راه‌هایی برای اختراع کردن
دانشجو مفهوم اختیار شده ای برای نقش کسانی است که باید در آینده کشور را بسازند و به سمت توسعه پیش بروند، از این رو برآن شدیم تا پای صحبت های فعالینی بنشینیم که از بدنه دانشگاه و دانشجو در حوزه اختراع و یا ابداع نقش آفرینی کرده اند .
شاید سوال اکثر دانشجویان نخبه این باشد که برای ثبت یک اختراع چه کاری هایی باید کرد و یا چه حمایت هایی از دانشجو می شود که یک طرح صنعتی یا خدماتی را اجرایی نماید.
در همین باب به پای درد و دل چندین فعال این حوزه از دانشگاه های مختلف مشهد نشستیم.
مرتضی عطایی نژاد
(مدرس دانشگاه فنی مهندسی شهید منتظری_عضو انجمن مخترعین اختراع به شماره۵۰۴۰ و عضو هیت مدیره مرکز تحقیقات کار افرینی دانشگاه منتظری مشهد)
مرتضی عطایی نژاد که در سال ۸۷ پایان نامه اش منتهی به ثبت دو اختراع می شود راه های پر پیچ و خم زیادی را برای ثبت اختراعش انجام داده است،او از مشهد به تهران رفت و حتی ادرس اداره ثبت مخترعین را پیدا نکرد و برگشت و دل ازردگی فراوانی از این بی اطلاعی ها و کمبودها دارد،این اتفاق باعث شد مرکز تحقیقات کار آفرینی ویژه مخترعین در دانشگاه فنی مهندسی مشهد ویژه تمامی دانشگاه های استان خراسان رضوی راه اندازی شود.
تا امروز چه تعداد مخترع با مرکز شما در ارتباطند؟
بیش از ۱۵هزار مخترع دانشجو از سراسر کشور از خدمات ما بهره برده اند چه از خدمات مشاوره ای و چه از خدمات مراحل ثبتی و خدمات مرکز از مالکیت فکری خارج شده است به مراحل قبل و بعد از آن، یعنی وارد مراحل تجاری سازی محصولات هم شده است.
آیا مرکز شما اشتغال زایی مستقیم هم داشته است یا فقط به ارائه خدمات به دیگران می پردازد؟
بله مرکز به طور مستقیم ۷نفردانشجو را مشغول به کار کرده است و امروز حتی موفق به اخذ مجوز از اداره کار نیز شده ایم ولی تحت نظر دانشگاه منتظری مشهد اداره می شود و دفتر ما نیز در دانشگاه می باشد.
آیا در دانشگاه دیگر نیز دفتری دارید؟
قبلا در دانشگاه آزاد اسلامی تحت عنوان کلینیک صنعت شعبه داشتیم که به دلیل بی مهری مسئولان آن کلینیک تعطیل شد.
شما چه خدماتی را به دانشجویان منتظری ارائه می دهید؟
خدمات ما برای تمامی دانشجویان می باشد از هردانشگاهی و ماموریت ما امداد برای تکمیل چرخه نوآوری می باشد،و وقتی دانشجویان به ما مراجعه می کنند اولا مشاوره های لازم را به آنها می دهیم و در گام نخست در وب سایت google patents در ابتدا باید دید این ایده آیا در دنیا اجرایی نشده است یا ثبت نشده است؟و پس از آن اقدامات حفاظت از آن طرح تا مراحل ثبت در اداره کل مالکیت های معنوی که مراحلی دارد ثبت عنوان و توصیف اختراع و ادعا نامه که نوشتن این فرمها سخت و دشوار است و سپس از آن تجاری سازی انجام می شود.
آیا دانشجویان به راحتی از مراحل ثبت اختراع یا ایده خود در دانشگاه ها میتواند اطلاع یابند؟
خیر متاسفانه
امروز حتی درس کسب و کار در دانشگاه ها هم زیاد به روز نیست و دانشجو را نمی تواند آموزش دهد برای تولید ثروت و اشتغال باید در نظر داشت اختراع یک روش است برای نواوری و ایجاد ثروت برای کشور و گاهی یک ابداع یا خلاقیت و …نیز میتواند چنین کاری بکند و تولید ثروت کند.
حمایت های مادی دانشگاه منتظری از طرح های ثبت شده و یا در حال ثبت بعنوان اختراع از دانشجویان چیست؟
متاسفانه در دانشگاه ها کارگاه ها و فضاهای مورد نیاز را در اختیار دانشجو قرار نمی دهند که مراحل آزمایش یک کار ابداعی و اختراعی انجام شود،یعنی ساز و کار مشخصی برای استفاده یک دانشجوی نخبه از امکانات وجود ندارد.
فرایند ثبت اختراع یک هزینه هایی دارد که باید برای طی شدن مراحل آن دانشجو صاحب ایده پرداخت کند که البته تا امروز فقط دانشگاه علوم پزشکی تسهیلاتی قائل شده است برای این هزینه ها و بسیج علمی بسیج کشور این خدمات را ارائه می دهند امادانشگاه منتظری چنین خدماتی را ارائه نمی دهد به دانشجویانش به بهانه های مسائل بودجه ای و…. و نکته اینجاست که دانشجویی که در مرحله ثبت اختراع است بابت تست و ارزیابی اختراعش دانشگاه نیز از دانشجویش پول دریافت می کند. و دانشجو باید به دانشگاه خودش نیز هزینه ای را پرداخت کند که از ۵۰۰هزار تومان شروع می شود.البته همین مرحله ارزیابی را دانشگاه منتظری ندارد و برای آن دانشجو باید به دانشگاه فردوسی برود.
آیا پس از ثبت اختراع دانشجو میتواند با کمک دانشگاه محصول خود را به مرحله درامد زایی و تولید انبوه برساند؟
در دانشگاه ها مراکزی بعنوان مراکز رشد راه اندازی شده است که با همکاری پارک علم و فناوری فعالیت می کنند،اما این مراکز نیز ضعیف هستند و حمایت های اجرایی نمی شود و خیلی ها از مجموعه هایی که در مرکز رشد راه اندازی می شوند نتیجه نهایی نمی گیرند.و مشارکتی با حوزه کسب و کار ندارند. و مراکز رشد یک فضای حداقل بعنوان دفتر و اینترنت و خدمات مشاوره ای در اختیار مخترعین می گذارند.
امروز یک دانشجویی اختراعی دارد که برای راه اندازی آن نیاز به ۵۰تا ۱۰۰میلیون هزینه دارد اما هیچ بستری نیست که آن را بتواند عملی کند و حمایت کند،و دانشگاه ها در حوزه معاونت پژوهشی و…نیز حمایتی نمی کنند از دانشجویانشان.
آیا شرکت های دانش بنیان دانشگاهی نیز در کشور جایگاه مطلوبی دارند؟
بیش از سه هزار شرکت دانش بنیان در کشور فعالیت می کنند که ثبت دانش بنیان شده اند و خیلی از شرکت ها در اسم دانش بنیان نیستند ولی از دانش بنیان ها فعالتر هستند.
حمایت های بنیاد نخبگان از دانشجویان نخبه چیست؟
بنیاد نخبگان عضویت ندارد و تسهیلاتی را بعنوان سطوح مختلف ارائه میدهد. که این روزها اقدامات خوبی را کلید زده اند مثلا همین مبحث استارتاپ ها که اقدامات خوبی است در حوزه کسب و کار که با حمایت بنیاد نخبگان انجام می شود. و در شش ماه آینده شاهد فعلالیت های نوینی در حوزه توریسم سلامت و …خواهیم بود.
و بنیاد نخبگان دانشجو ها را به بازدید های عینی از فضاهای تجاری و صنایع می برد که این تاثیر زیادی دارد در دانشجویان.
اما حمایت های مادی کمی صورت میگیرد و عمومی نیست و برای یک تعداد خاص و همچنین این خدمات حداقلی است و ثبت اختراع خالی موجب حمایت بنیاد نمی شود و ارزیابی های سختی دارد و برای همان مبلغ های اندک فاکتور می خواهند.
آیا در دانشگاه بانک جامعی وجود دارد که نخبگان دانشگاهش را معرفی کند در قالب لیستی در سایت دانشگاه یا گفتگویی در سایت های دانشگاه وکتابچه ای از این دست موارد وجود دارد؟
خیر،دانشگاه ها تا امروز به این سمت پیش نرفته اند.
حمید سالاری
(دانشجوی ارشد کامپیوتر دانشگاه امام رضا علیه السلام_فعال در مرکز رشد دانشگاه فردوسی و عضو تیم پروژه ملی میلوژی)
درباره پروژه میلوژی توضیح می فرمایید؟
این پروژه یک طرح ملی بود که در جشنواره سه سال قبل برلین نیز رتبه بین المللی آورد،ما در این پروژه اعتقاد داریم
با شناخت بهتر از خود و استمرار کارهای ساده اما موثر می‌توانیم تغییرات بزرگی برای رشد فردی و رسیدن به اهداف خود ایجاد کنیم. و خدمات مشاوره ای فردی و اجتماعی به صورت مجازی افراد دریافت می کنند که هزینه آن را به ما می پردازند. دفتر مرکزی ما در مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد است.
آیا طرح شما بعنوان یک ابداع یا اختراع ثبت شده است که در مرکز رشد دانشگاه فردوسی به شما دفتر داده اند؟
مراکز رشد یک شورای دورانی دارند که طرح ها را ارزیابی می کنند.
طرح شما چقدر اشتغال زایی کرده است؟
ما گروه های مختلفی هستیم در حوزه فنی که بچه های نرم افزار و مدیریت در حوزه محتوایی و مشاوره ها تیمی از دانشجویان روانپزشکی دانشگاه فردوسی و تیم هایی از دانشگاه تهران و دانشگاه شیراز در حوزه روانشناسی در جمع ما برای ازمون ها و تست ها می باشند و شاید بتوان گفت بیش از ۱۵ نفر اشتغال زایی داشتیم که تیم دانشجو در مقطع دکترا هستند.
چه مشکلاتی را پیش رو داشتید برای ورود به مرکز رشد دانشگاه فردوسی تا آنجا مستقر شوید و امکانات حمایتی دریافت کنید؟
اول بین پنج ماه تا شش ماه روند کار اداری ما طول کشید که این زمان برای ما هزینه دارد و بنظر باید کاهش یابد.
و البته برای فضایی که در اختیار ما می گذارند برای آن یک هزینه حداقلی دریافت می شود و همچنین نقدی که وارد است این است که این فضا دانشگاهی لزوما فقط در اختیار دانشجوها گذاشته نمی شود.
شما گفتید از دانشگاه امام رضا به دانشگاه فردوسی برای فعالیت می روید دلیل آن چیست؟
پناهنده شده ایم به فردوسی چرا که دانشگاه امام رضا هیچ خدماتی در این باب ندارد و از دانشجویان حمایت این چنینی نمی کند با این که هر ترم نفری ۴۵هزار تومان جدا از شهریه از دانشجویان برای این موارد دریافت میکنند ولی به دلیل عدم حمایت دانشجویان مجبور هستند به دانشگاه ها و مراکز دیگر برای فعالیت بروند.و دانشگاه فردوسی در رتبه نخست امکانات است و سپس دانشگاه منتظری اما دیگر دانشگاه ها مانند توس و امام رضا حمایتی در این باب ندارند،با اینکه دانشگاه امام رضا شعار می دهد ما بین المللی هستیم اما امکاناتی ندارد.
بنظر شما یک دانشجو نیاز به چه حمایتی هایی دارد تا بتواند به سمت نواوری و بازار کسب و کار برود؟
بنظر من حمایت مشاوره ای از حمایت مالی اولویت بیشتری دارد،چرا که بتواند ایده ما را راهنمایی کند به سمت هدف و اختراع و یا ثبت که چنین چیزی در دانشگاه امام رضا نیست،و مراکز ارتباط با صنعت دانشگاه ها نیز متاسفانه منفعل عمل می کنند و حمایتی در این باب نمی کنند.
حتی در حوزه پایان نامه های رشته های مانیز دانشگاه امام رضا امکاناتی نمی دهد الان خود من چندین ماه است ایمیلی به مسئول گروه کامپیوتر زده ام اما جوابی دریافت نکرده ام.
سالاری همچنین در پایان صحبتهایش گفت دیگر امیدی ندارم به مسئولین دانشگاه و امیدوارم در اینده تسهیلات بیشتر شود.