دعوای سیاسی مجلس و دولت !
هنوز رفتار رئیس دولتی که هر سال با بی‌اعتنایی به قانون بودجه را شب عید به مجلس شورای اسلامی می‌برد در اذهان مردم باقی است. احمدی‌نژاد حتی انتظار داشت بعد از تعطیلات کلیات و جزئیاتش به تصویب مجلس رسیده باشد.
حسن روحانی اما از وقتی رئیس جمهور شده همه ساله لایحه بودجه را به موقع تحویل مجلس داده است. امری که نشان می‌دهد دست کم برای برنامه ریزی سالانه و اهداف و برنامه‌هایش ارزش قائل است .
در سال جاری اما این مجلس است که سر ناسازگاری با دولت برداشته در حالی که همگان می‌دانند تغییر این لایحه مانعی در برابر تحقق وعده‌های اصلی دولت است. روحانی هنگام ارائه لایحه بودجه 97 به مجلس، این لایحه را تبلور تمام وعده‌های اصلی دولت به مردم و تصویب ان را به معنای آغاز اجرای برنامه‌های دولت دوازدهم عنوان کرده بود .
اگر چه بالاخره کلیات لایحه بودجه سال 97 در مجلس تصویب شد اما رئیس مجلس بار دیگر آن را به کمیسیون تلفیق بازگرداند. یک عضو این کمیسیون می‌گوید ممکن است لایحه دولت کنار گذاشته شود و لایحه جدیدی در دستور کار قرار گیرد.
لایحه بودجه سال 97 که رئیس جمهور حسن رروحانی19 آذرماه به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد سرنوشت عجیب و کم‌سابقه‌ای پیدا کرده است. کلیات این لایحه هشتم بهمن ماه در مجلس رأی نیاورد اما سه روز بعد با تغییراتی به تصویب رسید.
تغییرات کمیسیون تلفیق در لایحه پیشنهادی دولت با واکنش‌های تندی روبرو شد. جمشید انصاری، معاون رئیس جمهور، روز یکشنبه (15 بهمن) در یک پیام توئیتری کمیسیون تلفیق و مجلس را متهم کرد که «به بهانه تصویب بودجه میدان‌دار به‌هم ریختن قواعد اداره امور شده‌اند.»
این انتقاد معاون رئیس جمهور نشست علنی روز سه‌شنبه(18 بهمن )مجلس را به تشنج کشاند. بهروز نعمتی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس، در تذکری از معاون رئیس جمهور انتقاد کرد که “شأن مجلس را خدشه‌دار کرده” است.
رئیس مجلس نیز انتقاد معاون روحانی به کمیسیون تلفیق را موجه ندانست و بار دیگر به اعضای این کمیسیون ماموریت داد ایرادها و ابهام‌های بودجه را برطرف کنند تا در صحن علنی درباره آن تصمیم‌گیری شود.
مجلس نمی خواهد انتظارات دولت را برآورده کند؟
علی لاریجانی با بیان این که بسیاری از کارشناسان لایحه دولت و تغییرات کمیسیون تلفیق را بی‌نقص نمی‌دانند گفت: «به نظر می‌رسد نتیجه کار نیز در نهایت نه لایحه مورد نظر دولت و نه بودجه مورد علاقه مجلس باشد.»
محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه، ضمن استقبال از بازنگری در لایحه بودجه گفته است: «ما انتظار داریم برنامه‌های دولت که در راستای افزایش اشتغال و کاهش فقر مطلق و ایمن‌سازی ابنیه روستایی و شهری در مقابل زلزله و همچنین رفع آلودگی هوا پیش‌بینی شده، مورد توجه قرار گیرد.»
به رغم خوش‌بینی نوبخت و با توجه به تصویب کلیات لایحه بودجه در مجلس به نظر می‌رسد که اصلاح مجدد این لایحه به گونه‌ای انجام نخواهد شد که انتظارهای دولت را برآورده کند.
مهم‌ترین تغییرات لایحه بودجه به برنامه‌هایی مربوط می‌شود که دولت حسن روحانی انتظار داشت با اجرای آنها هزینه‌های جاری را کاهش و درآمدهای دولت را افزایش دهد.
افزایش بهای حامل‌های انرژی و حذف حدود چهل درصد از یارانه‌بگیران دو برنامه مهم دولت در لایحه پیشنهادی بودجه سال آینده بوده که مجلس با آن مخالفت کرده است.
علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ششم دی ماه در یک برنامه تلویزیونی گفته بود که یارانه فقط به کسانی تعلق می‌گیرد که به عنوان قشرهای کم‌درآمد شناسایی شده‌اند و آنها حداکثر 42میلیون نفر هستند.
رؤیای روحانی برای ایجاد اشتغال و اصلاح یارانه‌ها
در شهریور ماه امسال اندکی بیش از 76 میلیون ایرانی یارانه نقدی دریافت کرده‌اند و با آماری که وزیر کار از نیازمندان شناسایی شده ارائه داده باید یارانه 34 میلیون نفر قطع شود.اما دولت به دنبال این است که به جای این هزینه با اصلاح یارانه‌ها در اشتغالزایی سرمایه‌گذاری کند.
درآمدهایی که هرگز به دست نخواهد آمد
دولت امیدوار بود که با حذف جمع بزرگی از یارانه‌بگیران بین 15 تا 19هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی کند. دولت همچنین انتظار داشت که از افزایش بهای حامل‌های انرژی17 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند تا صرف بازسازی بافت فرسوده شهرها، گسترش حمل و نقل عمومی و اشتغالزایی شود.
با تغییراتی که در بودجه 97 به وجود آمده دولت نه تنها به این درآمدها دسترسی ندارد که باید دست‌کم 11 هزار میلیارد تومان بیشتر از پیشنهاد اولیه خود یارانه پرداخت کند.
بر این اساس بسیاری از برنامه‌های دولت برای سامان دادن به وضعیت اقتصادی، ایجاد اشتغال، مقابله با آلودگی هوا و عواقب خشک‌سالی با کمبود شدید منابع روبروست و به احتمال زیاد ناکام خواهد ماند.
درلایحه دولت پیشنهاد شده بود که به دستگاه اجرایی اجازه داده شود 20 هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برداشت و صرف اموری مانند پرداخت معوقات بازنشستگان، کمک به ساماندهی حمل و نقل ریلی، ساماندهی بافت‌های فرسوده، ساماندهی حمل و نقل عمومی و طرح آب‌رسانی روستایی کند. با این پیشنهاد نیز موافقت نشده است.
علی اصغر یوسف‌نژاد، سخنگوی کمیسیون تلفیق، اول بهمن ماه در این باره به خبرگزاری تسنیم گفت: «کمیسیون تلفیق به منظور تامین ردیف‌های بودجه‌ای که منابع آنها از محل صندوق توسعه ملی پیش‌بینی شده بود، منابع جایگزینی را در نظر گرفته و در این رابطه جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد.» او درباره چگونگی تامین این منابع توضیح بیشتری نداد.
تاثیر اعتراض‌ها بر دولت و مجلس
در این میان هم دولت و هم مجلس متاثر از اعتراض‌ها و ناآرامی‌های دی ماه که دست‌کم آغاز آن با انتقاد از وضعیت نامناسب معیشتی، بیکاری و گرانی همراه بود، بسیار محتاط عمل کرده واز هر اقدامی که به افزایش نارضایتی دامن می‌زند خودداری می‌کنند.
نماینده رشت و عضو کمیسیون تلفیق مجلس روز چهارشنبه تاکید کرد که مجلس و دولت با انداختن توپ به زمین طرف مقابل پس از دیدن واکنش شهروندان به برخی تصمیم‌گیری‌ها به نتیجه‌ای نمی‌رسند.
فشار بر دولت برای خودداری از افزایش بهای حامل‌های انرژی
غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی گفت: «مباحث هدفمندی، اشتغال، آلودگی زیست محیطی، آب و گرد و غبار حل نمی‌شود مگر در سایه همدلی و این که هر دو طرف از تصمیم گرفته شده دفاع کنند.»
وی درباره این مسائل که رئیس مجلس خواستار بازنگری آن در کمیسیون تلفیق شده گفت: «این امکان وجود دارد که کمیسیون تلفیق لایحه دولت را کنار گذاشته و لایحه جدیدی را ارائه کند و یا اینکه لایحه بودجه دولت را به شیوه مناسبی اصلاح کند.»
بر این پایه، با مخالفت مجلس با برنامه‌های درآمدزایی و کاهش هزینه‌های بودجه 97 نه تحقق «وعده‌های اصلی» چشم‌انداز روشنی دارد و نه اجرای برنامه‌های دولت دوازدهم به درستی کلید می‌خورد.
گزارشی از علی روغنگران