«هیچ»: سهم آثار هنری از سوغات مشهد
با ورود 1.7 میلیون زائر در نیمه اول شهریور و 3.477 میلیون زائر نوروزی مشهد متأسفانه سهم خرید سوغات آثار هنرهای تجسمی هیچ است!
سخنگوی ستاد خدمات سفر خراسان رضوی، از ورود یک میلیون و 708 هزار و 593 زائر به مشهد در نیمه اول شهریور خبر داد و این درحالی است که با وجود افزایش 1.9 درصدی نسبت به سال قبل سهم سوغات هنری مشهد «هیچ» است.
استان خراسان و به ویژه شهر مقدس مشهد به واسطه بارگاه منور رضوی پذیرایی خیل میلیونی زائر و مسافر داخلی و خارجی در طول سال است. علاوه بر ایام خاص نوروز و تابستان که زمان مناسبی برای سفر است، سایر ایام خاص و اعیاد مذهبی و مراسم‌های دینی نیز باعث جذب مسافر و زائر به شهر مقدس مشهد می‌شود. با توجه به گردش مالی سالانه 2000میلیارد ریالی سوغات در مشهد، شامل زعفران و زرشک؛ ۲۸ درصد، مهر و تسبیح؛ ۱۵ درصد، نبات؛ ۱۴ درصد، خشکبار؛ ۷ درصد، پوشاک؛ ۲۱ درصد، صنایع دستی؛ ۴ درصد، کفش؛ ۵ درصدوسایر کالاها؛ ۷ درصد می‌شود که سهم 4 درصدی سوغات بخش صنایع دستی و نه آثار هنری در سبد خرید مسافر نشان از عدم وجود برنامه مدون توسط دستگاه‌های متولی برای ایجاد بازار هدف گردشگری در بخش آثار هنرهای تجسمی است.
وجود ظرفیت غنی آثارهنری و هنرمندان فعال و برند ملی در مشهد و همچنیین تعداد نگارخانه‌ها و گالری‌های فروش متاسفانه به دلیل نبود برنامه حجم بالایی از درآمد سالیانه زائر در سبد کالایی و خصوصا تولیدات خارجی هدایت شده و عملا اشتغال و حمایت از تولیدات داخلی و اقتصاد مقاومتی در حوزه هنرهای تجسمی مغفول مانده است.
البته در ابتدای سال جدید زمزمه‌هایی از تشکیل شهرک سوغات شده بود که مسکوت مانده، اما تا اجرای یک طرح که نیاز به مسایل مالی و زیرساخت دارد، بهتر است با شناخت پتانسیل‌ها و توانمندی بخش‌های مختلف زمینه بازار هدف گردشگری در بخش آثار هنرهای تجسمی به وجود آید. در این برهه از زمان جامعه هنری نیازمند حمایت و مشارکت همه جانبه وتحرک مطالبانه‌گرانه انجمن‌های مردم نهاد است تا بتواند در شرایط فعلی رکود حاکم بر اقتصاد و مباحث مالی هنرمندان را مرتفع گرداند. سهم 4 درصدی صنایع دستی درسبد خرید سوغات زائرو مسافر مشهد بطور متوسط در ماه برای کل جامعه هنری مشهد 600هزار تومان است. لذا میتوان نتیجه گرفت سهم هنرهای تجسمی از بازار سوغات مشهد به لحاظ در آمدی و اقتصادی صفر است .
همکاری هتل ها با هماهنگی میراث فرهنگی و گردشگری در ایجاد فضاهای هنری در مکانهای موجود، همکاری ادارات حمل و نقل با در اختیار قرار دادن فضاهای ترمینال مسافری و ریلی و هوایی برای ایجاد نمایشگاه‌های دائمی هنرهای تجسمی، و.. بارویکرد حمایتی از هنر و هنرمندان می‌تواند موجب بستر سازی کلانشهر مشهد به قطب آثار هنری فاخر گردد و به جذب توریسیم و ایجاد نمایشگاه‌های بین المللی هنری در بین کشورهای اسلامی بیانجامد.
نقش موثر دبیرخانه مشهد 2017 پایتخت فرهنگی جهان اسلام در پیشبرد این اهداف یقینا بی اثر نخواهد بود و باید به اهمیت اقتصادی و در آمدزایی در حوزه هنرهای تجسمی بیش از پیش توجه گردد و بااستفاده از فناوری‌های نوین در شهر الکترونیک ارتباط موثر بین توریسم و هنرمند ایجاد نمود که این مولفه دربسته چشم اندازآینده مشهد 2017 تبیین شده است.
یکی دیگر از فرآیند مفقوده در حوزه اقتصاد هنر، عدم فعالیت موثر و هدفمند گالری‌هاست.یک مدیر گالری آثار هنری، صرفا برگزار کننده نمایشگاه هنری نیست و باید به دنبال ایجاد فضای اقتصادی برای هنرمند باشد. هنرمند به تولید آثار مشغول باشد و کار بازاریابی را به مدیر گالری بسپارد. در حال حاضر تولیدات به گالری می‌رسند اما به دست خریدار خیر!
امید آنکه با همت و همکاری انجمن‌های مردم نهاد و همیاری مراجع مرتبط و مهمتر اراده و خواست هنرمندان برای برون رفت از شرایط فعلی رکود اقتصادی هنرهای تجسمی، موجب رشد تولید داخلی و حذف بازار قاچاق اجناس چینی در جهت اشتغال پایدار قدم‌های موثر برداشته و از هم اکنون زمینه‌سازی لازم برای استفاده از فرصت‌های پیش رو فراهم آید.
جواد خالقی
کارشناس روابط عمومی و عضو انجمن عکاسان خراسان رضوی