روابط‌عمومی‌های گرافیکی
امروز که آشنایی مردم با بیشمار ابزارهای تبلیغاتی و راه دستیابی به آنها آسان‌تر شده و هر سازمانی می‌خواهد با معرفی هر چه بیشتر خودش با مخاطبانش ارتباط برقرار کند؛ نقش روابط عمومی‌ها بسیار مهم است و اینکه در این جایگاه چه شخصی با چه نگاهی قرار گرفته و زبان روابط عمومی به مراتب‌مهم‌تر!
امروزه روابط عمومی‌های نوین از شیوه‌های سنتی نوشتار و گفتار عبور کرده و از تاکتیک‌های بصری بیش از دیگر تکنیک‌ها بهره می‌جویند که قابلیتی برجسته‌تر و متناسب‌تر میان فرستندگان و گیرندگان پیام دارد و ارتباطی قوی‌تر، متعادل‌تر و ساده‌تر ایجاد می‌کند که در زمان و هزینه سازمان صرفه‌جویی معناداری ایجاد می‌کند.
امروزه کارشناسان و صاحب نظران امور روابط عمومی و اطلاع‌رسانی به این عقیده هستند که زبان تصویر تقریباً موثرتر از هر وسیله ارتباطی دیگر قادر است دانش و پیام را نشر دهد. ارتباطات تصویری و گرافیک، ارتباطی جهانی و بین‌المللی است و می‌توان از آن به زبان جهان بدون مرز یاد کرد. مهدی محمدنژاد نیز هنرمندی است که در این حوزه فعالیت دارد. کارشناس ارشد علوم ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی، مدرس دانشکده‌های هنری ،10 سال کارشناس روابط عمومی مدیریت اجرایی طرح میدان شهدا و معاونت اقتصادی و سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌ها شهرداری مشهد، عضو انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، کسب رتبه برتر روابط عمومی‌های شهرداری مشهد در سال 89 و 93 و بیشمار لوح ها و تقدیرها که او را در این زمینه هنرمندی پخته و شایسته در مقام خود ساخته است. با او گفت‌وگویی داشتیم که می‌خوانید.
- طراحی گرافیک چیست؟
گرافیک در لغت به معنی تقسیم و نگارش است که البته امروزه در گرافیک نوین علاوه بر کتاب آرایی و تولید نشریات در تبلیغات تجاری، مطبوعات و نشان‌ها در سینما و تلویزیون هم کاربرد دارد. گرافیک نوین علاوه بر خط و رنگ با مسائل ارتباط محیطی همچون حجم و نور هم تداخل دارد. گرافیک هنری است که در جهان ارتباطات و انتقال پیام پررنگ و تاثیرگذار بوده و یقیناً نمی‌توان از آن به راحتی گذشت.
- جایگاه و نقش گرافیک در مشاغل دیگر چگونه است؟
امروزه گرافیک با استفاده از تمامی عناصر هنرهای تجسمی و ابزارهای نوین تکنولوژی برای هرچه بهتر ارتباط برقرار کردن و انتقال پیام در خدمت دیگر مشاغل همچون روابط عمومی‌ها است. اگر روابط عمومی را درسه قسمت اطلاع‌یابی، اطلاع‌رسانی و رسانه تقسیم‌بندی کنیم بی‌شک سهم گرافیک و تولید محصولات مکتوب و چندرسانه‌ای در قسمت اطلاع‌رسانی و رسانه محسوس خواهد بود. روابط عمومی یک سازمان دولتی و یا شرکت خصوصی که به مثابه پلی است میان این نهادها و مخاطبین آن، در تمامی اقسام ارتباط با جامعه مورد هدف خود از محصولات و تولیدات گرافیک بهره برداری کرده و میزان قدرت این تولیدات در ارزیابی سطح و سطوح حوزه روابط عمومی یک سازمان تاثیر گذار است.
- در ایجاد هویت و برندسازی یک سازمان نقش طراح گرافیک چگونه است؟
از ابتدای تشکیل یک سازمان و یا شرکت که با طراحی لوگو آغاز می‌شود تاثیر این هنر در تمام امور روابط عمومی تا طراحی هویت بصری و برندسازی دیده می‌شود. لوگو، برند سازمان و یا شرکت نیست. هویتتشان هم نیست. طراحی لوگو، طراحی هویت و برندسازی هر کدام وظیفه‌ای بر عهده دارند که همگی در کنار هم تصویری از محصول یا خدمات را در ذهن شکل می‌دهند.
لوگو چیست؟ آنچه که از طریق نشانه یا آیکون، شغل و یا خدمتی را به ساده‌ترین شکل می‌شناساند. هویت بصری چیست؟ جنبه‌های تصویری که بخشی از کل برند را تشکیل می‌دهد. برند چیست؟ تأثیرعاطفی سازمانی که به عنوان یک کل واحد توسط مخاطب درک می‌شود. و البته باید اضافه کرد که طراح گرافیک نمی‌تواند برند بسازد و تنها مخاطب است که می‌تواند چنین کاری کند. کار طراح گرافیک شکل دادن به شالوده‌ی برند است. برندسازی در استمرار یک ایده مرکزی و تاثیر سازمانی است که ایجاد می‌شود و آنچه بر دوش طراح گرافیک است صرفا در حوزه ایجاد هویت بصری است که البته هویت در تمام نقوش عناصر بصری و حتی شنیداری گنجانده می‌شود.
- طراحی هویت چیست؟
یکی از نقش‌های اصلی «برند» یا «تأثیر سازمانی» هر شرکتی را هویت آن شرکت بازی می‌کند و معمولا توسط روابط عمومی‌های سازمان که اشراف کامل به وظایف تمام حوزه‌های آن سازمان را دارند سفارش داده می‌شود.
- گرافیک محیطی چگونه در خدمت روابط عمومی‌ها قرار می‌گیرد؟
گرافیک محیطی اعم از محیط‌های باز و بسته، عرصه‌های گوناگونی را در بر می‌گیرد که در هر دوی این‌ها نقش عمده آن اطلاع رسانی است. محیط‌های بسته شامل فضاهای داخلی کلیه ساختمان‌های اداری، تجاری، مترو و همچنین نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌ها است که در آنها با استفاده از اشکال و حروف و انواع تابلو اطلاعات لازم به مراجعه‌کنندگان داده می‌شود که قاعدتا توسط روابط عمومی آن مجموعه ها و با کمک گرفتن از یک گرافیست ایجاد می‌شود. از محصولات گرافیک محیطی علاوه بر موارد ذکر شده می‌توان به بالونها، ایستگاه‌های اتوبوس، تابلوها، نقاشی‌های دیواری، مبلمان شهری و تبلیغات بر روی وسایل نقلیه عمومی همچون اتوبوس‌ها اشاره کرد.
- آیا المان‌های نوروزی را می‌شود از اقسام گرافیک محیطی و ابزار روابط عمومی‌ها دانست؟
در هر جامعه‌ای برای برقراری ارتباط و ارسال پیام، راه‌های گوناگونی وجود دارد که متأثر از سطح فنّاوری، مهارت‌ها و آداب و سنن است که المان‌ها یکی از ابزارهای مدرن ارسال پیام است. گرچه المان‌ها در ایران به وسعت امروزه قدمت چندانی ندارند اما کمتر از یک دهه است که در مشهد باب شده و جایگاه ویژه‌ای در بین عامه مردم پیداکرده و تا حد زیادی بر جذابیت‌های بصری و فرهنگی شهر افزوده است.
المان‌ها به‌صورت بالقوه می‌توانند دارای کارکردهای فراوان و البته کژ کارکردهایی در سطح جامعه باشد. در تحلیل محتوایی که شخصا از مضامین المان‌های نوروزی در بازه زمانی سال‌های1387 تا 1395 مشهد داشتم، از جامعه آماری حدود 550 المان متفاوت ایجاد شده، سهم ایده‌های نوستالژیک که بعضا تکراری و صرفا خاطره انگیز است 25درصد بوده که سهم بسیار بالایی نسبت به دیگر مضامین همچون خانواده با 6/1 درصد، آموزشی 4/0 درصد، آسیب های اجتماعی 2/0 درصد و اقتصادی با 5/0 درصد داشته است.
این تحلیل نشان از عدم بهره‌گیری مناسب در رفع نیازهای فرهنگی و اجتماعی شهر مشهد از این رسانه را داشته که شاید اگر روابط عمومی‌های ارگان‌هایی که دغدغه اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی معضلاتی همچون کمبود آب، محیط زیست، ترافیک، خانواده و غیره دارند با مدیریت فرهنگی شهرداری تعامل نزدیک‌تری داشته باشند از این رسانه مورد طرفدار مردم مشهد و زائران و مسافران در راستای اهداف خود بهره بیشتری به دست آورند و این در حالی است که قطعا در هدفمند کردن هزینه‌ها و تاثیرگزاری بر مخاطب گام جدی تری برداشته خواهد شد.
- گرافیست‌ها چه نقشی در برگزاری نمایشگاه‌ها و کمک به روابط عمومی‌ها دارند؟
محیطی متفاوت در زیبا سازی غرفه‌های نمایشگاهی و خاص بودن در بین صدها غرفه از جمله کارهای طراحان گرافیک است که مدیران روابط عمومی از آن غافل نخواهند بود و تاثیر حضور گرافیست‌ها را به وضوح در نتیجه کار مشاهده می‌کنند. تولید کاتالوگ، بروشور، بسته بندی‌های هدیه و اوراق اداری همچون کارت ویزیت، پاکت و سربرگ از دیگر محصولات مورد استفاده در نمایشگاه است.
- در ارتباطات مدرن امروزی چگونه گرافیست‌ها نقش خود را ایفا می کنند؟
ایجاد تصویری روشن از خود در نزد افکار عمومی و مخاطبین که بعضاً ممکن است به صورت اخبار و گزارشات ایجاد شود در بسته بندی‌های زیبایی قابل انتقال است که توسط یک گرافیست ایجاد می‌شود. جهان آینده روابط عمومی‌ها، جهان تصویری است و از آنجا که در فضای جدید ارتباطی، تصویر بیش از لفظ و حرکت بیش از سکون، عهده دار انتقال معنا و ایجاد فضای مشترک معنایی است ضرورت بهره‌گیری از گرافیک اطلاع رسان و خبری در روابط عمومی‌ها بیش از پیش مشهود است. ازعملکرد محصولات گرافیکی می‌توان به ارائه حجم زیادی از اطلاعات و اخبار در فضای محدود با جذابیت بصری بالا و امکان درک و فهم ساده و سریع نام برد که توان عینیت بخشی و باورپذیری را در انتقال اطلاعات ایجاد می‌کند. از نمونه‌های جدید محصولات گرافیک که در خدمت روابط عمومی قرار گرفته، گرافیک اطلاع رسان و یا اینفوگرافیک است که از منظر ارتباطی و چگونگی نمایش به سه دسته کلی ایستا Static))، متحرک(Motion) و تعاملی ) Interactive) تقسیم می‌شود. از محصولات مورد استفاده در سازمان که اطلاعات به طور کامل و یکجا ارائه می‌شود و در دسته ایستا قرار می‌گیرد می‌توان به مواردی همچون کتاب، کاتالوگ و بروشورها اشاره کرد. در شیوه متحرک، اطلاعات در قالب پویانمایی و به تدریج به مخاطب ارائه می‌شود و در دسته تعاملی (برهم کنشی) اطلاعات به صورت گزینشی و برپایه انتخاب به بینندگان ارائه می‌شود که بعضا به صورت صفحات وب ایجاد می‌گردد.
گرافیک اطلاع رسان که خود به دو قسمت اطلاع رسانی و خبری تقسیم می‌شود به واسطه اهداف کاربردی آن به صورت غیر فوری و نوع خبری است. برخی صاحب نظران رسانه و روابط عمومی از نوع خبری گرافیک اطلاع‌رسان به گرافیک خبری نیز یاد می‌کنند. با قابلیت‌های گرافیک اطلاع رسان، روابط عمومی ارگان‌ها و یا شرکت‌ها به راحتی می‌توانند حجم بسیاری از اطلاعات را با اتکا به متن و عناصر گرافیکی و بصری با سهولت و عدم مطالعه متن‌های طولانی در محصولات اطلاع رسانی و تبلیغات خود به خصوص در فضای مجازی به مخاطبان ارائه کنند.
گفتگویی از سعید بابایی