دست و پنجه نرم کردن با ترک اعتیاد
مبارزه با مواد مخدر تا تبدیل به خواست مردمی نشود، برخورد فیزیکی و انتظامی کفایت نمی‌کند. در حال حاضر اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یکی از مسائل پیچیده اجتماعی در بروز بسیاری از آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی است؛ فعال کردن و گسترش سازمان‌های غیردولتی برای مبارزه با اعتیاد و استفاده از ظرفیت‌های سمن‌ها، صاحب‌نظران در امر مبارزه با مواد مخدر ضرورت دارد.
نگاهی به تاثیر تشکلهای مردم نهاد در مقابله با آسیب اجتماعی اعتیاد
به گزارش ایرنا، آسیب‌های اجتماعی به ویژه اعتیاد از موضوعات مورد توجه دولت و در همین راستا تاکید بر رشد کمی و کیفی تشکلهای مردم نهاد و تعامل آنها با دولت از رویکردهای اصلی بوده است. بر همین اساس اجتماعی شدن امر مقابله با آسیب‌های اجتماعی و رفتن به سمت کمک گرفتن از مردم در قالب سمن‌ها دوچندان شده است.
بنا بر اظهار مسئولان و کارشناسان تاکنون تقویت سمن‌های مرتبط با حوزه مقابله با اعتیاد در بین سایر آسیب‌های اجتماعی نقش پررنگ‌تری در اثربخشی سیاست‌ها داشته و می‌توان این مهم را به وضوح در بین تشکلهای مردم نهاد فعال در خراسان رضوی مشاهده کرد.
تشکلهای مردم نهاد زیادی در خراسان رضوی در حوزه پیشگیری و درمان اعتیاد فعالیت می‌کنند و نقش اثرگذاری در این بخش دارند. برخی از گردانندگان این تشکل‌ها از بهبودیافتگانی هستند که با کسانی که در شرایط مشابه زندگی گذشته آنان قرار دارند همذات پنداری کرده و نسبت به نجات آنان از این وضعیت مبادرت ورزیده اند.
سرای نجات یافتگان
یکی از این افراد بهبودیافته که اقدام به راه اندازی تشکلی تحت عنوان «سرای نجات یافتگان» برای کمک به درمان کارتن خواب‌های معتاد در مشهد مرده است،گفت: 39 سال دارم و دوران جوانی‌ام در اعتیاد و کارتن خوابی گذشت اما پس از سال‌ها رنج از باتلاق اعتیاد نجات پیدا و قصد کردم به کسانی که دوران سختی را می‌گذرانند کمک کنم.
مصطفی آذری افزود: از سه سال پیش تاکنون با اجاره خانه‌ای در مشهد اقدام به نگهداری معتادان کارتن خواب نموده و با کمک خیران هزینه های درمان و نگهداری آنان را تامین کرده ایم. در این مدت که «سرای نجات یافتگان امام علی (ع)» راه اندازی شده دو هزار کارتن خواب در آنجا بستری شده و هزار و 100 نفر بهبود یافته اند.
وی ادامه داد: هم اکنون هزار کارتن خواب در این خانه رفت و آمد دارند. بهبودیافتگان این مرکز و یک گروه هزار و 400 نفری از خیران به تامین مخارج آن کمک می‌کنند. نمونه های موفق زیادی از تشکلهای مردم نهاد در زمینه پیشگیری و درمان اعتیاد در خراسان رضوی وجود دارند که بار سنگینی را از دوش مسئولان حوزه اجتماعی برداشته اند.
موفقیت طرح اجتماعی کردن مقابله با اعتیاد
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان رضوی گفت: توسعه کمی و کیفی تشکلهای مردم نهادی که با هزینه خود نسبت به فرهنگ‌سازی در حوزه پیشگیری و درمان اعتیاد اقدام کنند قطعا در حوزه مقابله با آسیب‌های اجتماعی همراه با توفیقاتی خواهد بود.
مسعود هنربخش افزود: در جامعه ای که درصدد اجرای دموکراسی است تشکلهای مردم نهاد نقش مهمی ایفا می‌کنند اما اینکه توسعه کمی تشکل‌ها و مداخله آنها در حوزه اعتیاد ثمربخش خواهد بود یا خیر امری است که در درازمدت مشخص خواهد شد. در هر صورت اجتماعی کردن پیشگیری، مقابله و درمان اعتیاد و جلب مشارکت مردم در حوزه این آسیب اجتماعی در مجموع طرح موفقی است.
وی ادامه داد: براساس آخرین آمارها 300 کلینیک درمانی سرپایی، 60 مرکز ماده 15 ترک اعتیاد، 11 مرکز ماده 16 ترک اعتیاد، 10 مرکز گذر درمان اعتیاد و کاهش آسیب اعتیاد در حاشیه شهر مشهد، 6 سرپناه شبانه، دو مرکز درمان مدار یا تی.سی، سه مرکز توانمندسازی و جامعه پذیری بهبودیافتگان زیر نظر بهزیستی در خراسان رضوی فعالیت دارند.
معاون اداره کل بهزیستی خراسان رضوی گفت: از این تعداد یک کلینیک سرپایی و دو مرکز ماده 16 ترک اعتیاد دولتی هستند و بقیه مراکز یا به صورت پیمانکاری مدیریت می شوند که با دریافت اعتبار از بهزیستی خدمات رایگان به معتادین ارائه می دهند و یا تشکلهای مردم نهاد خودجوش و گروه‌های اجتماع محور در محلات هستند که خدمات آموزشی یا درمانی موقت ارائه می دهند.
وی افزود: هم اینک در کل مراکز دولتی، غیردولتی و تشکلهای مردم نهاد فعال در حوزه پیشگیری و درمان اعتیاد که از سوی بهزیستی خراسان رضوی مجوز دارند حدود 36 هزار فرد 18 سال به بالا زیرپوشش هستند. از این تعداد 22 هزار نفر در حوزه درمان تحت پوشش قرار دارند. آمار دقیقی از بهبودیافتگان در دسترس نیست.
جلب مشارکت مردم موثرترین راهکار
کارشناس مشارکت‌های مردمی شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی گفت: مصرف مواد مخدر یک پدیده اجتماعی است و بیشتر کشورهای دنیا با این مساله درگیر هستند. تاکنون بهترین راهکار برای حل این معضل جلب مشارکت‌های مردمی برای پیشگیری و درمان اعتیاد اعلام شده است.
الهه حاتمی افزود: در مجموع 275 تشکل مردم نهاد یا سمن در حوزه پیشگیری و درمان اعتیاد در خراسان رضوی با شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر همکاری دارند. از این تعداد 38 سمن در حوزه پیشگیری و 66 سمن در حوزه درمان اعتیاد فعالند و بقیه آنها گروه‌های اجتماع محوری هستند که در محلات به کارهای آموزشی می پردازند.
وی ادامه داد: این تشکل‌ها به‌طور معمول تحت حمایت خیران هستند. همچنین بهبودیافتگان تحت حمایت خانواده هایشان اقدام به راه اندازی تشکل برای نجات معتادان یا پیشگیری از اعتیاد می‌کنند. تشکلهای مردم نهاد فعال در حوزه اعتیاد مجوز خود را از استانداری، بهزیستی و فرمانداری دریافت می کنند و در قالب طرحی که در این حوزه به شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر ارائه دهند به ازای هر طرح 2 میلیون تا 2.5 میلیون تومان اعتبار به آنها پرداخت می شود.
کارشناس شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی افزود: این تشکل‌ها در قالب برگزاری کلاسها و کارگاه آموزشی در حوزه مهارتهای دهگانه، مهارت آموزی برای اشتغال، برپایی نمایشگاه، ارائه مشاوره فردی، کلینیک‌های سرپایی درمان اعتیاد، مراکز دی.آی.سی و دادن سرپناه برای حضور موقت معتادان یا کارتن خواب‌ها فعالیت می کنند.
وی ادامه داد: آمار دقیقی از تعداد بهبودیافتگان یا افراد زیر پوشش تشکلهای مردم نهاد فعال خراسان رضوی در حوزه اعتیاد جمع آوری نشده اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این تشکل‌ها سهم بیشتری در پیشگیری و درمان اعتیاد نسبت به مراکز دولتی داشته اند.
حاتمی گفت: خلائی که در زمینه مقابله با مواد مخدر وجود دارد نبود حمایت بعد از درمان معتادان است که در این زمینه هنوز اقدام مطلوبی انجام نشده است بنابراین شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی چندی پیش اقدام به برگزاری کارگاه آموزشی برای تشکلهای مردم نهاد فعال در حوزه اعتیاد نمود تا این تشکل‌ها اصول و مبانی حمایت از بهبودیافتگان را آموخته و آنها را در مورد معتادان عملیاتی کنند.
80 درصد اقدامات پیشگیرانه توسط تشکلهای مردم نهاد
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار خراسان رضوی گفت: یکی از مصوبات شورای اجتماعی کشور جلب مشارکت نظام مند مردم در حوزه های اجتماعی مختلف به ویژه آسیب‌های اجتماعی است.
سید جواد حسینی افزود: در این راستا در برنامه های دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان رضوی نیز توسعه مشارکت‌های نظام مند مردمی به عنوان یک هدف کلی در نظر گرفته و برای آن هشت راهبرد تعرف شد که شامل گسترش کمی سمن‌ها تا 15 درصد، گسترش کیفی سمن‌ها تا 50 درصد، گسترش جغرافیایی سمن‌ها تا 20 درصد به خصوص در روستاها، گسترش قشری سمن‌ها تا 15 درصد و افزایش 20 درصدی ساماندهی، نظارت و ارزیابی آنها است.
وی به افزایش تعداد تشکلهای مردم نهاد خراسان رضوی در چارچوب تلاش‌های دولت تدبیر و امید از 540 به 937 تشکل مردم نهاد اشاره و بیان کرد: هم اینک 275 تشکل مردمی در زمینه اعتیاد اعم از پیشگیری و درمان در این استان فعال هستند.
معاون استاندار خراسان رضوی ادامه داد: اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر از سیاست‌های دولت دوازدهم در این حوزه است. در این راستا اهمیت راه اندازی تشکلهای مردم نهاد باید در دستور کار قرار گیرد بنابراین فعال‌سازی «خانه تشکلهای مردم نهاد» و تدوین نظام نامه همکاری تشکل‌ها با دستگاه‌های اجرایی از جمله فعالیت‌ها برای گسترش جلب مشارکت مردمی و اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر تاکنون در این استان بوده است.
وی به توفیقات تشکلهای مردم نهاد در حوزه مقابله با اعتیاد اشاره و بیان کرد: تاکنون 80 درصد اقدامات در حوزه پیشگیری از اعتیاد توسط تشکلهای مردم نهاد در خراسان رضوی صورت گرفته است.
حسینی گفت: همچنین تاکنون با مشارکت تشکلهای مردم نهاد ‘طرح روستای پاک’ در هفت شاخص که یکی از آنها شامل پاک بودن از حیث اعتیاد به مواد مخدر است به اجرا درآمده و نوع مداخله موثر در 100 روستا از طریق برنامه های عملیاتی در حال انجام است.
وی افزود: تاکنون 65 روستا عاری از اعتیاد در خراسان رضوی شناسایی شده اند و برای گسترش پاکسازی روستاها از اعتیاد اقدامات پیشگیرانه توسط دستگاه‌های اجرایی و با مشارکت تشکلهای مردم نهاد در حال اجرا است.