«سنگ» در مقام صبر، لعل می‌شود؟
با وجود اینکه ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سنگ ساختمانی در جهان است، ولی جایگاه بیستم را در صادرات جهانی این محصول دارد. ما سالانه کمتر از یک درصد مبلغ فروش سنگ در سطح جهان را کسب می‌کنیم و کشورمان رتبه بیستمین صادرکننده این ماده معدنی را دارد!
یک کارشناس معدن درباره وضعیت سنک در ایران گفت: استخراج سنگ خام از معدن، حلقه ابتدایی زنجیره ارزش افزوده تولید سنگ است که برای اغلب سنگ‌های ایران این بخش می‌تواند حداکثر 35درصد از ارزش افزوده کل زنجیره تولید سنگ را به همراه داشته باشد و با صادرات سنگ به‌صورت خام بخش قابل‌توجهی از اشتغال و ارزش افزوده ناشی از فرآیند تولید سنگ به خارج از کشور منتقل می‌شود.
عباس رضایی اضافه کرد: این در حالی است که به صورت میانگین در حدود 55 درصد از سنگ‌های استحصالی از معادن هر کشور به صورت محصولات فرآوری شده به چرخه تجارت بین‌المللی ارسال می‌شوند. تنها پنج تا هفت درصد از سنگ‌های استخراجی از معادن کشور ما، فرآوری شده و سپس برای صادرات به بازار تجارت بین‌المللی ارسال می‌گردد و حجم بالایی از سنگ‌های صادراتی به صورت سنگ خام می‌باشند که هیچ‌گونه فرآیند تولید سنگ بر روی آن صورت نگرفته است.
وی تاکید کرد: اگر به این موقعیت توجه شود اشتغالزایی و افزایش سرمایه به جای کشورهای مقصد در ایران اتفاق می‌افتد. البته رسیدن به این مرحله چندان راحت نیست. چرا که در حال حاضر تولیدکنندگان داخلی به علت فرسودگی امکانات و نداشتن توانایی مالی، از فناوری‌های روز دنیا بهره نمی‌برند و ترجیح می‌دهند که تولیدات خود را به شکل خام صادر کنند.
این کارشناس معدن تاکید کرد: در سال‌هایی که ایران تحت تحریم و انزوا قرار داشت کشورهایی که حتی یک معدن سنگ ساختمانی هم در خاک خود ندارند، با تجهیزات و فناوری توانستند در فرآوری سنگ از ایران سبقت بگیرند. مالزی، هندوستان و پاکستان جزو همین کشورها هستند.
گواه این موضوع این است که ایران قبل از شرایط تحریم در صادرات سنگ سهم 3.16 درصدی را در بازار داشت، ولی این رقم اکنون به 1.4 درصد تنزل یافته است. ما در صادرات اقلامی از سنگ مانند سنگ‌های مرمر و تراورتن از شرایط نسبتاً بهتری برخوردار بودیم، ولی در شرایط تحریم این برتری نسبی نیز از دست رفت.
این کارشناس معدن یاداوری کرد: ایران به همراه کشورهای چین، هند و ایتالیا چهار کشورعمده تولیدکننده سنگ‌های ساختمانی و تزئینی در جهان محسوب می‌شود ولی به دلیل قدیمی بودن تکنولوژی دستگاه‌های فرآوری سنگ، علاوه بر عدم موفقیت در رسیدن به استانداردهای کیفیت سنگ که شامل ضخامت، پولیش و ساب سنگ می‌باشند، در خصوص قیمت تمام شده نیز امکان رقابت با تولید کنندگان دیگر کشورها را ندارد.
رضایی تاکید کرد: تنها کسانی می‌توانند در این رقابت پا به بازار جهانی سنگ بگذارند که تکنولوژی و تخصص روز تولید سنگ را به خدمت گرفته باشند و حال آنکه همان معدود کارخانه‌های سنگبری نیز که به ابزار و ماشین‌آلات روز تولید سنگ تجهیز شده اند، به علت عدم تخصص کافی پرسنل با بهره‌وری پایینی مشغول به کار هستند.
بهره‌وری پایین معادن و سنگ بری‌ها، عدم حمایت دولت در ارائه تسهیلات ارزان قیمت به بخش تولید، قدیمی و فرسوده بودن ماشین آلات مورد استفاده در کارخانجات تولید سنگ، عوارض بالای ورود ادوات و عدم حمایت از معادن همگی باعث شده تا در بازار رقابت تجارت جهانی سنگ ساختمانی، کشورمان موفق نباشد.
عضوکمیسیون صنایع و معادن مجلس اما از زاویه دیگری به ساماندهی وضعیت سنگ کشور نگاه می‌کند. نماینده فیروزه و نیشابور در این باره گفت: برای تناسب تولید سنگ فرآوری شده با بازار مصرفی باید محورهای صادرات سنگ را فعال کرد. البته توسعه صادرات سنگ‌های فرآوری شده توسط دولت نیازمند مشوق‌های صادراتی توسط دولت است.
حمید گرمابی درباره توسعه فرآوری سنگ در معادن کشور افزود: افزایش کیفیت فرآوری سنگ در بازار بین‌المللی با برگزاری نمایشگاه بین‌المللی سنگ امکان پذیر است. زیرا در نمایشگاه‌های بین‌المللی سنگ برای جلوگیری از هدررفتن سنگ انواع تکنولوژی‌های مدرن ارائه می‌شود.
عضو کمیسیون صنایع ومعادن مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: با برگزاری نمایشگاه بین‌الملل سنگ می‌توان بخش خصوصی را در این عرصه به نحو شایانی فعال کرد و این در حالی است که ظرفیت بخش خصوصی برای توسعه فرآوری سنگ و انتقال آن به بازار صادراتی بسیار حائزاهمیت است.
نماینده فیروزه و نیشابور درمجلس شورای اسلامی تصریح کرد: برای کاهش قیمت تمام شده فرآوری سنگ باید با سیاست‌های حمایتی و آموزش‌های علمی بخش خصوصی را ترغیب کرد که با ورود به فرآوری سنگ و با استفاده از تجهیزات مدرن قیمت تمام شده برای ارائه در بازار مصرفی را کاهش دهند.
وی ادامه داد: ما از نظر تنوع معادن در کشور غنی هستیم و این در حالی است که مشکل اساسی صنعت سنگ ما این است که میزان سنگی که در کشور تولید و فرآوری می‌شود به نسبت مصرف داخلی بالاتر است بنابراین باید فرمان بازار سنگ را به سمت صادرات رهنمون کنیم.
گرمابی افزود: برای تناسب تولید سنگ فرآوری شده با بازار مصرفی باید محورهای صادرات سنگ را فعال کرد، البته توسعه صادرات سنگ‌های فرآوری شده توسط دولت نیازمند مشوق‌های صادراتی توسط دولت است.
وی ادامه داد: رکود مسکن به‌طور مستقیم بازارسنگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این در حالی سنگ بازار مستقلی از ساختمان ندارد.
وی با بیان اینکه پمپاژ مشکلات رکود ساختمان بر بازار سنگ تاثیر می‌گذارد، یادآورشد: با برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی مشترک با کشورهای صاحب سبک در فرآوری سنگ می‌توان انتقال تکنولوژی مدرن در فرآوری سنگ را با طراحی‌های متنوع به کشور را رقم زد.