پرنده‌های آهنی دردسرساز
پرواز با هواپیما یکی از بزرگترین و ارزشمندترین اختراعات بشر است و به‌نوعی تحقق یکی از رویاهای اصلی بشر محسوب می‌شود. هواپیماها راحت‌ترین و سریع‌ترین راه جابجایی بین دو نقطه و خیلی وقت‌ها دستیابی به مناطق صعب‌العبور است. مطمئنا این اختراع بشری تاثیر بسزایی در بسیار از اکتشافات مهم انسان داشته و بر پدیده‌های بعداز خودش از جنگ بگیرید تا امدادرسانی به مناطق غیرقابل دسترس و سفر به نقاط دوردست تاثیر مستقیم داشته‌است. غول‌های پرنده حالا ابزار یک صنعت پررونق در سراسر جهان هستند و میلیون‌ها نفر را به مقصد موردنظرشان می‌رسانند.
اما صنعت هواپیمایی در کنار تمام مزیت‌هایی که دارد در ایجاد دردسر بزرگی که جهان امروز با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند نقشی انکارنشدنی دارد. امروزه قسمت بزرگی از آلودگی زیست‌محیطی در دو شاخه آلودگی صوتی و آلودگی هوایی حاصل از پرواز هواپیما است و با گسترش صنعت هواپیمایی در ابعاد مختلف، روزبه‌روز به آلودگی زیست‌محیطی افزوده می‌شود.
فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد دومین فرودگاه بزرگ کشور و آسمان مشهد پرترددترین مسیر هوایی بعداز تهران است. وضعیت آلودگی هوایی در مشهد آنقدر نگران‌کننده است که چندین سال است نقل محافل مختلف است. در این بین، عبور خطوط هوایی از آسمان شهر، به این آلودگی دامن زده و از طرفی صدای مهیب و آزاردهنده هواپیماها، شهروندان را کلافه کرده‌است.
این معضل باعث شد تا به‌سراغ چند مسئول برویم و شرایط موجود را با کمک آن‌ها بررسی کنیم.
کلنگ انتقال فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد را باید به زمین بزنیم
رئیس کمیسیون خدمات شهری و محیط زیست شورای اسلامی شهر مشهد در این رابطه گفت: یکی از معضلاتی که معمولا در حوزه کلانشهرها وجود دارد بحث توسعه شهرها و حضور فرودگاه‌های بزرگ در داخل شهرها است.
محمد حاجیان شهری افزود: ما با دو نوع آلودگی از طریق هواپیماها مواجه هستیم. یکی آلودگی صوتی و دیگری آلودگی هوا که بر اساس مطالعات انجام شده هر صندلی هواپیما به اندازه 300 خودرو در هنگام نشست و برخواست آلودگی هوا ایجاد می‌کند که بر این اساس اگر برای هر هواپیما بطور متوسط 100صندلی درنظر بگیریم در هر پرواز به اندازه چیزی حدود 30هزار خودرو آلودگی ایجاد خواهد شد.
عضو شورای شهر مشهد با ارایه این آمار ادامه داد:در مشهد چیزی حدود 180 پرواز در روز انجام می‌شود که در هنگام پیک به 250 پرواز نیز می‌رسد. با یک محاسبه ساده می‌توان به این نتیجه دست یافت که با توجه به تردد روزانه حدود 1میلیون و 200هزار خودرو در سطح مشهد، هواپیماها به اندازه 50درصد خودروها آلودگی ایجاد می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: امیدوارم شهرداری بتواند بر اساس یک مطالعه عمیق کلنگ انتقال فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد به یک منطقه مناسب را به زمین بزند و هزینه‌ها را نیز از محل تغییر کاربری اراضی که در اختیار فرودگاه مشهد است تامین کند.
دستگاه قضا پیگیر است
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادستان مشهد نیز بیان کرد: یکی از دغدغه‌های اصلی دادستانی که نسبت به آن حساسیت ویژه‌ای وجود دارد موضوع آلودگی هوا است که می‌تواند تنش‌های زیادی را در زندگی مردم ایجاد کند و خودبه‌خود آسیب‌های اجتماعی را نیز افزایش دهد.
محمد بخشی‌محبی اضافه کرد: در اصل 50 قانون اساسی به موضوع حفاظت از محیط‌زیست اشاره شده‌است و اینکه همه افراد باید نسبت به محیط زیست خودشان خصوصا هوا حساسیت ویژه‌ای را داشته باشند.
وی تاکید کرد: قانونگذار می‌گوید هرنوع آلودگی و فعالیت که محیط‌زیست را با خطر مواجه کند ممنوع است. بر همین اساس و همچنین با تکیه بر ماده 9 آیین‌نامه جلوگیری از آلودگی صوتی، بحث ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های فراوانی را داریم. در مشهد نیز با تدابیری که اتخاذ شده‌است انشاالله شاهد کاهش این معضل زیست‌محیطی خواهیم بود.
37میلیون لیتر سوخت هواپیما در سال در هوای مشهد
مدیر محیط‌زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد در مصاحبه با “صبح امروز” گفت: اولین کاری که باید انجام داد این است که با یک بررسی جامع، سهم انتشار آلودگی فرودگاه مشخص شود.
محمد پذیرا افزود: در سیکل نشست و برخاست یک هواپیما بسته به پروازهای داخلی و خارجی میزان مصرف سوخت و به طبع آن انتشار آلودگی متفاوت است. پروازهای داخلی با نوع هواپیماهایی که داریم در هر پرواز 800 تا 950 لیتر سوخت مصرف می‌شود و در پروازهای خارجی بخاطر تفاوت در حجم، تعداد مسافر و میزان بار، این عدد چیزی بین 1300 تا 1400 لیتر است.
وی اظهار کرد: اتفاقی که می‌افتد این است که مصرف این سوخت در محدوده آسمان مشهد اتفاق می‌افتد و برآوردی که سال گذشته انجام شده بود نشان داد میزان آن به حدود 37میلیون لیتر در می‌رسد.
پذیرا درباره مشکلات زیست‌محیطی خطوط هوایی تصریح کرد: یکی از مشکلاتی که در آلودگی هوایی توسط هواپیماها وجود دارد این است که سوخت آن‌ها به علت ارتفاع بالا سریعا به ماده اُزُن تبدیل می‌شود که یکی از آلاینده‌های ثانویه است و باعث تحریک و التهاب ریه می‌شود. از دیگر اثرات اُزُن نیز می‌توان به افزایش سرعت تخریب لاستیک خودروها اشاره کرد که برای شهروندان تبعات اقتصادی دارد.
وی ادامه داد: با اینکه دلیل اصلی وجود فرودگاه مشهد در داخل شهر مشهد رشد و گسترش بسیار سریع شهری است اما با این‌حال باید اصلاحاتی در این خصوص انجام شود و در همه این اصلاحات بحث تاثیرات زیست‌محیطی مدنظر قرار بگیرد. همینطور قوانین و مصوباتی در این زمینه وجود دارد که باید انجام شود. مشکل بزرگ دیگری که وجود دارد جهت وزش باد است که غالبا از روی فرودگاه است که این مسئله را نیز باید در اصلاحات و تغییرات درنظر گرفت.
مدیر محیط‌زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد درباره راه‌حل‌های پیش‌رو توضیح داد: از جمله راهکارهایی که وجود دارد گسترش و ایجاد فضاهای جدید فرودگاهی است. برای مثال در تهران درحال حاضر پروازهای خارجی از فرودگاه امام خمینی(ره) انجام می‌شود و در فرودگاه مهرآباد تنها پروازهای داخلی نشست و برخاست می‌کنند. در مشهد نیز باید این فضا ایجاد شود. یا اینکه زمان ممنوعیت پرواز رعایت شود. الان می‌گویند از ساعت 12 شب تا 5صبح هیچ پروازی انجام نمی‌شود اما پروازهایی که تاخیر دارند در همین بازه زمانی پرواز می‌کنند. همچنین یکی از راهکارهای دیگر تغییر جهت باندهای پرواز است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون تعاملی بین شهرداری و فرودگاه برای حل معضل آلودگی انجام شده‌است یا خیر بیان کرد: در چند سال اخیر صحبت‌ها در این زمینه زیاد بوده‌است اما هنوز اقدام مهمی انجام نشده و تابحال جلسه مشترکی بین شهرداری و مسئولان فرودگاه در این زمینه انجام نشده‌است. تصمیمگیری درخصوص فرودگاه مشهد باید در سطح کلان انجام شود زیرا نیاز به ورود سرمایه‌گذاران خارجی و سرمایه‌گذاران کلان به موضوع دارد و متولی آن وزارت راه و شهرسازی است.
هواپیماها از آسمان مشهد می‌روند
مدیرکل فرودگاه‌ای خراسان رضوی درباره احتمال تغییر مکان فرودگاه گفت: جابجایی فرودگاه کار ساده‌ای نیست و نیازمند برنامه‌ریزی‌های مختلفی است. باید 5سال قبل از شروع به احداث فرودگاه جدید مطالعات هواشناسی و زیست‌محیطی آن انجام شود و در مجموع پروژه‌ای زمان‌بر است.
محمدباقر قاسم‌زاده اضافه کرد: با توجه به شرایط موجود و افزایش میزان پروازها در آینده، چیزی که ما برای حل معضل در شهر مشهد پیشنهاد کرده‌ایم تغییر جهت باند پرواز است که درحال حاضر مشاور طرح مشغول انجام مطالعات و برنامه‌ریزی‌های لازم است و در آینده هیچ پروازی از روی شهر مشهد عبور نخواهد کرد.
وی با اشاره به طرح‌های در دست انجام اعلام کرد: موافقت‌های اولیه برای احداث باندهای جدید نیز صورت گرفته‌است و امیدواریم بتوانیم از سال آینده برنامه ساخت‌وساز را آغاز کنیم. در این باندها باتوجه به اینکه فرودگاه شهیدهاشمی‌نژاد مشهد در منطقه‌‌ای واقع شده‌است که در زمستان پوشیده از مه غلیظ است تجهیزاتی را برای افزایش ضریب ایمنی و امکان نشست و برخواست در شرایط خاص نصب خواهیم کرد. فعلا طرحی برای جابجایی فرودگاه یا ساخت فضایی جدید نداریم و درصوت تغییر جهت باند تمام مشکلات مربوط به آلودگی صوتی و هوایی آن برطرف می‌شود.
در حین نگارش همین گزارش دو هواپیما از فراز دفتر روزنامه “صبح امروز” عبور کرد و چیزی حدود 2هزار لیتر سوخت آن‌ها تبدیل به یک آلاینده سمی در هوای مشهد شد. امیدواریم مسئولین هرچه سریعتر فکری اساسی برای این معضل انجام دهند.
گزارشی از صادق شیخی