خودکشی یک انتقام اجتماعی
به دنبال اقدام چهار نوجوان به خودکشی در یکی از مراکز تحت پوشش بهزیستی شهرستان مشهد، یک تیم تخصصی با اشراف کامل مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی، وارد بررسی کارشناسی موضوع شده است.
به گفته مسئول روابط عمومی بهزیستی خراسان، این اتفاق عصر دوشنبه در یکی از مراکز شبه خانواده بهزیستی خراسان رضوی روی داده است.
عباس فیروزفر با بیان اینکه اطلاعات دقیق مربوط به چگونگی و پیامدهای این حادثه، پس از بررسی کامل تیم تخصصی در خصوص ابعاد موضوع، اعلام می‌شود،گفت: اطلاعات اولیه نشان می‌دهد که چهار نوجوان یاد شده از دختران آسیب‌دیده‌ای که سابقه بستری در بیمارستان روانی داشته و مدتی را در یکی از مرکز بیماران روانی زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد تحت درمان بودهاند.
وی افزود: ظاهرا این دو نوجوان پس از طی کردن دوره درمان، توسط مقام قضایی به بهزیستی معرفی شده و در یکی از مراکز شبه خانواده پذیرش شده‌اند.
رئیس بهزیستی شهرستان مشهد نیز در این زمینه گفت: براساس گزارش مسئول فنی یکی از مراکز شبه خانواده، به مسئولان بهزیستی مشهد اعلام کرد، مقارن عصر دوشنبه، 14 آذرماه، چهار نوجوان در در این مرکز، اقدام به خودکشی نموده‌اند که خوشبختانه با دخالت به موقع مدیران این مرکز، هر چهار نفر بلافاصله به مراکز درمانی منتقل و تحت درمان قرار گرفته‌اند.
هادی قیصری افزود: بر اساس اطلاعات موجود، این نوجوانان دارای خانواده‌های فروپاشیده با آسیب‌های متعدد اجتماعی بودهاند و با دستور مقام قضایی در یکی از مراکز شبه خانواده مشهد پذیرش شده بودهاند و پس از مدتی، اقدام به خودکشی نموده‌اند. به محض اطلاع از این رویداد، تیم تخصصی بهزیستی به همراه مدیران ارشد بهزیستی استان، با اشراف کامل مدیر کل، وارد موضوع شده و بررسی کارشناسی را در این خصوص آغاز کرده‌اند.
اطلاعات کافی در دست نیست
وی در خصوص انگیزه چهار نوجوانی که اقدام به خودکشی داشته‌اند گفت: هنوز اطلاعات کافی از انگیزه این چهار نوجوان نداریم زیرا آنها تحت درمان هستند اما اطلاعات اولیه حاکی است ابتدا یکی از این عزیزان به خاطر افسردگی شدید اقدام به خودکشی داشته و سپس سه نوجوان دیگر در یک حالت شبه نمایشی، از نوجوان اولی پیروی کرده و اقدام به خوردن داروی آرام‌بخش نموده‌اند.
وی گفت: بر اساس اظهارات مدیران مرکز و مندرجات پرونده پزشکی و پذیرش این دو نوجوان، آنها سابقه اختلالات روانی و آسیب خانوادگی داشته و مدتی را در بیمارستان روانی گذرانده‌اند.
وی ضمن اظهار تأسف از وضعیت روحی این 4 نوجوان ادامه داد: امیدواریم پس از بررسی‌های کارشناسی دقیق‌تر بتوانیم ابعاد مسئله را به صورت کامل‌تری به اطلاع مردم برسانیم.
وی با یادآوری اینکه بهزیستی، از تمام ابزار و امکاناتی که دارد برای پرورش و تربیت هر چه بهتر فرزندان تحت پوشش استفاده می‌کند، تصریح کرد: به هر حال مراکز ما جدا از جامعه نیستند و همان‌طور که در جامعه و در بین خانواده‌های عادی، ممکن است مشکلاتی در مورد کودکان و نوجوانان پیش بیاید، بروز مشکلات رفتاری یا تربیتی در بین فرزندان بهزیستی نیز یک امر غیر طبیعی نیست اما مربیان، روان‌شناسان و مددکاران مراکز، تمام تلاش خود را برای اصلاح رفتارها و شیوه‌های تربیتی فرزندان بکار می‌گیرند تا این عزیزان، دوره‌های نوجوانی و بلوغ را به بهترین وجهی سپری کرده و با آینده‌ای روشن و مفید وارد جامعه بشوند.
فروپاشی خانواده‌ها امری جدی
وی با بیان اینکه خانواده‌های آسیب‌دیده زیادی در جامعه وجود دارند گفت: به هر حال وقتی خانواده در معرض فروپاشی قرار می‌گیرد اورژانس اجتماعی با همکاری نیروهای انتظامی و دستگاه قضایی، اقدام به جداسازی فرزندان کرده و سپس مقام قضایی، دستور پذیرش آنها را در مراکز صادر می‌کند. امیدوایم، خانواده‌هایی که دچار مشکل و آسیب هستند به خاطر فرزندان خود، سعی در رفع مشکلات‌شان داشته باشند چون فرزندان آنها، بیشترین آسیب را از این اختلافات می‌بینند و ممکن است سرنوشت آنها با این آسیب‌ها گره بخورد.
وی گفت: بهزیستی، با وجود امکانات محدود، تمام تلاش خود را می‌کند تا فرزندان اینگونه خانواده‌ها از آسیب دور بمانند اما گاهی میزان آسیب‌هایی که به روح و روان آنها وارد می‌شود آنقدر شدید است که در هنگام پذیرش در بهزیستی، با اختلالات روانی دست و پنجه نرم می‌کنند.
وی در پایان گفت: به هر حال در این وضعیت، اقدامات ناشی از مشکلات روحی، دور از انتظار نیست و هر چند مراقبت‌های زیادی از این عزیزان به عمل می‌آید اما چنین اتفاقاتی گاهی رخ می‌دهد. در حال حاضر، حال این عزیزان مساعد است و فرایند مشاوره و اقدامات روان‌شناسی و مددکاری در جهت بهبود کامل آنها در جریان می‌باشد.
فرزند خودتان را می‌شناسید؟
یک جامعه شناس در این رابطه گفت: اگر بخواهیم از منظر تعلیم و تربیت به موضوع خودکشی بپردازیم یکی از سؤالات مهمی که بایستی از والدین بپرسیم این است که واقعاً چقدر فرزندان خود را می‌شناسند و با نیازهای آنان آشنا هستند؟ از والدین دانش‌اموزان یک مدرسه، خواستیم راجع به شناخت‌شان نسبت به فرزندانشان به خود نمره دهند و به نتایج بسیار جالبی رسیدیم. متأسفانه بسیاری از والدین نیازهای فرزندان خود را نمی‌شناختند. با موردی مواجه شدم که دختری علیه والدین خود پرخاشگری می‌کرد و او دلیل کار خود را تأمین نکردن نیازهای بسیار کوچکش در دوران کودکی عنوان کرده بود.
سید علی شاهرودی به عدم توجه والدین به تغییرات روانی فرزندان اشاره کرد و افزود: بسیاری از والدین از تغییرات رفتاری فرزندانشان غافل‌اند و بسیاری از فرزندان مجبورند کم‌کم به حصار پنهانی خزیده شوند و رسانه‌ها نیز به آن دامن می‌زنند. در صورتی‌که رسانه‌ها کاملاً می‌توانند هیجانات ما را متحول کنند و اگر برای دگرگونی‌های هیجانی برنامه‌ریزی نداشته باشیم، در آینده مشکل‌ساز خواهد شد.
جای خالی مسئولین شهرداری و آموزش و پرورش
به گفته این استاد دانشگاه بسیاری از معلمان، مسئولان مدارس و آموزش و پرورش این موارد را جزو مسئولیت‌های خود نمی‌دانند و جای آموزش و پرورش و شهرداری‌ها در مسائل اجتماعی همیشه خالی است. هیچ‌کس در نشست‌ها و همایش‌ها از شهرداری‌ها نخواسته است که امکانات تفریحی مناسب برای نوجوانان و جوانان بسازد و آنها را از خلوت انزوای رسانه‌ای خارج کند و هیچ‌کس توجه به وجه پرورشی را از آموزش و پرورش به صورت سازمان‌یافته درخواست نکرده است.
این جامعه‌شناس در ادامه اضافه کرد: تمرینات زیادی در آموزش و پرورش می‌تواند هیجانات نوجوانان را مدیریت کند؛ اینکه همواره به خاطر کوچکترین نیاز دچار ناراحتی روحی نشوند و یا زودرنج نشوند، همه این‌ها نشانه این است که ما روی ظرفیت‌سازی‌ها کار نکرد‌ه‌ایم. سال‌ها پیش مطالعه‌ای بر روی زنانی که آرایش بسیار زیاد می‌کنند، انجام دادیم و متوجه شدیم که آنها یک احساس افراطی به نازیبایی خود دارند. یادتان باشد که کشتن خویشتن ناشی از نفرت از خود است و این خشم را باید بتوانیم مدیریت کنیم.
شاهرودی بیان کرد: خودکشی یک موضوع آگاهانه است که 8 وجه دارد؛ وجوه معنایی، آماری، فلسفی، روان‌شناختی، جامعه‌شناسی، رفتاری، تاریخی و مذهبی در درون آن نهفته است. خودکشی نه تنها یک خسارت فردی است بلکه یک خسارت اجتماعی است. تحقیقات زیادی که در مورد خودکشی در کشور انجام شده است، بیشتر خودکشی را از دیدگاه روان‌شناختی بررسی کرده‌اند.
نیاز به ستاد مواجهه با بحران نوجوان و جوان
وی تصریح کرد: متأسفانه جامعه ما دچار بحران است و جوانان و نوجوانان ما با این بحران دست و پنجه نرم می‌کنند و کسی نیست به آنها کمک کند. ما نیازمند ستاد مواجهه با بحران نوجوانی و جوانی هستیم؛ ستادی که در آن جامعه‌شناسان و روان‌شناسانی که با نیازهای جوانان آشنا هستند حضور داشته باشند.
افزایش آمار بیماران روانی
به گفته رییس کارگروه خودکشی وزارت بهداشت در حدود سی سال پیش بسیار نادر با افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند مواجه می‌شدیم اما الان امکان ندارد با نمونه‌های این بیماران روبه‌رو نشویم و آمار بستری این افراد در بیمارستان‌های روانی زیاد شده است.
بیماری روانی بدون علائم
یک روانشناس مشهدی به تعریف بیماری روانی اشاره کرد و گفت: بیماری روانی دارای یک طیف است و لزوماً هر کسی که غمگین است، بیمار روانی نیست و ما نمی‌توانیم علایم ثابتی را برای آن مشخص کنیم چون نشانه‌های آن همه‌گیر نیست و بسته به شرایط زندگی و ویژگی‌های فردی متفاوت است.
سودابه محمدی افزود: افسردگی 6 برابر احتمال اقدام به خودکشی را زیاد می‌کند و فقر 2 برابر، الکل 3 برابر؛ همچنین تعارضات خانوادگی همگی پارامترهایی هستند که باعث خودکشی می‌شوند. فرد باید افسرده باشد و یا دارای بیماری دوقطبی باشد تا تعارضات خانوادگی را برای خود تبدیل به بحران کند و به خاطر آن خودکشی کند.
گزارشی از نیلوفر اقبال