مسئولان و کارشناسان برای بمعضل آلودگی هوا چه نسخه‌ای دارند؟
همین ابتدای گزارش باید گفت متاسفیم که برای دومین بار در هفته جاری باید از آلودگی هوای مشهد حرف بزنیم اما چه می‌شود کرد وقتی صدای خس خس سینه شهر، همه را نگران کرده‌است و باید هرچه زودتر نسخه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدتی را برای درمان آن پیچید و عملی کرد. آنقدر از دلایل آلودگی هوایی مانند سیستم حمل و نقل عمومی پر از ایراد، ماشین‌های بی‌کفیت، فرهنگ استفاده از خودرو، قرار گرفتن راه‌آهن و فرودگاه در داخل شهر، صنایع و معادن و ده‌ها مورد دیگر گفته‌ایم که فکر می‌کنم از هر شهروند مشهدی که سوال کنید حداقل نیمی از این دلایل را برای شما بازگو خواهد کرد.
اما در سایه متهمان پرونده آلودگی هوای مشهد، راه‌حل‌های برون‌رفت از این معضل گم شده‌است و وعده‌ها روی هوا مانده‌است. درواقع شناخت و بررسی دلایل آلودگی هوای مشهد یکی از ضروریات است اما کافی نیست و تا زمانی که راه‌حل‌های وارد مرحله اجرا نشود درواقع کار خاصی صورت نگرفته‌است.
رضا اسماعیلی؛ مدیر اجرایی مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد
دستورالعمل وضعیت اضطراری آلودگی هوا را اجرایی کنیم
مدیر اجرایی مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد درباره هشدارهای لازم در مواقع آلودگی هوا می‌گوید: اطلاعات ما در سایت مرکز پایش بصورت آنلاین و لحظه‌ای موجود است و به تمام ارگان‌ها اعلام شده شده‌است تا از آن استفاده کنند؛ از طرفی پیش آگاهی نسبت شرایط روز آینده نیز در سایت مرکز پایش موجود است که از آن نیز برای تصمیمگیری و برنامه‌ریزی می‌توان بهره برد، اگرچه این پیش آگاهی براساس حدسیات است.
رضا اسماعیلی با اشاره به کمبود امکانات برای افزایش سرعت در انتشار اطلاعات می‌افزاید: متاسفانه زیرساخت‌های لازم برای پیش‌بینی سریع‌تر وضعیت آب‌وهوایی وجود ندارد؛ مشهد نیازمند مدل کیفیت هوا است که درحال حاضر امکان ایجاد آن نیست زیرا پروسه‌ای زمان‌بر است و حداقل تا 2سال دیگر زمان می‌برد. در تهران اقدامات و مطالعات لازم در این زمینه از سال‌ها پیش آغاز شده‌است که امروز به نتیجه رسیده‌است و می‌توانند سریع و بموقع شرایط آب‌وایی را پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی کنند.
وی در پاسخ مسئولان آموزش‌وپرورش که دغدغه خود را برای تصمیمگیری در شرایط هشدار آلودگی آب‌وهوایی، تاخیر در دریافت اطلاعات لازم از سوی مرکز پایش اعلام می‌کنند، بیان کرد: دوستان می‌توانند به سایت مرکز پایش مراجعه کنند و پیش‌آگاهی روز بعد را مطالعه کنند و برای آن تصمیمگیری کنند.
اسماعیلی بهترین راهکار برای کاهش آلودگی هوا را اجرایی کردن دستورالعمل وضعیت اضطراری آلودگی هوا می‌داند که به گفته او به تمام ارگان‌ها ابلاغ شده و بسیار جامع و کامل است.
محیط حاجیان شهری؛ رییس کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط زیست شورای شهر مشهد
سه‌شنبه‌های بدون خودرو را جدی بگیریم
رییس کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط زیست شورای شهر مشهد، براساس ماده 80 قانون شهرداری‌ها وظیفه حفظ بهداشت شهروندان را متوجه شهرداری دانسته و بیان می‌کند: البته قانونگذار متولیان دیگری را نیز در مباحثی مانند محیط‌زیست و آلودگی هوا معرفی کرده‌است که می‌توان به اداره کل حفاظت محیط زیست اشاره کرد که باید برنامه‌های اجرایی خاصی را در سطح کلانشهرها داشته‌باشند اما بدلیل نبود منابع مالی و بودجه مناسب، نمی‌توانند آنطور که باید طرح‌ها و برنامه‌های خود را اجرایی کنند. طراح‌هایی هم که به اجرا گذاشته می‌شود گاها یا طولانی می‌شود و یا ناتمام باقی می‌ماند.
محمدحاجیان شهری درباره اقدامات شهرداری می‌گوید: شهرداری مشهد درحال حاضر با نصب ایستگاه‌های سنجش آلودگی در 10 نقطه شرایط موجود را رصد کرده و براساس آن برنامه‌ریزی و اقداماتی را انجام می‌دهد و اطلاعات لازم را در اختیار سایر دستگاه‌ها نیز قرار می‌دهد اما در اینگونه مواقع، نیازمند جرات و جسارت در مدیران هستیم تا تصمیمگیری قاطع و بموقعی را انجام دهند زیرا سلامتی افراد جامعه و محیط زیست بحث بسیار حساسی است. مگر بین مشهد و تهران چه تفاوتی وجود دارد که در پایتخت کشور با تغییر شاخص‌ها بلافاصله اقدامات جدی صورت می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: در سطح کشور کمپینی با عنوان سه‌شنبه‌های بدون خودرو راه‌اندازی شده‌است که باید آن را جدی گرفت و در مشهد اجرایی کرد؛ این حرکت نباید نمایشی باشد و بصورت مستمر با مشارکت تمام دستگاه‌ها باید اتفاق بیفتد. همچنین مناطقی از مشهد مخصوصا مناطق مرکزی شهر را باید تبدیل به محل‌های تردد عابرپیاده کنیم و اجازه ورود خودرو را به این نقاط ندهیم که این طرح نیازمند مطالعات دقیق و جامع است.
حاجیان شهری به هوای غبارآلود چندروز پیش مشهد نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: موضوعاتی مانند ریزگردها که مدتی پیش شاهد آن بودیم نتیجه سیاست‌های غلط گذشته بوده‌است که در حفاظت از اراضی و مراتع اتفاق افتاده است که دشت‌ها را به مناطق بحران تبدیل کرده و با وزش کوچکترین بادی ریزگردها بطرف شهر حرکت می‌کنند؛ باید برای آن نیز فکری کرد و جلوی آن گرفته شود.
وی درباره ایستگاه‌های دوچرخه و مزایای آن می‌افزاید: طرح ایجاد ایستگاه‌های دوچرخه نیز طی قرارداد شهرداری با بخش خصوصی ایجاد شده‌است که من فکر نمی‌کنم با این تعداد ایستگاه بتوانیم شاهد تاثیر خاصی در تقلیل آلودگی هوا باشیم. در نگاه کلان نیز معتقدم باید به‌فکر جابجایی فرودگاه مشهد باشیم. که یکی از منابع اصلی آلودگی هوا است. همه این گفته‌ها را اگر کنار یکدیگر بگذاریم خواهیم دید حال هوای شهر مشهد خوب نیست.
احسان منصوریان؛ مدیر کانون هم رکابان شهری مشهد
خودروهای تک‌سرنشین جریمه شوند
مدیر کانون هم رکابان شهری مشهد که متولی کمپین سه‌شنبه‌ها با دوچرخه است می‌گوید: ما درحال حاضر نیازمند یک راهکار عملی و زودبازده هستیم که با استفاده از بتوان کمی از بار این معضل کاست. چندروز پیش نیز به اتفاق چندنفر از دوچرخه‌سواران، با چاپ پلاکارد اعتراض خود را نسبت به بی‌توجهی مسئولان به تردد خودروهای تک‌سرنشین اعلام کردیم؛ دادخواستی را نیز تنظیم کردیم و از دادستانی خواستیم محدودیت‌هایی را در این زمینه اعمال کنند.
احسان منصوریان از ایجاد یک کارگروه سخن می‌گوید و ادامه می‌دهد: قرار شده‌است با کمک دادستانی و چندتن از اساتید دانشگاه کارگروهی را ایجاد کنیم و به راهکارهای کوتاه‌مدت برسیم. بنظر من از ظرفیت دوربین‌های کنترل سرعت برای شناسایی و برخورد با خودروهای تک‌سرنشین باید استفاده کرد و از طرفی با ایجاد مکانیسم‌هایی می‌توان شرایطی را فراهم کرد که صاحب خودروی تک سرنشین چند شهروند دیگر را که در مسیر وی قرار دارند به مقصد موردنظر برساند؛ همچنین فرهنگ استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی را نیز باید ترویج داد.
او خودروهای تک‌سرنشین را بلای جان مشهد می‌خواند و می‌گوید: متاسفانه وجود خودروهای تک‌سرنشین باعث شده‌است تا مردم نسبت به محیط‌زیست و آلودگی هوا که خودشان باعث ایجاد آن هستند بی‌توجه باشند که سریعترین راه می‌تواند کنترل و جلوگیری از این رویه غلط باشد.
راهکار دیگر نیز می‌تواند محدود کردن تردد و افزایش هزینه‌های استفاده از خودرو در مقابل سیستم حمل‌ونقل عمومی است.
منصوریان درمورد ایستگاه‌های دوچرخه بیان می‌کند: طرح اولیه ایستگاه‌های دوچرخه شهرداری مشهد طرحی بسیار خوب و جامع بود اما متاسفانه به بخش خصوصی واگذار شد و از سوی شورای شهر گذشته دستخوش تغییراتی شد که از تاثیرگذاری آن را از بین برد. از طرفی قرار بود پیمانکار از محل اجاره تابلوهای تبلیغاتی محل ایستگاه‌ها مخارج خود را تامین کند که این اتفاق نیفتاد و متضرر شد. درحال حاضر می‌شود با بهبود کیفیت دوچرخه‌های این ایستگاه‌ها و تبدیل ایستگاه‌ها به پاتوق دوچرخه‌سواران به آن رونق بخشید.
محمدرضا حیدری؛ رئیس شورای شهر مشهد
تشکیل کارگروه ویژه و اضطراری
رئیس شورای شهر مشهد نیز روز گذشته قسمتی از سخنان خود را به موضوع آلودگی هوای شهر اختصاص داد و اظهار کرد: در سال جاری برای اولین بار کودکان پیش‌دبستانی از حضور در فضای آموزشی به دلیل در مرز هشدار بودن آلودگی هوا محدود شدند؛ این معضل، اتفاقی جهانی بوده اما در مقیاس و مقایسه با سایر کلانشهرهای کشور، مشهدمقدس شرایط خوبی را ندارد.
محمدرضا حیدری افزود: از مجموع 230 روز گذشته، 38 روز برای گروه های حساس ناسالم بوده و 3 روز ناسالم نیز برای تمام گروه ها ثبت شده است؛ روز هفتم آبان، بحرانی‌ترین شرایط و شاخص آلودگی هوا را شاهد بودیم که عدد 160 را نشان می‌داد.
او درباره عمده دلایل ایجاد شرایط موجود بیان کرد: انتقال گرد و غبار از کشورهای همسایه، عدم نزول بارش های آسمانی، وارونگی هوا و آلودگی های ناشی از تردد خودرودهای فرسوده و فاقد معاینه فنی و فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل عمومی شهر از دیگر عوامل آلودگی است.
حیدری یک وزارتخانه را نیز مورد خطاب قرار داد و تصریح کرد: وزارت نفت هم متعهد به توزیع بنزین متناسب و استاندارد و پوشش کامل در مشهد را داشته است که محقق نشده است.
وی ادامه داد: آلودگی هوای شهر مشهد خطری جدی و نیازمند همیاری و همراهی دستگاه های مسئول است. در روزهای آینده با حجم زیادی از زائران دهه پایانی ماه صفر روبرو خواهیم بود که چالش های جدی می‌تواند ایجاد نماید.
رییس شورای شهر مشهد از تشکیل یک کارگروه خبرداد و اعلام کرد: تدارک ویژه ای برای مقابله با آلودگی های هوا طی روز های اخیر صورت گرفته و امیدواریم بتوانیم با تشکیل کارگروه ویژه و اضطراری و همکاری و همیاری دیگر دستگاه های دخیل، اقدامات قابل توجهی انجام شود.
او درباره راهکارهای خروج از بحران آب‌وهوایی گفت: یکی از مهمترین و اساسی‌ترین کارهایی که بتوانیم در این زمینه انجام دهیم، تکمیل حمل و نقل ریلی است؛ بعد از افتتاح خطوط پیش بینی شده، شرایط ویژه ترافیکی برای تردد در مرکز شهر می‌توانیم وضع کنیم. همچنین اعمال محدودیت های ترافیکی و اخذ عوارض و دیگر راه های کنترل ترافیک و آلودگی هوا، در گرو تکمیل خطوط قطارشهری و زیرساخت های حمل و نقل عمومی است.
حیدری از دولت و مجلس تقاضا کرد تا در بودجه سال 97 با وضع عوارض سوخت و هزینه، صرفا در توسعه حوزه حمل و نقل ریلی برای کلانشهرها توجه ویژه ای داشته باشند و آن را در برنامه بودجه قرار دهند؛
به عقیده او اگرچه تلاش های بسیاری در این زمینه در حال صورت گرفتن است اما با بودجه های شهرداری و اعتبارات کنونی، امکان بهره برداری سریع از سیستم حمل و نقل ریلی امکان پذیر نیست.
تقی زاده خامسی؛ شهردار مشهد
مسئولان تقیه نکنند
اما شهردار مشهد هم که دیروز از نزدیک شاهد تصویب طرح انتشار 400 میلیارد اوراق مشارکت برای فاز سه خط دو قطار شهری در صحن علنی شورا بود، در جمع اعضای حاضر گفت: درخصوص آلودگی هوا با توجه به وضعیت بد روزهای گذشته مسئولان تقیه نکنند و وقتی هوا آلوده است، مدارس باید تعطیل شود.
قاسم تقی‌زاده خامسی بیان کرد: ما می توانیم از شهروندان بخواهیم با ماشین شخصی بیرون نیایند اما از طرف دیگر شرمنده ایم چرا که حمل و نقل عمومی کافی نیست؛ نصف خط دو را افتتاح کردیم که قابلیت استفاده را ندارد. اعضای شورای شهر رای مردم را گرفتند و من منتخب اعضا هستم و وظیفه ماست که واقعیات را به مردم بگوییم.
او اضافه کرد: تا زمانی که قطار شهری کامل افتتاح نشود نمی گذاریم مسافر پذیری داشته باشد که امیدواریم خط یک و دو را در ایستگاه شریعتی تا پایان امسال به هم برسانیم اما کار نیمه تمام در شهرداری افتتاح نمی‌کنیم.
تقی‌زاده خامسی که توسعه و تکمیل خطوط متروی مشهد را در اولویت برنامه‌های خود گذاشته است اظهار کرد: در چنین شرایطی چاره‌ای جز اوراق مشارکت نیست چرا که در کل سه راه حل داریم؛ فاینانس، اوراق مشارکت و پول شهرداری؛ شهرداری که بودجه‌ای ندارد و پیشنهاد دادیم سود و هزینه با دولت 50_50 باشد چرا که دولت ها در تمام دنیا یارانه می دهند همچنین دولت برای سوخت کلانشهرها نیز باید عددی منظور کند.
او خاطرنشان کرد:برای تکمیل خط دو مترو از ایستگاه شریعتی 400 میلیارد تومان اعتبار لازم است؛ با وجود اینکه فروش اوراق اقدام مناسبی نیست، اما چاره‌ای جز این نداریم.
گزارشی از صادق شیخی