مشهد تئاترحرفه‌ای دارد
حمید رضا سهیلی برای تئاتری‌ها چهره شناخته شده‌ای است. کسی که بیشتر عمر هنری خود را در وادی تئاتر درمانی با زندانیان و مقوله درمانی روح آسیب دیدگان جامعه سپری کرده است. متولد 1336 تربت حیدریه است و از سال 1353 با تئاتر دانش‌آموزی و از 1359 تئاتر حرفه‌ای را با تشکیل اولین گروه تئاتر مسجدی در مسجد مالک اشتر آغاز کرده است.
موسس گروه مالک اشتر و یکی از اعضای موسس حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، خانه فیلم مشهد، انجمن قصه نویسان مشهد، انجمن فیلمنامه نویسان مشهد، شرکت سینمایی گوهران فیلم، شرکت سینمایی سیمیا فیلم و همکاری با مجلات و روزنامه‌ها، نویسندگی و کارگردانی و بازی در نمایش‌هایی را در کارنامه خود دارد و حال با مویی سپید و نگاهی به گذشته و فارغ از کار اداری کتابهایی در خور تامل در وادی تاریخ تئاتر خراسان به چاپ رسانده است. خانواده او و فرزندانش هم هنرمندان قابلی هستند و نیز برای اهالی تئاتر و دیگرانی که می‌شناسند او را دوست بسیار خوبی برای تمامی فصول است .
در یک بعد از ظهر تابستانی پس از نوشیدن چایی با طعم کاکوتی گفت‌وگویی خودمانی با او داشتم .حرفهایی که از کنج دل یک پیشکسوت هنری و دلسوخته تئاتر بیرون آمده است را می‌خوانید.
جایگاه این روزهای تئاتر
سهیلی می‌گوید: تئاتر در شرایط کنونی جامعه از جایگاه خوبی برخوردار است. مردم با نمایش آشتی کرده و با آن اُنس و الفت گرفته‌اند. حالا تعداد خانواده‌های زیادی دیدن تئاتر را جزو سبد فرهنگی ضروری زندگی خود قرار داده‌اند. سالن‌های تئاتر بیشتر شده و خوشبختانه همه از تماشاگر پر هستند. هنرمندان زیادی به تئاتر ورود پیدا کرده و این هنر را دچار تحول و نوآوری‌های خوبی کرده‌اند. تئاتر الان برای جامعه ما یک ضرورت به حساب می‌آید و این نشان از بالندگی فرهنگی اجتماع ما دارد.
مردم در حال حاضر و با توجه به شرایط جامعه و جن‌گهایی که پیرامون کشور ما در حال انجام است و روحیه ها را کسل کرده است به نمایش کمدی روی خوشی نشان می‌دهند، اما تئاترهای درام، و ملودرامهای خانوادگی و مسایل اجتماعی نیز از پسند خوبی برخوردار هستند. همه تئاترها در حال حاضر با استقبال روبرو هستند، اگر ضعیف نباشند. عدم استقبال از یک نمایش را باید در ضعف آن جستجو کرد وگرنه مخاطب تئاتر را دوست دارد و به دیدن آن می‌رود.
تئاتر سیاسی در اغما
این روزها سیاست جزیی از زندگی مردم ما شده و مردم چه بسا موضوعات خانوادگی را هم با دید سیاسی می‌نگرند. اما تئاتر سیاسی به مفهوم واقعی آن که در اوایل دهه شصت در تئاتر مشهد موجود و فعال بود در حال حاضر در مشهد نمودی ندارد. در آن دوره هنرمندان اکثرا وابسته به گروهی سیاسی بودند و به همین دلیل در ترویج ایدیولوژی خود فعالیت می‌کردند. هنرمندان امروز اما خسته از سیاست و دروغ هستند و سعی می‌کنند به مشکلات جامعه بیشتر توجه داشته باشند تا سیاست.
از سوی دیگر، کمدی انواع مختلفی دارد که در ظاهر خنده و تفریح، به مسایل و مشکلات جدی جامعه می‌پردازد. فرق کمدی با هجو در آن است که در هجو و هزل این تفریح و شوخی به توهین می‌آمیزد ولی در کمدی فقط نگاه تُند و صریح نقدی بدون دشنام دارد. از نقاط مشترک کمدی با هجو و هزل شوخی و تفریح آن است که با نکوهش اعمال و رفتارهای بد انسان سعی در بزرگنمایی و دیده شدن آن دارد.
شکل‌گیری تئاتر حرفه‌ای
تئاتر بدون اقتصاد بیمار است. سالهاست برای رفع بحران اقتصاد در تئاتر به حمایت‌های دولتی از این هنر برخاسته‌اند. حمایت‌هایی که هرچند اندک بوده ولی چرخه تولید را توانسته است به گردش در آورد. حالا تئاتر وارد مرحله درآمد شده و با استقبال مردم می‌رود تا استقلال مالی خود را به دست آورد و از اقتصاد و بهره‌وری برخوردار شود. حضور اسپانسر و تهیه کننده در تولید تئاتر موید این رشد اقتصادی در تئاتر است. تئاتر باید به اصل اقتصاد جدی نگاه کند.
وقتی می‌گوییم تئاتر حرفه‌ای یا بازیگر و کارگردان و نویسنده حرفه‌ای، این بدان معناست که آن فرد را فقط در همین حرفه ببینیم و زندگیش از این حرفه تامین شود. اگر هنرمندی را دیدید که مغازه دارد یا مسافرکشی می‌کند، یا معلم و کارمند است و در ساعات اضافی‌اش به تئاتر روی می‌آورد نمی‌توان به او حرفه‌ای گفت. اکنون ما با رونق اقتصاد در تئاتر به سمت داشتن هنرمندان حرفه‌ای رفته‌ایم و خیلی‌ها دارند الان از این حرفه نان و روزی می‌خورند. البته حرفه‌ای را طور دیگری هم معنا کرده‌اند و آن تسلط بر کار است که بی‌شک آنکه که معنای نخست بر او بخواند با پشتکار و تداوم معنای دیگر آن بر وی خواهد نشست.
کلیشه که در لغت به معنای تاثیر سخت است، به تئاتری گفته می‌شود که تحت تاثیر و تداوم و تکرار یک اندیشه غالب بوجود آمده باشد. این تاثیر می‌تواند در داستان، کارگردانی، طراحی و بازی صورت بگیرد و بنظر می‌رسد کلیشه می‌تواند هم خوب و هم بد باشد و این بستگی به تاثیری هنرمند از خوب یا بد بودن سرچشمه‌ای است که به تکرار آن پرداخته است.
اهمیت پژوهش
نقش پژوهشگر در تئاتر نقش مهمی است که باید جدی گرفته شود. تئاتر هنری است که بدون پژوهش می‌تواند میرا باشد و پژوهشگر می‌تواند تئاتر را نامیرا کند. تاریخ تئاتر هر کشور از زمانی آغاز شده، تداوم گرفته و تا امروز کشیده شده است. در این تداوم فعالیت، نمایشنامه‌ها، پیش پرده‌ها، دکورها و… مختلفی توسط هنرمندان هر زمان تولید شده‌اند که با پژوهش بر روی آن می‌توان به شناخت از جوامع مختلف، آدمها و نوع زندگی‌ها و دغدغه‌های آنان پی برد.
ضرورت حمایت دولتی
سهیلی در پایان تأکید کرد: تئاتر باید توسط دولت حمایت شود زیرا تئاتر نقش بسزایی در ترویج و اعتلای فرهنگ جامعه دارد. هرچه سابقه و فعالیت تئاتر در جامعه‌ای بالا باشد باید بدانیم که فرهنگ آن جامعه از تعالی بیشتر برخوردار است. دولت باید به ترویج فرهنگ جامعه کمک کند و کمک به تئاتر در اصل کمک به ساختن جامعه‌ای فرهنگی در کشور است.
گزارشی از سعید بابایی