عیدی بیشتر راه درمان نیست
اسفند نزدیک است و بزودی باز هم شاهد تکاپوی مردم در بازارهای سطح شهر در جهت آماده کردن شرایط برای مراسم و رسومات سال نو هستیم. از لباس نو گرفته تا تهیه آجیل، شیرینی و دیگر ملزومات این جشن باستانی همه در لیست خرید خانواده‌ها قرار گرفته که مستلزم توان مالی کافی در این آشفته بازار قیمت‌ها است.
هر ساله همه کارفرمایان برای کارمندان و بازنشستگان خود مبلغی را به عنوان پاداش و عیدی در نظر می‌گیرند تا هم از نیروهایشان برای یکسال تلاش مستمر قدردانی کرده باشند و هم به آنها برای مخارج مراسم استقبال از سال جدید کمک کرد باشند. دولت نیز از جرگه دیگر کارفرمایان خارج نیست و به عنوان پیشگام و نشان دهنده راه هر سال مبلغ عیدی را به صورت رسمی به تمام سازمان‌های دولتی و خصوصی اعلام می‌کند. امسال نیز به رسم هرسال معاون اول رئیس جمهور مصوب ۴ بندی هیات وزیران درباره نحوه پرداخت عیدی پایان سال کارکنان شاغل در دستگاه‌های دولتی را برای اجرا ابلاغ کرد.
عیدی جداگانه مدیران ممنوع است
در ابلاغیه اسحاق جهانگیری آمده است: هیئت وزیران به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور و به اسناد ماده واحده قانون نحوه پرداخت عیدی به کارکنان دولت مصوب ۱۳۷۴ و ماده ۷۵ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶ تصویب کرد: دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده ۵ قانون محاسبات عمومی کشور، نیروهای مسلح، نیروهای انتظامی و قوه قضاییه و سایر دستگاه‌های اجرایی مشمول قوانین خاص مجازند به کارمندان خود رسمی، ثابت، پیمانی، خرید خدمت، قراردادی و موقت و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها وموسسات آموزش عالی و تحقیقاتی. قضات که به طور تمام وقت اشتغال به کار دارند، مبلغ ثابت هشت میلیون و چهارصد و هفتاد و پنج هزار ۸.۴۷۵.۰۰۰ ریال به نسبت مدت خدمت تمام وقت در سال ۱۳۹۶ به عنوان پاداش آخر سال (عیدی) در بهمن ماه سال جاری از محل مصوب دستگاه‌های اجرایی پرداخت کنند.
در این ابلاغیه آمده است که «پرداخت هرگونه وجه دیگری به عنوان پاداش آخر سال (عیدی) یا عناوین مشابه، علاوه بر مبلغ موضوع این بند توسط دستگاه‌های مزبور و تمام واحدهای وابسته و تابعه و سایر واحدهای که اجرای مقررات در مورد آنها مستلزم ذکر نام است، ممنوع می باشد. ذی‌حسابان و مدیران امور مالی دستگاه‌های اجرایی مکلفند نظارت لازم را اعمال و موارد خلاف را گزارش نمایند.»
میزان پرداخت پاداش آخر سال (عیدی) بازنشستگان، مستمری بگیران، حقوق وظیفه از کار افتادگی، حقوق وظیفه وراث مستخدمین متوفای مشمول صندوق‌های بازنشستگی کشوری، سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح و سایر صندوق‌های بازنشستگی و نیز شهدا و جانبازان از کار افتاده کلی نیز مبلغ هشت میلیون و چهارصد و هفتادو پنج هزار ۸.۴۷۵.۰۰۰ ریال حسب مورد از محل بودجه مصوب صندوق بازنشستگی یا دستگاه اجرایی ذیربط قابل پرداخت است.
واریز عیدی‌ها با حقوق بهمن
پس از تصویب این ابلاغیه چند روز پیش سخنگوی دولت در این رابطه گفت: در این جلسه هیئت دولت به دستگاه‌های اجرایی، نیروهای مسلح، نیروی انتظامی و قوه قضائیه و سایر دستگاه‌های اجرایی مشمول قوانین خاص اجازه داد به کارمندان خود اعم از رسمی، ثابت، پیمانی، خرید خدمت، قراردادی و موقت، اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی و قضات که به طور تمام وقت اشتغال به کار هستند، مبلغ ثابت ۸ میلیون و ۴۷۵ هزار ریال به نسبت مدت خدمت تمام وقت در سال ۱۳۹۶ به عنوان پاداش آخر سال (عیدی) در بهمن ماه سال جاری از محل بودجه مصوب دستگاه‌های اجرایی پرداخت نمایند.
محمدباقر نوبخت افزود: علاوه بر این، میزان پرداخت پاداش آخر سال (عیدی) بازنشستگان، مستمری بگیران، حقوق وظیفه از کارافتادگی، حقوق وظیفه وراث مستخدمین متوفای مشمول صندوق‌های بازنشستگی و صندوق معذوریت و از کارافتادگی جهاد کشاورزی، صندوق‌های بازنشستگی نیروهای مسلح و نیروی انتظامی و سایر صندوق‌های بازنشستگی و نیز شهدا و جانبازان از کار افتاده کلی نیز مبلغ ۸ میلیون و ۴۷۵ هزار ریال از محل بودجه مصوب صندوق بازنشستگی یا دستگاه اجرایی ذیربط قابل پرداخت است.
گفتی است که سیدتقی نوربخش، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی زمان واریز عیدی بازنشستگان این سازمان را نیمه اول اسفند ماه اعلام کرده است.
به طور حتم پرداخت عیدی کمکی به کارمندان در آستانه سال نو است اما موضوع اینجا است که مبلغ 847 هزار و 500 تومان تا چه حد می‌تواند برای خریدهای عیدانه یک خانواده معمولی کفایت کند و کمک حال باشد.
با یک نگاه اجمالی به شرایط قیمت‌ها در بازار متوجه خواهیم شد که این مبلغ از کارمندان عائله‌مند و بازنشستگانی که به عنوان بزرگتر پذیرای اعضای فامیل خواهند بود، درد چندانی دوا نمی‌کند. با این که 70 درصد بودجه ما خرج حقوق و خدمات رفاهی همین افراد می‌شود باز هم شاهد کاستی‌های بسیاری در زندگی آنها هستیم که این نشان از عدم توان دولت برای اداره بدنه فربه شده‌اش است. اما عده‌ای معتقدند اگر بخش خصوصی سکان‌دار قسمتی از این بدنه می‌شد شرایط بسیار بهتر پیش می‌رفت.
عیدی‌ها کفاف خریدهای عید را هم نمی‌دهد
برای بررسی تاثیر عیدی در زندگی حقوق‌بگیرها به سراغ چند تن از این افراد رفتیم و با آنها به گفت‌وگو نشستیم.
جوادی کارمند یک سازمان دولتی گفت: به طور کلی خدمات رفاهی در سازمان‌های مختلف متوازن نیست، بعضی سازمان‌ها خدمات رفاهی قوی‌تری دارند و جدای از عیدی کالا و خدمات زیادی به کارمندان خود می‌دهند و عیدی همه را در بالاترین سطح می‌دهند اما بعضی از سازمان‌ها نه تنها این خدمات را نمی‌دهند بلکه سعی می‌کنند عیدی را هم در کم‌ترین حالت ممکن پرداخت می‌کنند.
وی افزود: حتی اگر فرض بگیریم این مبلغی که تعیین شده را به همه به عنوان عیدی بدهند، تاثیر چندانی در خرج‌های قبل سال نو ندارد. شما فقط خرید لباس سال نو یک خانواده چهار نفره را محاسبه کنید خواهید دید که بالای یک میلیون تومان خواهد شد.
شاید کفاف پذیرایی را بدهد
احدی که بازنشسته یکی از سازمان‌های دولتی است گفت: پنج سال است که بازنشسته شده‌ام و هر روز شرایط برایم سخت‌تر می‌شود چرا که هم حقوقم کم شده و هم دیگر توان کار جانبی ندارم. عیدی را هم نمی‌دانم به چه زخمی باید زد. برای من که عید تمام فامیل و به خانه‌ام می‌آیند شاید کفاف پذیرایی‌ها را بتواند بدهد.
پس از صحبت‌های مردم به سراغ یکی از نمایندگان آنها در مجلس شورای اسلامی رفتیم و نظر وی را در این خصوص جویا شدیم.
تزریق پول دردی را دوا نمی‌کند
نماینده درگز در مجلس شورای اسلامی گفت: حقیقت این است که نه تنها این مبلغ عیدی اعلام شده هیچ دردی از کارمندان دوا نمی‌کند بلکه حقوق کارمندان نیز مکفی نیست. از طرفی ما اقشار آسیب‌پذیری پون تولیدکنندگان داریم که با ریسک دائمی در حال کار هستند، اما راه بهتر کردن شرایط برای تمام این اقشار تزریق پول نیست.
عبدالله حاتمیان در گفت‌وگو با صبح‌امروز افزود: اقتصاد کشور ما دچار یک‌سری مشکلات ساختاری است که باعث شده فقر و محرومیت در جامعه بیداد کند، و این را من که در بین مردم هستم به وضوح می‌بینم. از طرفی هفتاد درصد بودجه جاری که بسیار عظیم است و نباید به این شکل باشد نیز به شکل صحیح در حال توزیع است و ما بازهم در بخش کارمندان مشکل داریم، این‌ها همه تناقض‌های عجیبی است.
جوانان منتظر پشت میز نشینی هستند
حاتمیان ادامه داد: اکثر جوانان تحصیل کرده منتظر کار پشت‌میزی و دولتی هستند و در صنعت و دیگر بخش‌ها خروجی نداریم چون این جوانان بیکار هستند. دولت هزینه زیادی برای راه‌اندازی بخش‌های تولیدی می‌کند که موانع تولیدش در بین کارمندان خودش است و بخش عظیم بودجه هم صرف آنها می‌شود که گاهی زمان مفید کاریشان به پنج دقیقه هم نمی‌رسد. به هر شکل که نگاه کنید تناقض‌های عجیب و عمده‌ای در این سیستم می‌بینید که با صحبت‌های من و امثال من حل نمی‌شود.
نماینده درگز در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: البته دولت در این بخش ورود کرده اما مشکلاتی که هر روز از یک جا سر در می‌آورند که یک روز موسسات مالی است، یک روز سیل و زلزله، یک روز جنگ بیرون از مرزها و… اجازه نمی‌دهند روش درستی را دولت پیش بگیرد.
واریز عیدی زیاد موازنه بازار را بهم می‌زند
وی افزود: اگر به جای 874 هزار تومان این ماه سه میلیون تومان هم عیدی بدهند باز هم مشکل حل نمی‌شود چون خیلی از کارمندان به نان شب محتاج هستند و این مشکل از کل اقتصاد است. پس تزریق پول چاره نیست چون باعث می‌شود تقاضا بالا برود، کالاها دوباره گران شوند و عده‌ای که حقوق بگیر نیستند تحت فشار قرار بگیرند. پس نتیجه می‌شود این هزینه کردن‌ها موازنه قیمت‌ها را به ضرر افراد کم‌درآمد کشور بهم می‌زند.
از صحبت‌های حاتمیان می‌توان این گونه برداشت کرد که شاید عیدی کارمندان مبلغ درخوری نباشد اما تزریق ناگهانی پول به هر بهانه‌ای می‌تواند موازنه بازار را بهم بزند که مشکلات بسیاری را در پی دارد. دولت باید برای رسیدگی بیشتر به کارمندان، بر اساس اصل 44 بخشی از مظایف خود را به بخش خصوصی واگذار کند تا هر بخش با بدنه کوچک‌تر بتواند رسیدگی بیشتری به نیروهای خود داشته باشد که لازمه این امر داشتن ساختارهای نظام‌مند نظارتی است تا کنترل این بخش‌ها از دست خارج نشود اما به نظر تا رسیدن به آن سطح فاصله بسیار است.
گزارشی از رضا شجاع