تنهایی غارها
غارها،دالان هایی مرموز به گذشته تاریخ بشر و راهی برای کشفیات علمی بخصوص در حوزه زمین شناسی هستند. حفره هایی که در بسیاری از مواقع نقش سرپناه داشتند و جان خیلی ها را نجات داده اند. غارها که خود، نماد تنهایی انسان محسوب می شوند حالا در تنهایی خود رها شده اند و این وسط کسانی هستند که از آب گل آلود ماهی خود را بگیرند. خانه گونه های مختلف جانوری از جمله خفاش ها و محل تشکیل پدیده های زیبا و چشم نواز زمین شناسی مانند قندیل ها که در طول میلیون ها سال تشکیل شده است حالا یا بدست جستجوگران گنج تخریب می شود و یا به بهانه ایجاد معدن از بین می روند.
قوانین مختلف هم نتوانسته راه نجاتی برای غارها باشد و بی توجهی مسولان نیز به این معضل دامن زده است. براستی بعداز نابودی غارها چه چیزهایی از دست می رود؟ حرف های حمید نظام دوست مدیرعامل انجمن غار و غارنوردی خراسان رضوی در این زمینه خواندنی است.
بی توجهی مسولان به پدیده ای مهم
غارها از نظر علمی اهمیت زیادی دارند و ببرسی علمی زمینشناسی روی غارها بسیار صورت میگیرد. اتحادیه جهانی غارشناسی و غارنوردی 35 سال است که شروع به کار کرده و ایران از 4 سال پیش به عضویت این اتحادیه درآمده است و نمایندههای کشور ما در کنفرانسهای سالانه این اتحادیه شرکت میکنند که این نشاندهنده اهمیت زمینشناسی غارهاست.
کارگروه غارشناسی کشور از سال 89 با فشار مراکز غیردولتی غارنوردی و غارشناسی فعال شد و دستور العملهای خوبی برای حفاظت و صیانت از غارها توسط این کارگروه تعبیه شد که توسط وزارت کشور به استانداریها ابلاغ شد. سازمان محیطزیست و میراث فرهنگی متولی و دبیر و استاندار ریاست این کارگروه شدند.
متاسفانه این کارگروه در استان ما فعالیتی ندارد و جلسات این کارگروه برگزار نشده است در حالی که این جلسات باید در سطح مدیران کل برگزار شود.این بیتفاوتی مسئولین و متولیان باعث شده این غارها تخریب شوند و آسیب زیادی ببینند.ما در استان بالغ بر 300 غار داریم که حدود 180غار اکتشاف شده است و حدود 120 غار نقشه برداری شده ولی هنوز تحقیقات علمی روی آن انجام نشده است.این تحقیقات نیازمند فعال شدن کارگروه استان است. این تحقیقات بسیار میتواند برای کشور حائز اهمیت باشد چراکه با تحقیق روی غارها میتوان به مخازن بسیار عظیم آبهای زیر زمینی دست پیدا کرد اما متاسفانه به دلیل بیتفاوتی و عدم آگاهی مدیران ما این موضوع همچنان متوقف مانده است.
خراسان، کلکسیون غارها
غارها نواع مختلفی دارند مثل میراث فرهنگی ، آثار طبیعی ، علمی و زمینشناختی و… که استان خراسان کلکسیونی از انواع غارها را داراست.با توجه به اینکه جاده ابریشم از خراسان عبور میکرده و غار نوعی مامن برای مسافران بوده در غارهای خراسان دفینههایی وجود دارد که مربوط به مسافرین یا راهزنان آن دوره میشود و میراث فرهنگی نیز کاملا بر این موضوع واقف است اما متاسفانه توان حفاظت از این غارها را این سازمان ندارد..همین موضوع باعث شده افراد سودجو دست به تخریب این غارها برای پیدا کردن گنج بزنند که باعث صدمه به خود غار و سفرههای زیرزمینی ما شدهاند که نمونه بارز آن غار هزاردالان در منطقه کارده و زوکنان در منطقه کنان است که چپاول شدهاند.
این موضوع باید اطلاعرسانی شود ، مسئولین و مردم ما باید آگاه شوند چرا که موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است و تشکیل شدن اتحادیه جهانی برای این بحث در کنار موضوعاتی مثل بحران جهانی آب و … نشانگر این اهمیت است.متولیان اصلی کارگروه غارها شخص استاندار و معاونت عمرانی ایشان هستند و باید پاسخگوی این موضوع باشند که چرا سال گذشته با فشار مراکز خصوصی غارشناسی فقط یک جلسه از این کارگروه تشکیل شد و امسال هنوز هیچ جلسهای تشکیل نشده است.در حالی که هر ماه یا نهایتا هر دو ماه یک جلسه باید تشکیل میشده.
غارها ثبت ملی نشده اند؟!
متاسفانه حتی این غارها ثبت ملی نشده‌اند و میراث فرهنگی مدام بحث از کمبود بودجه را مطرح میکند، آیا در سال هیچ بودجه برای این کار نمیتوان در نظر گرفت؟آیا این غارها جزو میراث فرهنگی و آثار باستانی ما نیستند؟ بودجه میراث برای مواردی غیر از این نیست و وظیفه حفاظت از این آثار را دارد.آثار باستانی ما اطراف حرم، خانه ملک، آثار باستانی کلات، شهر توس ، همه و همه در حال نابودی است.کشورهای خارجی از کوچکترین آثار باستانی خود به شدت محافظت میکنند ولی ما قصر بلقیس که 50 سال پیش از زیر شن به سختی بیرون کشیده شد را الان در چه حالی میبینیم؟ کاملا نابود شده است پس این بودجهها کجا باید صرف شوند؟
محیط زیست به عنوان دبیر و یکی از متولیان حفاظت از غارها در مناطق چهارگانه است که نقاط خاصی هستند و خارج از این نقاط مربوط به میراث فرهنگی است.هیچکدام نظارتی بر این ندارند که سازمان صنعت، معدن و تجارت کوهها را در اختیار پیمانکاران قرار میدهد در حالی کلونیهای بزرگ خفاشها که نقش مهمی در اکوسیستم کشاورزی دارند در غارهای این کوهها است و توسط این پیمانکاران نابود میشوند.
در قوانین بین المللی در 50 کیلومتری غارها نباید فعالیت صنعتی شود ، حتی دکلهای مخابراتی اجازه نصب ندارند چرا که در امواج ارتباطی خفاشها تاثیر دارد و این تاثیر برای خفاش مخرب است.این قوانین جهانی است و لازم الاجرا ولی مسئولین ما در کشور به هیچ وجه به این قوانین توجهی ندارند.
محمدبخشی محبی
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادستان مشهد
صادق شیخی:
از طریق سازمانهای مردم نهاد مدتی قبل موضوع تخریب غار هزاردالان به معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی مشهد منعکس شد و بخاطر وظیفه ای که در بحث حفظ حقوق عامه داریم بازدیدی از محل داشتیم و آن مکان برای مدتی تحت استفاده افرادی قرار گرفته بود که می گفتند مجوزی از میراث فرهنگی داشتند اما تخریب های زیادی در این غار که دارای نشانه ها و آثار زندگی انسان نیز بود صورت گرفته است.
به همین منظور از مسئولان میراث فرهنگی دعوت کردیم که در این باره توضیحات خود را ارائه کنند و درحال حاضر نیز موضوع در دست پیگیری است.
یکی از مشکلاتی که در رابطه با غار هزاردالان وجود دارد این است که این مکان متأسفانه ثبت تاریخی نشده است و نظارت جدی و چندانی هم نداشته است.
مکاتبه‌ای که با استانداری داشتیم اهمیت این غار به آنها گوشزد شده اما اقدام جدی نسبت به مراقبت از این غار اقدام جدی صورت نگرفته است.
با توجه به نگاهی که دادستانی به این مسئله دارد باید دستگاه‌ها اجرایی و در رأس آنها استانداری اقدامات لازم را نسبت به محافظت از این غار انجام دهند.
ما نباید شاهد تخریب و غارت غارها باشیم که متاسفانه درمورد غار هزاردالان اتفاق افتاده است و مکانی که می توانست به نقطه گردشگری تبدیل شود آسیب ببیند.
افرادی که با سهل انگاری خود باعث تخریب این مکان ها شده اند و یا حتی مقدماتی را برای تخریب ها فراهم کرده اند بموجب قانون با آن ها برخورد خواهد شد.
پرونده این غار وارد سیر قضایی خود شده است و امیدواریم با نظرات کارشناسی صاحب نظران پیگیری های لازم را انجام دهیم.
هرکسی در هر سمتی که نسبت به محیط زیست و زیستگاه ها و آثار کهن به نوعی سهل انگاری کرده باشد در هر زمانی تحت تعقیب قضایی قرار خواهد گرفت و باید جبران خسارت کنند.
سرویس در شهر «صبح امروز»