حزب؛ ارزان‌ترین راه اداره کشور
میز گرد «نگاهی به جایگاه احزاب؛ از اجرا نشدن قانون تا حمایت دولتی» به میزبانی روزنامه صبحامروز و با حضور جواد آرینمنش؛ رئیس خانه احزاب خراسان رضوی، علی گندمی؛ رئیس شورای انجمن اسلامی خراسان رضوی و مرتضی کرامت؛ عضو حزب کارگزاران خراسان رضوی برگزار شد. در این نشست با محوریت آن نقش احزاب در جامعه، بحث و تبادل نظر شد که بخش نخست آن در شمارههای قبل منتشر شد.
در این شماره به بخش دوم این میز گرد با محوریت سیر تاریخی احزاب در کشور پرداخته شده است که در ادامه آن را میخوانید.
آرینمنش:
سازمانها به سراغ افراد خنثی میروند
رئیس خانه احزاب خراسان رضوی گفت: معمولا افراد در هر اجتماعی که عضو میشوند باید کارکردی برای آنها تعریف شود. یعنی عضویت در یک مجموعه باعث اثرگذاری بیشتر فرد در جامعه و به دنبال آن قدردانی بیشتر مردم از او شود، اما در شرایط کنونی جامعه شما چنین وضعیتی را مشاهده می‌کنید؟ به هیچ وجه.
جواد آرینمنش تصریح کرد: برای فرد تشکیلاتی باتوجه به این که این فرد برای مدیریت و اداره کشور کارآزمودهتر است، در مقایسه با دیگران باید امتیازات بیشتری را مدنظر گرفت. از طرفی احزاب هم کارکرد مثبتی در دید مردم ندارند. بنابراین فردی که بخواهد عضو یک حزب شود در محاسبات ساده‌ای متوجه میشود که آثار مثبتی را تجربه نخواهد کرد.
بین موتلفه و شورای نگهبان یکی را انتخاب کنید!
وی افزود: در حزب موتلفه اسلامی در 15 سال اخیر، افراد زیادی همواره آسیب دیدهاند. مثلا افرادی که با شورای نگهبان در همین مشهد همکاری می‌کردهاند، صراحتا به آنها گفته شده است که بین همکاری با شورای نگهبان و حزب موتلفه اسلامی یکی را انتخاب کنید.
آرینمنش اظهار کرد: حتی افرادی از حزب که در بدنه آموزش و پرورش حضور داشته‌اند، به محض این که مدیریت جدید روی کار آمده است در خطر حذف قرار گرفته‌اند. به جای این که افراد تشکیلاتی را ارج و قرب بنهند و از ظرفیت آنها استفاده کنند به سراغ انسان‌های خنثی میروند.
نخبگان حس میکنند ورود به احزاب باعث آسیب میشود
وی افزود: این مساله باعث میشود که نخبگان حس کنند که ورود به حزب برای آنها آسیب دارد و بدون عضویت در یک تشکل سیاسی میتوانند مثل یک بازیکن آزاد فوتبال برای آینده خود هر تصمیمی بگیرند. من خودم در دوران عضویت در جبهه پیروان رهبری به این مشکل برخورد میکردم. به من اعتراض می‌شد که چرا مواضع شما، مواضع اصولگرایی جبهه پیروان نیست؟
آرینمنش تصریح کرد: من تلاش میکردم تا به افراد توضیح بدهم که به عنوان یک شخصیت حقوقی که دو دوره نماینده مجلس بوده‌ام. تجربیات و دیدگاه‌های کارشناسی خود را مطرح می‌کنم و اگر قرار باشد از جایگاه حقوقی که در جبهه دارم سخن بگویم حتما در قالب بیانیه این کار را انجام می‌دهم. این محدودیت‌ها مشخص است و باید آنها را پذیرفت. مشکل این است که در کشور ما با وجود محدودیت‌ها امتیاز مثبتی وجود ندارد.
گندمی:
رضاشاه احزاب را به محاق برد
محمدعلی گندمی گفت: بعد از مشروطه رضاشاه با وجود خدمات زیادی که انجام داد احزاب و رسانه‌ها را در کشور به محاق برد. حتی حزبی که طرفدار خودش بود را منحل کرد. اگر بخواهید بدانیم که چرا علی رغم خدماتی که رضاشاه برای کشور داشت، بعد از سقوط او تودههای مردم از او دفاع نکردند به این مساله میرسیم که دیکتاتوری و خفقانی که او ایجاد کرد، نارضایتی را در مردم نهادینه کرد و مردم از او هیچ حمایتی نکردند.
وی افزود: دهه 20 و بعد از سقوط رضاشاه یکی از دوره های طلایی احزاب است. چرا که بعد از سقوط او محمدرضا شاه قدرت چندانی نداشت و تازه کار بود. به همین دلیل 13 روز بعد از سقوط رضاشاه حزب توده و در سال 1322 حزب ایران متولد شد. حزبی که هسته اصلی آن کانون مهندسان بود.
گندمی با اشاره به این که این حزب در آن مقطع تاریخی 14 نشریه داشت، تصریح کرد: اگر شما وضعیت را با امروز مقایسه کنید متوجه سطح فعالیت متفاوت می شوید. در حال حاضر تعداد اندکی از احزاب ما دارای یک نشریه هستند و بسیاری از احزاب رسانه یا نشریه ای ندارند.
تنها دولت حزبی، دولت مصدق بود
وی ادامه داد: با جذب گستردهای که از میان جوانان، بانوان و اقشار مختلف مثل کارگران داشت توانست در حوزه های سیاسی و صنعتی تاثیرگذاری کند و بعد دولت ملی را در زمان مصدق به دست بگیرد. یک دولت نسبتا حزبی که در تاریخ معاصر داشتهایم همین دولت بوده است.
رئیس شورای هماهنگی انجمن اسلامی معلمان خراسان رضوی اظهار کرد: به مرور زمان اما سایه دیکتاتوری پررنگ شد و احزاب به حاشیه رفتند. بعد از تذکری که مرحوم بازرگان به شاه داد درباره ضرورت توجه به احزاب، محمدرضا مدعی شد: «من به عنوان یک پادشاه مشروطه دلیلی ندارد که با احزاب مخالف باشم»
وی افزود: ولی همین فرد به صورتی دیکتاتوری را ادامه داد که در سال 53 اعلام کرد: یا عضو رستاحیز بشوید و یا از کشور بروید. حتی پاسپورت رایگان افراد را برای رفتن آماده میکنیم، اگر در کشور بماند با او برخورد میکنیم. بدین شکل بود که در یک کشور وابسته به غرب تک حزبی که محصول سوسیالیست است، شکل گرفت. این مشاله یکی از دلایل سقوط نظام شاهنشاهی بود.
نهادهای مدنی باید حامی احزاب باشند
گندمی با بیان این که اگر بخواهیم در جمهوری اسلامی احزاب به درستی کار کنند نباید برای آنها محدودیت حتی در چارچوب قانون ایجاد کنیم، تصریح کرد: با وجود این که من معتقدم این قانون جدید نکات مثبتی هم دارد ولی شکل گرفتن احزاب بی ریشه در سایه آن یک خطر است. این در شرایطی است که در کشورهای توسعه یافته غربی و شرقی رقابت بین نهایتا 3یا4 حزب قدرتمند است.
وی ادامه داد: از طرفی نهادهای مدنی باید تقویت کننده احزاب باشند. برای مثال در آمریکا 15هزار نهاد مدنی حوزههای فرهنگی، اجتماعی، سلامت، ورزش و غیره فعال هستند و بدنه احزاب را تقویت میکنند و در نهایت دو حزب قدرتمند در انتخابات رقابت میکنند.
رئیس شورای انجمن اسلامی خراسان رضوی اظهار کرد: ما در ایران تعداد زیادی حزب در آستانه انتخابات داریم ولی بدنه ضعیفی از حیث نهادهای مدنی داریم. اتحادیه، سندیکا و نهاد مدنی قوی در کشور نداریم که بتوانیم بگوییم از بدنه مردم تشکیل شده است. البته عدهای هم معتقدند که رفتار حزبی با تئوری اصلی تعارضاتی دارد. البته بنده معتقدم که این گونه نیست. در همین فضای موجود می توان احزاب را پررنگتر و موثرتر از قبل کرد.
جبهه‌ها مسئولیت‌پذیر نیستند
وی افزود: باید توجه داشت که جبهه ها مسئولیت پذیر نیستند. در حال حاضر 26 گروه اصلاح طلب و حدود 20 گروه اصولگرا داریم که در قالب جبهه گرد هم آمدهاند و در درون خود هم با تعارضاتی روبرو هستند. تصمیمی را می گیرند و بعد اگر خوب از آب در بیاید میشود یک پیروزی که هزار تا پدر دارد ولی اگر تصمیم به مشکل بخورد، هیچ کس مسئولیت آن را به عهده نمی‌گیرد.
گندمی ادامه داد: برخی میعتقدند که این رفتار نوعی به بازی گرفتن احزاب است. در کشور با مشکلات فراوانی مواجه هستیم. علی رغم این که در قانون اختصاص بودجه به احزاب پیش بینی شده است اما اجرایی نمی شود.
آرینمنش:
جبهه‌ها شرکتهای سهامی موقت هستند
جبهههای سیاسی به منزله شرکتهای سهامی موقت و کوتاه مدتی هستند که بعد از تشکیل از بین می روند. ماهیت آن ها مشخص نیست و مسئولیتی را به عهده نمی گیرند. در نبود ان ها مردم نمی دانند باید به سراغ چه کسی بروند. اگر رئیس جمهوری از سوی یک جبهه حمایت شد در نبود آن جبهه مردم چه کنند. در حالی که یک حزب ساختار و اعضای آن کاملا مشخص است در مورد جبهه چنین چیزی وجود دارد.
کرامت:
احمدینژاد نه تنها تحزب بلکه دموکراسی را قبول نداشت
عضو حزب کارگزاران خراسان رضوی گفت: بعد از انقلاب اسلامی و اتفاقاتی که برای حزب جمهوری به وجود آمد احزاب رو به افول رفتند، اما در دوره اصلاحات احزاب جان تازه ای گرفتند. البته همزمان با حمایت دولت نهادهای دیگری سعی در سنگ اندازی در مسیر احزاب داشتند.
کرامت ادامه داد: نمونه این موفقیت توسعه گرفتن حزبی مثل مشارکت است که توانست در استانهای مختلف دفاتر خود را تاسیس کند. در این دوره روزنامههای حزبی فعالیت داشتند، مسئولین حزبگریزی کمتری داشتند، در جلسات احزاب شرکت میکردند و فضا خوب پیش میرفت تا جایی که به دولت آقای احمدینژاد رسیدیدم که نه تنها خود را حزبی نمیدانست بلکه اصلا حزب را قبول نداشت و بالاتر از آن دموکراسی را قبول نداشت.
وی تصریح کرد: این دوره زوال احزاب بود اما احزاب حیات خود را به سختی ادامه میدادند تا سال 88 که دوباره با احزاب برخورد شد که اگر این برخورد نبود آن اتفاقات به نحو دیگری رقم میخورد و شاهد مسائلی نبودیم. اگربخواهیم پلی بزنیم به اتفاقات این روزها، در صورتی که احزاب قوی داشتیم اعتراضات این تجمعات مسالمتآمیز میماند و به سمت تخریب اموال عمومی نمیرفت. این میتوانست در خصوص اتفاقات 88 نیز صدق پیدا کند. احزاب پس از تعطیلی کامل در دوره آقای احمدینژاد از سال 92 فعالیت خود را از سر گرفتند، لیست انخاباتی دارند و دورباره دیده میشوند.
گندمی:
راهی ارزان‌تر از حزب برای نظارت نیست
گندمی خاطرنشان کرد: من مسئول شورای برنامه ریزی ستاد رئیس دولت اصلاحات بودم ولی ایشان با وجود اعتقاد زیاد که به تحزب داشتند بارها اعلام کردند که دولت من دولت فراجناحی است. متاسفانه این حرف خوراک تمام دولتها شد. تعریف حزب این است که حزب حاصل تجربه و عقول بشر برای اداره برنامهدار و سازمان یافته یک کشور با نظام است.
در دنیا بهتر و ارزان قیمت‌تر از حزب، راهی برای نظارت نداریم. ما دهها سازمان عرض و طویل دیوان محاسبات و بازرسی داریم اما بازهم بسیاری دزدی و اختلاس داریم. ما از قبل مشروطه تا کنون رفتار حزبی با تشویق نظام نداشتیم چون با رفتارهای خودسرانه، پوپولیستی و ایدئولوژیکی در تعارض است. اصلا امکان ندارد شما یک حزب تمام عیار در چنین کشوری سوار کنید.
رئیس شورای انجمن اسلامی خراسان رضوی اضافه کرد: در دنیا حزبی که پیروز میشود روی کار میآید و بقیه به او تبریک میگویند و برای چهار سال کشور را با برنامه او میپذیرند. اما بین فعالیتهای کارشناسی علمی و فعالیتهای سیاسی تفاوت قائل میشوند. یعنی کار مدیریتی در سازمان جداست و فعالیت سیاسی حزبی جداست.
چرا یک قاضی ابرقدرتی مثل ترامپ را به دادگاه میکشاند؟ حتی فرمانداران ایالتی در پیمان پاریس از ترامپ حمایت نکردند. این یعنی نهادهای مدنی قدرتمند هستند، به وظایف خود واقفند و دولت حداقل تغییرات را دارد اما دولت در ایران از یک مستخدم تا وزیر را تغییر میدهد در حالی که تجربهای که مدیر کسب میکند مهمترین سرمایه یک کشور است. در نظام حزبی اگر مدیر خوب عمل نکند اولین کسی که او را توبیخ میکند نظام حزبی است اما در کشورهای پوپولیستی معیار دوری و نزدیکی به دولت است.
میز سیاسی روحانی خالی است
گندمی اضافه کرد: ضمن حمایت ما از آقای روحانی یکی از انتقادات ما به ایشان همین خالی بودن میز سیاسی اوست. دوست و دشمن را خوب تشخیص نمیدهد و به جای افراد با صلاحیت افراد مطیع را گاها مقام قرار میدهد. در نظام حزبی حضور فرد بدون صلاحیت ممکن نیست، بسیاری از مشکلات کشور ما از همین جا نشات میگیرد.
رئیس شورای انجمن اسلامی خراسان رضوی تاکید کرد: آیا احزاب ما به اندازه جامعهالمصطفی ارزش ندارند؟ چند صد میلیارد تومان اعتبار به یک موسسه فرهنگی می‌دهید حداقل 50 میلیارد تومان هم به احزاب کشور اختصاص دهید. با وجود این همه زحمت که نیروهای حزب ما کشیدند، یک نفر هم پستی دریافت نکرده است. این انگیزه افراد را کاهش میدهد.
سرویس سیاسی «صبح امروز»