شبکه استانی نباید با سخنرانی و فیلم‌های خارجی پُر شود
برگزاری جشن روز ملی سینما در مشهد و حواشی آن از تعریف و تمجیدها تا تندترین انتقادات آن بهانه‌ای بود تا با یکی از مدرسان سینما در مشهد گفت‌وگو کنیم و ببینیم در آموزش سینما مشهد و به تبع استان خراسان رضوی در چه موقیعتی قرار دارد. آنچه می‌خوانید گفت‌وگویی است با علی حسن‌زاده مدرس درس‌های سینمایی در مراکز آموزشی مشهد و داور جشنواره‌ها و رویدادهای سینمایی استان که در آن از دشوارهای فیلم‌سازی تا سینمای بومی و اهمیت آن سخن به میان آماده است.
- بفرمایید تحصیل در سینما را از چه زمان و چطور آغاز کردید؟
در دوران کودکی و در خانه پدری‌ام به هنر و سینما دید خوبی نبود. پدرم خیلی دوست داشت مهندس شوم و من را به هنرستان الکترونیک مشهد برد و ثبت نام کرد اما بعد از اشتغال به تحصیل در رشته الکترونیک احساس کردم علاقه‌ای به این رشته ندارم و در دانشگاه تغییر رشته دادم. تصمیم گرفتم در رشته هنر ادامه تحصیل بدهم اما خانواده اصرار داشت که زبان انگلیسی هم یاد بگیرم و سراغ آن هم رفتم اما در نهایت به گرایش کارگردانی سینما متمایل شدم.
- چه چیزی بیشتر شما را به سینما کشاند؟
قبل از اینکه در سال 72 از مشهد به تهران بروم، وقتی دیپلم گرفته بودم، حوزه هنری خانه فیلم داشت که جمعه‌ها در سینما قدس فیلم اکران می‌کرد، من آنجا عضو شدم و فیلم می‌گذاشتیم و من همان جا علاقه‌مند به هیچکاک شدم. در تهران در گروه تئاتر دانشکده بودم و بعد به سمت این هنر متمایل شدم. بعد از آن سال 79 به مشهد برگشتم و با انجمن سینمای جوان آشنا شدم و آنجا اولین فیلم کوتاه خودم را با عنوان «من و همسرم دات کام» ساختم. دوباره از سال 84 به تهران برگشتم و در دوره ارشد و در رشته کارگردانی سینما مشغول به تحصیل شدم. برگشتنم به مشهد در اوایل دهه 90 همزمان شد با تدریس در دانشگاه فرهنگ و هنر2 که دروس مرتبط با سینما را تدریس می‌کردم و همچنان به آن مشغولم. در طول این سال‌ها داور جشنواره‌های زیادی بوده‌ام و فعالیت‌های دیگری در این حوزه داشته‌ام.
- فکر می‌کنید وضعیت آموزش سینما امروز در مشهد چطور است. می‌شود اینجا خوب آموزش دید یا باید به تهران رفت؟
اینکه بگوییم در مشهد امکان آموزش نیست که حرف اشتباهی است اما قابل مقایسه با امکانات تهران نیست. مشهد نیروی بالقوه خوبی دارد که می‌خواهند در سینما تحصیل کنند اما فقط یک هنرستان داریم. متأسفانه در مشهد دانشکده هنر نداریم و جای آن خیلی خالی است. با این حال در تولید مشهد فعال است اما به نسبت در آموزش کاستی‌های زیادی وجود دارد.
- امکانات سخت‌افزاری برای رشته سینما در فضاهای آموزشی مشهد فراهم هست؟
نه متأسفانه، به نسبت تهران اختلاف سطح زیادی دارد. با اینکه استقبال خوبی از سوی هنرجویان سینما در مشهد داریم، این امکانات برای آموزش بهینه خیلی مناسب نیست.
- در سال‌های اخیر فیلم‌های کوتاهی توسط مشهدی‌ها تولید شده که جوایز خوبی هم در جهان کسب کرده است. وضع فیلم کوتاه را در مشهد چطور می‌بینید و عملکرد انجمن سینمای جوان را در این زمینه چطور ارزیابی می‌کنید؟
سینمای جوان امکاناتی در حد توانش فراهم می‌کند و فیلم‌ها را به جشنواره‌ها می‌فرستد اما این حمایت‌ها محدود است. در کل به نظرم نباید خیلی به امید دولت بود و بهتر است فیلم‌سازان خودشان شرایط را مهیا کنند و دنبال کار را بگیرند. یکی از مشکلاتی که انجمن سینمای جوان با آن درگیر است کمبود امکانات در شهرستان‌ها است.
- فیلم‌های کوتاه با زحمت هنرمندان جوان ساخته می‌شود. فکر می‌کنید این فیلم‌ها آنطور که باید اکران می‌شوند یا نه؟
سینمای جوان برنامه‌ای به نام «برداشت کوتاه» دارد که در آنجا فیلم‌های کوتاه اکران می‌شود اما باید فکری برای آن کرد. «هنر و تجربه» راهکار خوبی بود که امکان اکران خیلی از فیلم‌ها را فراهم کرد و امروز مخاطب خودش را هم پیدا کرده است. باید برای فیلم کوتاه هم تدبیری اینچنینی اندیشید. الان سالن شهید اصغرزاده متأسفانه هنوز تکلیف خیلی مشخصی ندارد در حالیکه می‌شود آن را فعال کرد.
- چه تعریفی از سینمای بومی دارید. فکر می‌کنید این سینما در خراسان رضوی چقدر موفق بوده است؟
در یک تعریف، سینمای بومی سینمایی است که موضوع آن مردم و فرهنگ همان منطقه است. ما از نظر فنی پیشرفت کرده‌ایم و شبکه‌های تلویزیون بیشتر شده است اما امکانات ساخت فیلم ما پیشرفت نکرده است. شبکه استانی محل خوبی است که فرهنگ بومی از طریق سینما ترویج یابد و پیش از این هم تجربه‌های موفقی در استان داشتیم. معتقدم کارگردانی که ساکن همین منطقه است به مسائل آن آشناست و باید فرهنگ این منطقه را در قالب فیلم به تصویر بکشد. سینمای بومی به این مفهوم خیلی اهمیت دارد اما باز هم وقتی نگاه می‌کنید در شبکه استانی خیلی فیلم‌های بومی نمی‌بینیم. شبکه استانی نباید با مصاحبه و سخنرانی و فیلم‌های خارجی پُر شود و من به عنوان مخاطب این منطقه انتظار دارم که تلویزیون فیلم‌هایی مربوط به همین استان پخش کند.
- فکر می‌کنید خروجی دانشگاه‌ها، شرکت‌های سینمایی بوده است؟
در واقع باید دانشجویان سینما پس از فارغ‌التحصیلی در شرکت‌ها فعال شوند اما چون بودجه‌ای نیست و حمایت‌ها کم است دانشجویان فارغ‌التحصیل کارهای متفرقه انجام می‌دهند و تیزر تبلیغاتی درست می‌کنند و طوری می‌شود که معیشت آنها به همین سطح وابسته می‌شود و دیگر به تولید فیلم سینمایی نمی‌پردازند. امروز خیلی از هنرمندان هستند که وقتی به خانه آنها می‌رویم می‌بینیم فیلم‌هایی در قفسه کتاب دارند که خاک می‌خورد و زمینه‌ای برای تولید فیلم‌های دیگرشان ایجاد نشده است.
- به عنوان یک مدرس سینما امروز چه آروزیی برای آینده این هنر دارید؟
آروزی من این است که مسئولین فرهنگی شهر برای گسترش هنرهایی که علاقه‌مندان زیادی دارد، حضور تأثیرگذارتری داشته باشند و این مستلزم این است که ما پایه‌های آموزشی را تقویت کنیم. توجه به آموزش نشان می‌دهد که ما برای کیفیت بخشیدن به هنر سینما می‌خواهیم کاری جدی و اثرگذار انجام دهیم.
گفتگویی از نوید موسوی