هنرستان‌ها استعمار شده‌اند
دانشگاه‌های ما شبیه به یک کارخانه بدون هدف به طور مداوم مشغول به پرورش محصولاتی هستند که مورد نیاز بازار نیست و فقط محصولاتش را انبار می‌کند و گاهی باعث هدر رفتن مواد اولیه با ظرفیت‌های بالا شده است. فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در کشور ما عموما تبدیل به افرادی شده‌اند که فقط یک‌سری دروس تئوری را گذرانده و فاقد مهارت‌های کافی برای کار هستند.
نداشتن دوره‌های کارورزی و یا کارورزی‌های سوری باعث شده فرد ناکارآمد بار آمده و یا تاثیر منفی در فعالیت یک مجموعه داشته باشد.
در همین خصوص به سراغ رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی انبوه‌سازان مسکن و ساختمان خراسان رضوی رفتیم شخصی که افراد زیادی نزد وی دوره‌های کارورزی را گذرانده‌اند.
این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
اگر شرایط اقتصادی ما خوب بود هم بیکار زیاد داشتیم
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی انبوه‌سازان مسکن و ساختمان خراسان رضوی گفت: از قبل انقلاب هنرستان‌های کشور تحت یک نوع استعمار قرار گرفتند که در آن دانش‌آموزان ضعیف و بی‌علاقه به هنرستان‌ها فرستاده شدند و این امر موجب شد افراد با استعداد تبدیل به افراد کارآمد نشوند.
محمود پژوم در گفت‌وگو با خبرنگار صبح‌امروز گفت: ما در ساخت‌وساز کشور به لحاظ بی‌برنامه بودن تا کنون به این نپرداخته‌ایم که در چه رشته دانشگاهی به چه میزان دانشجو پرورش دهیم. ما هیچ گاه طی یک بررسی بر اساس تعداد جمعیت و برنامه کشور اقدام به پرورش بر اساس نیاز در مدت زمان مشخص نیروی کار آموزش ندادیم و این اصل مهمی است که پس از انقلاب مغفول مانده است.
پژوم ادامه داد: نتیجه این می‌شود که ما اکنون خیل عظیمی از افراد تحصیل کرده در رشته‌های مختلف را داریم که بیکار هستند و یا از تخصص خود استفاده نمی‌کنند.
ما می‌توانیم علت این بیکاری را جنگ، تحریم و خیلی از موارد دیگر که باعث شرایط بد اقتصادی شده بدانیم اما من معتقدم اگر شرایط اقتصادی خوبی هم داشتیم باز هم با معضل اشتغال در رشته‌های تخصصی که بتواند بازدهی خوبی در قبال هزینه ملی که برای تحصیل افراد شده را داشته باشد، مواجه بودیم.
حتی اگر رکود نبود، کمبود نیروی متخصص داشتیم
وی افزود: با این حجم افراد که در مقاطع مختلف تحصیلی بدون برنامه در رشته‌های مختلف تحصیل می‌کنند قطعا باز هم تعادل به هم می‌خورد و زحمات این افراد و سرمایه ملی به هدر می‌رفت. پس نگوییم اگر بیکاری وجود دارد تنها به دلیل همین رکود و شرایط بد اقتصادی است چرا که اگر رونق بود باز هم این مشکل عدم آموزش نیروی متخصص هدف‌مند وجود داشت.
پژوم با بیان این که اگر بخواهیم این موضوع را در بحث ساختمان بررسی کنیم متوجه می‌شویم که بیش از 400 هزار نفر مهندس و لیسانسه در سطح کشور داریم که در سطح جهان رتبه سوم یا چهارم را دارا هستیم، تصریح کرد: این موضوع خود بیانگر این است که ما چقدر بی‌رویه تحصیل کرده دانشگاهی پرورش داده‌ایم. از طرفی در استان خراسان رضوی بیش از 35 تا 40 هزار مهندس در رشته‌های مختلف را داریم که این خود بر معضل بیکاری دامن زده است.
نیاز به تکنسین، دوبرابر مهندس است
وی تصریح کرد: در صنعت ساختمان و در پرورش نیروهای متخصص کار تا چندی پیش معمارهای سنتی داشتیم که در ساختمان‌ها کار می‌کردند و تعداد مهندسان بسیار کم بود، تا این که با تحصیل افراد زیادی در رشته‌های مرتبط با صنعت ساختمان، این افراد در این صنعت دخیل شدند. در این دوره معمارها ترجمه کننده زبان مهندسی برای کارگران ساختمان با استفاده از تجربه خود بودند.
وی ادامه داد: اما حالا خلاء این تکنسین‌ها در ساخت‌وساز بسیار مشهود است و باید این نیروها پرورش پیدا کنند. یعنی حداقل باید دو برابر تعداد مهندس‌ها در ساختمان باید تکنسین داشته باشیم در حالی که تعداد تکنسین در پرژه‌ها یک پنجم مهندسان یا کمتر است.
نگاه به محصلین هنرستان‌ها با تحقیر است
پژوم ابراز کرد: ما دانشگاه‌‌هایی زیادی داریم در سطح کشور که افراد را در سطح کاردانی یا همان تکنسین آموزش می‌دهند اما چون مسیر هموار و آسان است بلافاصله ادامه تحصیل داده و مهندس می‌شوند که همین موضوع باعث خلا وجود تکنسین در صنعت ساختمان شده که در آینده این مشکل بیشتر نمود پیدا خواهد کرد.
82 درصد دیپلمه‌های آلمان هنرستانی هستند
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی انبوه‌سازان مسکن و ساختمان خراسان رضوی اظهار کرد: یک نوع استعمار که از قبل انقلاب شروع شد در بحث هنرستان‌های صنعتی بود. یعنی طراحی به گونه‌ای بود که اگر دانش‌آموزی در سطح تحصیلی پایین و نمرات ضعیف بود باید به هنرستان می‌رفت و دانش‌آموزان خوب راهی دبیرستان می‌شدند. به این ترتیب افرادی که علاقه‌ای به تحصیل نداشتند راهی هنرستان‌ها می‌شدند. هنوز هم نگاه به افرادی که در هنرستان‌ها تحصیل می‌کنند نگاه به افراد ضعیف و دید تحقیرآمیز است.
وی افزود:این که می‌گوییم این کار یک نوع استعمار است به این دلیل است که 82 درصد فارغ‌التحصیلان آلمانی در مقطع دیپلم از هنرستان‌ها هستند. در ایران این آمار باید 36 تا37 درصد باشد اما این آمار حدود 24 درصد است. پس آلمان‌ها به اهمیت این موضوع پی‌برده‌اند درحالی که ما دقیقا برعکس عمل کرده و می‌کنیم.پ
ساخت دبیرستان ناصواب است
پژوم با بیان این که این کار یک عزم ملی می‌طلبد، تصریح کرد: باید مسئولین حکومتی به خصوص در بخش آموزش و پرورش یک تحقیق جامع در این بحث انجام داده و تجربیات کشورهای توسعه یافته را در این زمینه بررسی کنند. اگر این تحقیق انجام شود متوجه خواهید شد که تعداد دبیرستان‌ها به شدت در کشور رشد یافته است و از نظر من ساخت دبیرستان در کشور یک فعل ناصواب است.
وی ادامه داد: اگر به همین تعداد کم هنرستان هم نگاه کنید متوجه خواهید شد که با تجهیزات 20-30 سال گذشته کار می‌کنند که البته این در دانشگاه‌های تکنسینی نیز صادق است. به عنوان مثال اگر در اتومکانیک موتورهایی را باز و بسته می‌کنند که دیگر در بازار موجود نیست و بسیاری موارد این چنینی که سطح کیفی هنرستان‌ها را کاهش داده است و باید به فکر تجهیز آن‌ها به امکانات نوین بود.
اساتید علوم انسانی در هنرستان‌ها تدریس می‌کنند
پژوم تصریح کرد: موضوع بعدی بحث مدرسین و اساتید متخصص است که در این حوزه هم ضعف شدید داریم و حتی گاها با رشته‌های علوم انسانی و غیر مرتبط فنی در رشته‌های هنرستانی تدرس می‌کنند. باید مربی آموزش دیده و آشنا به بازار در هنرستان‌ها فعال باشند و بخش خصوصی را لمس کرده و با تجربه بشناسند.
وی افزود: مبحث بعد فرهنگ‌سازی که باید در کشور انجام شود، یعنی زمانی که گفته می‌شود فردی در هنرستان مشغول به تحصیل است یا فارغ‌التحصیل هنرستان است، یک فرد نخبه در اذهان تداعی شود تا خانواده‌ها و دانش‌آموزان به ارزش و جایگاه هنرستان‌ها پی‌ببرند و تشویق شوند در این حوزه فعالیت داشته باشند.
پژوم ابراز کرد: ما بالغ بر 30 سال در این بحث غفلت کرده‌ایم و عقب افتاده‌ایم، سیستم آموزشی ما هنوز هم در حال آموزش حفظی و غیرمفهومی است، اگر دانش آموز مفهومی درس بخواند و تجربی کار کردن را بیاموزد بسیار بازدهی بیشتری خواهد داشت.
تکنسین‌ها خلاء نیروی کارآمد را پر می‌کنند
وی با اشاره به این که من خودم در دانشگاهی درس خواندم که عملی کار کردن اصل بود و همه ما دوره‌های کارآموزی و کارورزی را گذراندیم، افزود: حالا اکثر دانش‌آموختگان آن دوره جزو مدیران موفق بخش خصوصی هستند و یکی از دلایل موفقیت این افراد گذراندن همین دوره‌های کارآموزی و کارورزی است.
پژوم ادامه داد: من واقعا توصیه می‌کنم حتما در هنرستان‌ها و دانشگا‌ها این دوره‌ها اتفاق بیفتد چرا که هم کار را از نزدیک می‌بیند و تجربه می‌کند و هم با لمس این کار قبل از انتخاب رشته با چشمان باز و عشق به سراغ رشته تحصیلی دانشگاه خود می‌رود و البته که در با شناخت به بازار این کار در آینده فرد موفق‌تری خواهد بود.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایی انبوه‌سازان مسکن و ساختمان خراسان رضوی اظهار کرد: حتی این افراد پس از دوره‌های کارورزی می‌توانند در صورت صلاح‌دید مدیران پروژه‌ها و کارخانه‌ها جذب و استخدام شوند، کما این که خود من تعدادی از کسانی که برای کارورزی در پروژه‌های من کار می‌کردند را با توجه به علاقه و استعدادی که داشتند جذب کردم و اکنون افراد کاملا موفقی هستند.
وی در پایان گفت: نمایندگان مجلس، مسئولین دولت و تمام دست‌اندرکاران حکومت و البته بخش خصوصی باید دست به دست هم بدهند تا استعمار هنرستان‌ها پایان یابد و البته برای پرورش تکنسین تلاش کنیم و حتی ادامه تحصیل را برای این افراد غیرممکن بکنیم چرا که تکنسین هم از نظر مادی می‌تواند پیشرفت بسیار بیشتری نسبت به ادامه تحصیل داشته باشد و هم می‌تواند خلا تکنسین در کشور را پر کند.
گزارشی از رضا شجاع