بازی رنگ و خط روی دیوار
نوشتار صرفا نشانه‌ای قراردادی و نمادین نیست، بلکه گاه می‌تواند وجه شمایلی داشته باشد و به مثابه تصویری با دلالت‌های غیرزبانی تفسیر شود. در دوران جدید، آثار هنری‌ای با عنصر نوشتار خلق شده و عناوینی چون نقاشی- خط به خودگرفته‌اند. نمایشگاه «کرشمه» ایجاد عرصه جدیدی برای آثار هنری مبتنی بر خوشنویسی و نقاشی است و در این نمایشگاه گروهی نقاشی -خط مجموعه‌ای از 61 عدد آثار هنری از هنرجویان استاد محمود نامجو در گالری رادین در معرض دید عموم قرار داده است.
نقاشی-خط، یک آغاز
در این نمایشگاه ابتدا گفت‌و‌گویی با یاسر ژیانی دانشجوی فوق ممتاز خوشنویسی داشتیم و او درباره این هنر زیبا و بومی برای ما توضیحاتی داد. وی درباره آموزش خوشنویسی گفت: این هنر را زیر نظر اساتید محمود نامجو و صالحی حدود هشت یا نه سالی است که آموزش دیدم، تکنیک‌های نقاشی – خط را نزدیک یک سال زیر نظر استاد نامجو شروع کردم. در زمینه یادگیری این هنر خانواده خیلی مشوقم بودند و از دوران کودکی شروع به یادگیری کردم، اکنون نیز در زمینه خط نستعلیق مشغول به فعالیت هستم.
وی اشاره‌ای به خوشنویسان قدیمی کرد و گفت: امروزه تمام خوشنویسان از اساتید بزرگی چون کلهر، میرزا غلامرضا و دیگر اساتید سرمشق می‌گیرند، قدرتی که در کار قدما و این هنرمندان است هنوز چشم‌نواز و زیبا است و خوشنویسی هنری بومی، سنتی است و ریشه در تمدن و فرهنگ ایرانی ما دارد. خوشنویسی هنری ماندگار است و تابلوهای که از قدما واساتید باقی مانده از لحاظ معنوی و مادی دارای ارزش و اهمیت است.
هنری بدون جایگزین!
از وی درباره علت جدی نگرفتن این هنر بومی سئوال کردیم و او گفت: آموزش خوشنویسی باید فرهنگ‌سازی شود و از همان دوران ابتدایی باید به این هنر اهمیت ویژه‌ای بدهند، متأسفانه در مدارس خیلی جدی به آموزش خوشنویسی نمی‌پردازند و کسانی‌که علاقه‌مند هستند پس از پایان تحصیلات به کلاس‌های خصوصی می‌روند.
ژیانی درباره جایگزینی نرم‌افزارهای دیجیتالی مکتوب به‌جای خوشنویسی گفت: خوشنویسی کار دل است و با روح و جان آدمی در ارتباط است، ظرافتی که در این هنر دیده می‌شود به‌طور حتم هیچوقت نرم‌افزار نمی‌تواند انجام بدهد. ممکن است افرادی که به سمت این نرم‌افزارها می‌روند به‌خاطر شرایط کار خودشان باشد، ولی بهتر است از این هنر استفاده درست‌تر و سنجیده‌تری شود.
لزوم پیشینه ادبی
وی درباره متون کاربردی در خوشنویسی گفت: اشعار و متن‌ها به دو گروه مذهبی و ادبی تقسیم می‌شوند، که از لحاظ مذهبی شامل احادیث و آیات قرآنی می‌شود، متون ادبی هم مانند اشعار حافظ، سعدی و مولانا است. هردو گروه مخاطب خاص خودش را دارد و خوشنویس باید در هردو مقوله فعالیت کند.
وی درباره تأثیرگذاری متن‌های ادبی تصریح کرد: خوشنویس در کنار خطاطی باید یک پیشینه ادبی هم داشته باشد و مفهوم و معنای ادبی اشعار را متوجه شود، این اشعار در روحیه افراد اثر مثبتی خواهد گذاشت، خوشنویسی و ادبیات و موسیقی مکمل یکدیگر هستند.
اقتصاد هنر در انزوا
ژیانی ادامه داد: بحث اقتصاد هنر از مهم‌ترین مباحث است و هنرمند باید از لحاظ اقتصادی امیدی داشته باشد، متأسفانه برای مردم در مشهد هنوز خرید یک تابلوی هنری جا نیفتاده و این کار نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. در این چند ماه اخیر در مشهد بحث هنر نسبت به گذشته خیلی پر‌رنگ تر شده است و البته کمی امیدوارکننده است. نیاز به حمایت از تمامی ارگان‌های دولتی مثل شهرداری و شورای شهر و … داریم . البته از سمت معاونت فرهنگی شهرداری قول‌های داده شده است مبنی براینکه فضاهایی در اختیار هنرجویان قرار دهند، و در این زمینه دوستان باید سطح کار خودشان را ارتقا دهند.
قلم‌نی کافی نیست!
ترانه الداغی هنرجوی دیگری بود که ضمن معرفی خودش در مورد این هنر، گفت: در این نمایشگاه چهار اثر از من قرار دارد، از دوران راهنمایی متوجه استعداد خودم در این زمینه شدم و از سال 82 به‌صورت جدی ادامه دادم و اکنون در خط نستعلیق مرحله ممتاز هستم. استاد نامجو مدتی به تهران رفتند و پس از بازگشت برای هنرجویان قدیمی خود دوره آموزش خط- نقاشی را گذاشتند و تمامی تکنیک‌های آن را آموزش دادند.
وی درباره زیبایی‌های این هنر گفت: فردی که تنها خوشنویسی کار می‌کند با مرکب و قلم‌نی سرو‌کار دارد و تنها می‌تواند رنگ مرکب خود را با توجه یه ذائقه و سلیقه‌اش تغییر دهد، این کار ممکن پس از مدتی چشم را خسته کند و بعد از مدتی کاغذ از بین می‌رود. کار روی بوم از لحاظ ماندگاری بهتر است و سالیان متمادی خواهد ماند.
الداغی درباره تکنیک کارهایش گفت: یکی از اشعار مولانا را در نه قطعه 30×30 روی بوم به‌صورت خط شکسته خوشنویسی کردم و البته هماهنگی این‌کار بسیار سخت و مشکل بود.
وی در پایان گفت: تفاوت هنر خوشنویسی با بقیه هنرها در این است که خوشنویس رنج فراوانی می‌برد تا بتواند چلیپا و یا دوبیتی بنویسد و در این راه ریاضت می‌کشد. به‌عنوان یک خوشنویس انتظار دارم از همه ارگان‌ها و اصناف به هنر خوشنویسی اهمیت بدهند، به‌طور مثال در بانک‌ها و یا هتل‌ها از تابلوهای خوشنویسی استفاده کنند.
گزارشی از مرجان فرهمند