنگسرای شفق تهران، بعد از آن سال 96 «آینه در آینه» فرهنگسرای نیاوران در تهران است و این چهارمین نمایشگاه انفرادی و در حال برگزاری است، همچنین بیش از 70 نمایشگاه و جشنواره گروهی و داخلی در سطح کشور شرکت کردم.
وی در ادامه گفت: در سال 91 یا 92 از طرف شهرداری تهران برای شرکت در نمایشگاهی در مقر سازمان ملل در نیویورک، به مناسبت جشن نوروز تعدادی از آثار خوشنویسی من را بردند و همچنین به مناسبت بزرگداشت مقام استاد مهدوی دامغانی در دانشگاه کلمبیا آثارم را به‌نمایش گذاشتند. البته در ورکشاپ‌های مختلفی در تهران و مشهد شرکت کردم و در شش دوره جشنواره استانی و کشوری بانوان در تهران و مشهد برگزیده شدم.
نقش خانواده و اساتید
وی در زمینه پیشرفت در خوشنویسی گفت: خانواده‌ام خیلی همکاری کردند و برای رفت‌و‌آمد در مسیر مشهد و تهران آزاد بودم، به طوری‌که برای دیدن یک نمایشگاه خوشنویسی 24 ساعت می‌رفتم و برمی‌گشتم. همچنین استاد کدخدایی در مرحله آموزش فوق ممتازی من، با توجه به نگاه حرفه‌ای که به هنرجویان داشتند، حمایت‌های بسیاری در این زمینه کردند. از سال 92 در کلاس‌های استاد جواد بختیاری در تهران شرکت کردم، ایشان با توجه به اینکه استادی هنرمند و فوق حرفه‌ای در زمینه نقاشی، خوشنویسی، نقاشی – خط هستند، همنشینی و شاگردی با چنین استاد برجسته‌ای راه جدیدی در زندگی هنری من باز کرد.
نستعلیق کمال اعتدال و توازن
امام‌وردی در رابطه با سبک نوشتن آثارش گفت: خط نستعلیق در قالب قطعه و ترکیب‌های آزاد و خیلی خاص که توسط خوشنویسان دیگر کمتر دیده شده است را ادامه می‌دهم. ابتدا علاقه‌ام به خط شکسته نستعلیق بود تا زمان شرکت در انجمن خوشنویسان متوجه شدم اولین خطی که باید دوره‌های آن را بگذرانم خط نستعلیق و سپس شکسته نستعلیق است و در این دوره آموزش دیدم.
وی از حس و حال خود نسبت به خط نستعلیق گفت: این خط به‌شدت سخت و مشکل و قوانین و قوائدی ثابت دارد، به‌عنوان مثال زمانی‌که می‌گویند الف سه نقطه دارد یعنی یک میلیمتر کمتر یا بیشتر نباید باشد زیرا زیبایی آن از بین می‌رود و حتی افرادی که تجربه در خوشنویسی ندارند متوجه این نکته خواهند شد که این اثر ظرافت خاص خودش را ندارد.
او تصریح کرد: در زمان یادگیری این خط احساس کردم باید بیشتر تلاش کنم و دنبال آموزش آن بودم و البته سختی‌های خود را داشت. با توجه به این سختی‌ها خط نستعلیق را به‌عنوان خط اصلی خودم انتخاب و تاالان ادامه دادم و در نهایت راه هنری من در خط نستعلیق است. وی همچنین گفت: خط نستعلیق عروس خطوط اسلامی لقب داده‌اند و از جهتی شناسه، نماد و هویت ملی ایران است.خط و زبان فارسی مخصوص ملت ایران است و همه جای دنیا ایران را با این خط می‌شناسند.
وسواس در انتخاب مطالب
وی در انتخاب مطالب برای آثارش گفت: در این زمینه وسواس زیادی دارم و و مطالعات ادبی من بسیار بالا است، تا زمانی با شعر یا متنی ارتباط نگیرم و مأنوس نشوم و حال درونم را خوب نکند نمی‌توانم شروع به نوشتن کنم. بارها شده است مطلبی را به‌خاطر عدم ارتباط با متن قبول نکرده‌ام. برای آثارم به‌طور معمول متن‌هایی را انتخاب می‌کنم که برای اولین بار نوشته شده باشد، حتی ممکن تلنگری برای افراد باشد که برای اولین بار این بیت شعر را از فلان شاعر بزرگ پارسی‌گو شنیده باشند. متن‌هایی که می‌نویسم روی حس و حالم اثری مثبت می‌گذارد.
هدیه‌ای از جنس هنر
وی درباره حضور زائرین و مهمانان ویژه مسئولین در مشهد گفت: ازاین لحاظ مشهد به‌عنوان شهر مذهبی شناخته شده است وهرسال میزبان تعداد زیادی زائر ایرانی و غیرایرانی هستیم، چرا به‌عنوان هدیه هنوز اقلام خوراکی را استفاده می‌کنیم و شناسه ملی خودمان را هدیه نمی‌دهیم. در وجود همه انسان‌ها حس زیباشناسی وجود دارد و به زبان و ملیت نگاهی نمی‌کند، کسانی بودند که حتی هم‌زبان با من نبودند ولی با دیدن اثر خوشنویسی من و بدون آن‌که معنای شعر را متوجه شوند و یا حتی بتوانند بخوانند، به‌خاطر زیبایی اثر خلق شده از من تشکر کردند.
این هنرمند خوشنویس تصریح کرد: به راحتی می‌توانیم با خلق یک اثر زیبا آن‌را به بیرون از مرزهای ایران ببریم و معرفی کنیم، متأسفانه مردم به‌خاطر ندیدن خط خوب و آشنا نبودن با زیبایی‌های خوشنویسی در قیمت کارها با نگاهی بدبینانه نگاه می‌کنند و اختلاف قیمت آثار را در جنس تابلوی خوشنویسی می‌بینند نه در زیبایی اثری خلق شده.
اقتصاد هنری
وی درباره اقتصاد هنر گفت: در رابطه با خوشنویسی مدرسانی با تعداد زیادی هنرجو داریم ولی مبلغ قابل توجهی از آنان دریافت نمی‌کنند و بخشی از این مبالغ صرف هزینه‌های انجمن می‌گردد. برای فروش آثار با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستیم و به‌خاطر حجم کارها مسافران و زائرین از خرید آثار خوشنویسی گاهی منصرف می‌شوند. در نهایت ادارات دولتی با بودجه‌ای که در اختیار دارند می‌توانند با حمایت‌های اصولی خودشان، آثار خوشنویسان را تهیه کنند. البته قسمتی از اقتصاد هنر به همت خود هنرمند برمی‌گردد و با هدفی مشخص می‌توان راهی برای بخش مالی آن پیدا کرد و به‌طور حتم موفق خواهد شد.
تبلیغات در خدمت هنر
امام وردی درباره عدم تبلیغات مثبت برای هنر خوشنویسی گفت: متأسفانه در صداوسیما به‌هیج عنوان تبلیغات ارزنده‌ای در معرفی آثار هنری دیده نمی‌شود و حتی بیلبوردهای سطح شهر سرشار از هرگونه تبلیغاتی است، به‌غیر از یک اثر هنری. خوشنویسان به مناسبت‌های مختلف آثاری را می‌نویسند، به‌عنوان مثال می‌گویم چرا به مناسبت ایام ماه مبارک رمضان از آثار هنرمندان در حوزه مذهبی و آیات قرآنی استفاده نمی‌شود؟ حتی روز بزرگداشت مقام یا سالروز تولد شعرا، از اشعار آن‌ها در بیلبوردهای شهری استفاده نکنیم؟ خیلی از شعرا مانند هوشنگ ابتهاج در قید حیات هستند و خیلی از افراد حتی ایشان را نمی‌شناسند و اطلاعی ندارند ولی از طریق معرفی آثارشان می‌توان این شاعر پیشکسوت را بهتر از قبل به عموم مردم معرفی کرد.
کم‌مهری از مسئولین
این هنرمند جوان و خلاق در این پایان گفت: با هزینه خودم نمایشگاهی برگزار می‌کنیم و متأسفانه علی‌رغم دعوت‌نامه برای تمامی مسئولین و فرستادن برای دبیرخانه‌های ادارات دولتی، هیچکدام از آن‌ها حتی روز افتتاحیه هم شرکت نکردند. اکنون دنیا دنیای مجازی است و از طریق تلگرام به‌آسانی اطلاع‌رسانی می‌گردد و متوجه می‌شوند و دیگر عذرو بهانه‌ای برای عدم حضور مسئولین در نمایشگاه وجود ندارد.
وی در پایان گفت: زمانی هنرجو من در روز افتتاحیه به نمایشگاه بیاید و عدم حضور مسئولین را در این مکان ملاحظه کند، در روحیه آن تأثیر منفی می‌گذارد. یک هنرجو آینده هنری خود را در قالب استادش متصور می‌شود و ممکن با دیدن رفتار مسئولین نسبت به آینده هنری خود دلسرد شود و هرگز به این هنر به‌عنوان مشغله اصلی نگاه نکند و آن‌را در حاشیه قرار بدهد.
گفتگویی از مرجان فرهمند