«همشهری کین»
«كاری كه همشهری كین انجام می‌دهد، نمایش شكستِ انحصارطلبی و به زوال كشاندنِ آرزوهای كوچكِ فَردی است. لایه درام ویكتوریایی فیلم با این تعبیر راه خود را باز می‌كند و به رُزباد می‌رسد. پیپ ــ قهرمان رُمان آرزوهای بزرگ دیكنز ــ در رویكردی اخلاقی ـ آرمانی به دنیای اشراف وارد می‌شود و رُزبادش (مگ‌ویچ/ استلا) را می‌یابد. اما این گرایش در فیلم قرن بیستمی ولز، بندهای قرن پیشین را از دست و پای خود باز می‌كند و به جای آرمان‌های تصادفی، واقعیتی طراحی شده و خوفناك را در فیلم جاری می‌كند.
در هیچ‌كدام از دو ازدواجِ كین، درون‌مایه‌ای اروتیك گنجانده نشده است و میان هیچ‌یك از شخصیت‌های فیلم، عشقی پدید نمی‌آید. گویی انسان‌ها با مغزهای غول‌آساشان زندگی می‌كنند و تنها به تحقق این امیالِ عظیم و فرابشری می‌اندیشند. تنها فرزندِ كین می‌میرد و سوزان آلكساندر هم فرزندی به او نمی‌دهد. تصویرهایی كه از سوزان در یاد می‌ماند، درهم شكسته‌ای در باشگاه شبانه، كلافه از دردِ دندان كنار اسطوره‌ای گِل‌آلود، آوازخوانی بدصدا در تالاری مجلّل، و زنی نومید و نجات‌یافته از خودكشی است. چارلز فاستر كین به‌عنوان شخصیت نمونه‌ای سینمای ولز، از تناقضی كه بازَن بر آن پای می‌فشارد، فراتر می‌رود. زیبایی‌شناسی انحصاری و متمركز ولز، در جهت نمایش شكستِ سخت و قطعی جهانِ غول‌آسای انحصارطلبانِ فیلم‌هایش به كار می‌رود و نه به قصد تثبیتِ آن. رُزباد، یادواره‌ی دمكراتیك و رهایی‌بخش كین در جهانِ لیبرالی ولز است«.
در فیلم همشهری كین (محصول ۱۹۴۱) فیلمی درام به کارگردانی اورسن ولز زمانی که کین غول ثروتمند روزنامه دار می‌میرد تنها یک کلمه می‌گوید: «رزباد».تهیه‌کننده فیلم مستند زندگی کین از گزارشگر تامسون می‌خواهد تا دربارهٔ زندگی و شخصیت کین تحقیق کند و به ویژه معنای کلمه آخر پیش از مرگش را کشف کند. تامسون با دوستان و بستگان کین مصاحبه می‌کند و داستان کین در رشته‌ای از گذشتهنما (فلاش بک) شکل می‌گیرد. ابتدا او به همسر دوم کین سوزان الکساندر مراجعه می‌کند و…
همشهری كین شاهكاری كلاسیك، جسورانه و پیچیده است که با دربرداشتن صحنه‌های استثنایی و بازی‌های چشمگیر، تكنیك‌های سینمایی، شگردهای روایی و نوآوری‌های تجربی بسیار (در فیلم‌برداری، تدوین و صدا)، شاید مشهورترین و ارزشمندترین اثر سینمایی ارزیابی شده در سطح جهانی باشد.همشهری كین پُرافتخارترین اثر در تاریخ نقد فیلم است.
این كتاب از تیم دركس از مجموعه‌ی انستیتوی فیلم آمریكا، اطلاعات تاریخی گسترده و دقیقی از این فیلم را در اختیار خواننده قرار می‌دهد، و با توجه به رویكرد تاریخ‌گرایانه‌ی نویسنده، مقاله‌ای خواندنی از سعید عقیقی به انتهای كتاب افزوده شده كه بیشتر به جنبه‌های درون‌متنی همچون درام‌پردازی، زیبایی‌شناسی و سبك بصری فیلم پرداخته است. این تک‌نگاری به‌مناسبت هفتاد و پنجمین سال تولید فیلم، به دوستدارانش پیشکش شده است.
«سوزان بُرِشی از مردمِ آمریكاست که لایه‌ی سیاسی ـ اجتماعی شخصیت كین را به لایه‌ی عاطفی‌اش پیوند می‌زند. كین با برادرزاده‌ی رئیس جمهور (تجسم اشرافیتِ دولتی) ازدواج می‌كند و در آستانه‌ی كامیابی سیاسی، پیوندش با زنی آوازخوان (جلوه‌ای از طبقه‌ی معمولی و عوام) كشف می‌شود. پیش از این، حجم فعالیت‌های سیاسی قدرت‌طلبانه‌اش میان او و امیلی فاصله انداخته است (و فصل عریض شدنِ میزها بر وضوح این جدایی تأكید می‌كند). در پایان، او به‌رغمِ ثروت فراوان، از قدرت سیاسی طرد شده، و در پایان از سوی نماینده‌ی مردم هم تنها گذاشته می‌شود. فیلم در نهاد خود، بیانیه‌ای تراژیك علیه قدرتی فاقدِ هویت اجتماعی است؛ ثروتی كه زمینه‌ی كامیابی در آن وجود ندارد… ولز با هوشمندی قرن بیستمی خود، رویكردِ دیكنزی بالقوه‌ی داستان را وارونه می‌كند و بنا را بر جاه‌طلبی كین می‌گذارد. اگر لایه‌ی بیرونی شخصیتِ كین را هویتِ سیاسی/ اجتماعی او بدانیم (هدفی كه با فیلم مستند بیان می‌شود)، لایه‌ی میانی او (زندگی شخصی به‌روایتِ اطرافیان) را با واسطه‌ی تامپسن درمی‌یابیم. در لایه درونی كه ظاهراً باید به روان‌شناسی كین بپردازد، تنها یك كلمه می‌ماند: رُزباد. عنصری نمایشی كه در تناقضی شگرف، هم موتور محركه‌ی داستان است و هم بیانگر درونی‌ترین لایه‌ی فیلم«.
«همشهري كين مردي در زندان خويشتن (نگاهي ديگر به فيلم همشهري كين)» کتابی از «تیم درکس» با ترجمه سعید دژفر را انتشارات اختران در 147 صفحه و با قیمت 120000ریال رهسپار بازار کتاب کرده است.
جواد لگزیان