خوشنویسی متولی ندارد!

اگر بپذیریم که خوشنویسی هنری ایرانی _اسلامی است و یکی از معرف­های هنر سرزمینمان بین سایر ملل، بنابراین برای زنده نگه داشتن، اعتلا و به روزماندن آن – تا در گذر زمان به سرنوشت هنرهای دیگری که جز اسمی از آنها در کتب تاریخ هنر نمانده، دچار نشود – نیازمند متولیانی در عرصه اجتماعی است.

خوشنویسی صرف نظر از جنبه هنری و زیبایی شناختی، دارای کاربردهای تبلیغاتی، نوشتاری و رسانه­ای است. این تنوع کارکرد، تبعا به کثرت متولیانی می­انجامد که هریک باید سهم خود را در این مبحث ایفا نمایند. از وزارت آموزش و پرورش در بخش آموزش اولیه گرفته تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری­ها در حوزه نظارت و نهایتا انجمن خوشنویسان ایران در بخش آموزش تخصصی و جنبه هنری آن.

مبرهن است چون فردی عینکی که بعد از مدتی عینک را جزوی از اندامش می­داند و آنرا ضمن استفاده، فراموش می­کند، خط هم، در حالیکه از طرف افراد جامعه استفاده می­شود، فراموش شده است. علت بدخطی فزاینده در بین مردم، همین امر است و تا ضرورتی پیش نیاید و تلنگری نخورند، به زیبایی خط شان توجه نمی­کنند. از جنبه هنری نیز علیرغم اینکه در طول تاریخ حیات خوشنویسی ایرانی، خوشنویسان مبادرت به نوشتن آیات و احادیث و ادبیات فاخر و پند و اندرز نموده اند و هرگز قلم را به بیهوده نوشتن نیالوده اند، اما در کمتر لیست سبد خرید خانوار ایرانی، تابلو خوشنویسی دیده می­شود. اگر محدودیت­های مالی و اولویت­های طبقه متوسط را در این بخش نادیده بگیریم، در بین طبقه مرفه هم این اشتیاق کمتر دیده می­شود.

یکی از دلایل این امر، ناشناخته بودن این هنر، در عین کاربرد فراوان آن است. دلیل دوم را می­توان در عدم به روز رسانی آن از سوی هنرمندان خوشنویس و اتکای ایشان به هنر سنتی جستجو کرد. اما عمده دلایل را باید در ناکارآمدی متولی­گری این هنر نزد انجمن خوشنویسان ایران، وزارتین آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش فرهنگی و هنری شهرداری ها در شناساندن و ارج نهادن به آن دانست. در این بین سهم انجمن خوشنویسان بسیار بیشتر است.

آنچه انجمن با شعب متعدد خود در حال انجام آن است، فقط زنده نگه داشتن بخش آموزش خوشنویسی آنهم به سنتی ترین شکل ممکن است. همه ساله صدها نفر در سراسر کشور از انجمن خوشنویسان  ایران فارغ التحصیل می­شوند و پس از اخذ مدرک ممتاز ، به عضویت انجمن در می­آیند، اما جز فراخوان برای رای دادن در مجمع، هیچ حمایت مادی و معنوی(در تولید و فروش اثر، تشکیل نمایشگاه و…) از ایشان به عمل نمی­آید.

بطریق اولی در سطح خرد هم شعب انجمن با اساسنامه ای قدیمی اداره می شوند که نکات ابهام فراوانی دارد. امید که هفته خوشنویسی فرصتی باشد برای بازنگری کلی در برخورد با این هنر.

محمد ملک (خوشنویس فوق‌­ممتاز)