مشهد ظرفیت بیش از 100 هتل 4 ستاره و 5 ستاره دیگر را دارد
غلامحیدر سلامی بای نمینده سابق مجلس شورای اسلامی، استاد دانشگاه تهران، جامعه‌شناس و فعال و پژوهشگر حوزه گردشگری است که در شماره‌های قبلی حرف‌های او را درخصوص گردشگری روستایی در همین صفحه خواندید و حالا قسمت دوم مصاحبه با وی از نظر شما خواهد گذشت.
*حال و روز گردشگری مشهد را چگونه می‌بینید و گردشگری زیارت چقدر می‌تواند به این حوزه در مشهد کمک کند؟
**گردشگری در ایران درحال حاضر سنتی، محدود و پراکنده است و احتیاج به رویکردهای جدید در این حوزه داریم. حتی در گردشگری زیات نیز نسبت به بازاریابی، شرایط اقامت و خدماتی که به گردشگران ارائه می‌شود باید تجدیدنظر کرد.
از مهمترین دغدغه‌هایی که در بحث گردشگری زیارت که بیش از 50درصد گردشگران خارجی را هم به خودش اختصاص داده است مطرح است، فضاهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و زیرساخت‌های اقامتی و رفاهی است . مشهد در سال‌های اخیر خصوصا بعداز حمله به سفارت عربستان دچار مشکلات عدیده‌ای در این زمینه شد و نتیجه آن کاهش گردشگران خارجی است که باید بازارهای دیگری را نیز جستجو کنیم. هتلها واقامتگاه‌هاي گردشگري به دلیل تاثیر فضای سوءسیاسی و مشکلات دیپلماتیکی که بین ایران و کشورهای منطقه پیش آمده است و همچنین عدم بازاریابی تخصصي و ارایه خدمات مناسب در مشهد با مشکلات زیادی مواجه هستند.
متاسفانه گردشگری ایران، بویژه گردشگری زیارت و مقصد مشهد، تقاضامحور است وتاهنگامي كه با شکل سنتی گردشگری روبرو هستیم و انگیزه و تقاضا تنها از سوی گردشگران و مسافران مطرح است وتبليغات و بازاريابي محدود است این مشکلات نیز وجود خواهد داشت. ما باید به مطالعات و شناخت خود از صنعت گردشگری عمق ببخشیم تا بتوانیم تورهای متناوب، متوالی و متنوع را برای این شهر از بین مخاطبان و علاقه‌مندان به گردشگری فرهنگی وزيارت انتخاب کنیم. در وضعيت کنونی علی‌رغم اینکه اقامتگاه ها درمشهد ازرويكرد كمّي قابل توجه هستند اما از نظر کیفیت براي بازاريابي بين‌المللي در حد مطلوبی نیستند و از نظر کمیت با اینکه بیش از 52درصد از اقامتگاه‌های کشور در مشهد هستند اما متاسفانه در بازاریابی و ارتباط با تورهای بین‌المللی ضعیف هستیم و مدیران با رویکرد سنتی و پراکنده از آن بهره برداري می‌کنند. نمی‌توان با شيوه هاي سنتي در عصر فراپست مدرن به رشد وسودهی مناسب رسيد و بازار را ثابت و تسخیر کرد.
*برخی‌ها معتقدند که صنعت هتل‌سازی در مشهد به حالت اشباع رسیده‌است.شما موافقید؟
**درست است که هتلها در مشهد ازنظر کمیت افزایش پیدا کرده‌اند اما من با این نظر موافق نیستم زیرا مشهد ظرفیت بیش از 100 هتل 4ستاره و 5ستاره دیگر را دارد البته بشرطی که رویکردمان را به گردشگری و بحث زیارت متحول کنیم. متاسفانه برخی از نگاه‌های غیرکارشناسی همیشه به دنبال مسیرهای کوتاه و بازارهای محدود هستند که در این حالت می‌توان گفت بله به اشباع رسیده‌است. اما ما باید به دنبال بزرگ کردن بازار گردشگری وزيارت باشیم. ظرفیت مشهد هیچوقت کمتر از دوبی و استانبول و کوالالامپور نیست. اگر به کشورهای عربی و همسایه نگاه کنید خواهید که با هتلها و امکانات بیشتر، پذیرای گردشگران بیشتر هستند. چیزی که ما را دچار مشکل کرده‌است عدم امکان بازاریابی، عدم ارایه تور و غفلت از صنعت گردشگری و بخش‌های متنوع آن است.
*سیاست خارجی را چقدر در توسعه گردشگری موثر می‌دانید؟
**دولت تدبیر و امید با برجام گل نهایی را در سیاست خارجی زد و برجام یک پیروزی بی‌نظیر در تاریخ دیپلماسی و بین‌الملل ایران است. این قضیه آنقدر بزرگ بود که گردشگری را هم تحت تاثیر قرار داد. بسیاری از کشورها و نهادهای بین‌المللی حساب ویژه‌ای را روی مردم و دولت ایران آغاز کرده‌اند. از طرفی کارهای بدی مانند حمله به سفارت عربستان و یکسری تحرکاتی که موجب ارایه تصویر منفی از ایران شد، صدماتی را به این صنعت وارد کرد و باید به حل آن بپردازیم. برجام درامنیت کشور، با تبلیغ روابط دیپلماسی بین‌المللی و عمومی نقش بسزایی داشت و هرچیزی که در جهت تضعیف روابط صلح‌جویانه و مسالمت‌آمیز بین کشورها باشد به گردشگری، توسعه کشور، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع ما ضربه خواهد زد.
*آیا از صنعت گردشگری می‌توانیم بعنوان جایگزین صنعت نفت و کاهش وابستگی کشور به این طلای سیاه یاد کنیم؟
**صنعت گردشگری می‌تواند تکمیل‌کننده و جایگزین صنعت نفت بشود بشرطی که رویکرد کارکردی و تخصصی در این زمینه داشته باشیم. خوشبختانه ما از نظر شناخت و تئوری به مرحله‌ای رسیده‌ایم که توانسته‌ایم همه فرایند گردشگری را در کشورهای مختلف مطالعه کنیم و از این نظر هیچ مشکلی نداریم. امروز با اجتماع علمی که بویژه با تاسیس انجمن علمی گردشگری ایجاد شد،جامعه علمی و دانشگاهی ما درگیر موضوع گردشگری است و توسعه گفتمان گردشگری با ایجاد نظرگاه‌های مشخص درحال رخ دادن است.
در مرحله راهبرد توانایی ترسیم راهبردهای متناسب با مقتضیات کشور را داریم و آماده ارایه آن برای دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت هستیم. همچنین در زمینه برنامه‌ریزی نیز این آمادگی وجود دارد. اگر دیدگاه مقام معظم رهبری در 5برابر شدن ورود گردشگران خارجی به کشور در تدوین برنامه ششم جدی‌تر گرفته می‌شد امروز می‌توانستیم افق‌های بلندتری را ترسیم کنیم. از نظر مدیریت نیز خوشبختانه این ظرفیت وجود دارد اما مشکل اینجاست که همیشه مدیریت گردشگری با سیاست، جنسیت و مسایلی خارج از این حوزه گره خورده است و متاسفانه در سطوح عالی به این نکته که این صنعت در برانگیختن مشارکت ملی، محلی و بین‌المللی نیازمند مدیران متخصص و توانمند است کمتر توجه شده‌است.
*آیا ظرفیت مشهد در حوزه گردشگری تنها معطوف به گردشگری زیارت است؟
**خیر. محور گردشگری در مشهد، گردشگری زیارت است اما مشهد بیش از ديگر استان‌ها و یا همتراز با آن‌ها جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی دارد. خراسان رضوی از نظر موسیقی، ادبیات، اقوام و گویش متعدد مجموعه‌ای بسیار غنی است و جاذبه‌های ناشناخته و کمتر دیده شده نیز در آن یافت می‌شود. در بسیاری شاخه‌های گردشگری از جمله گردشگری سلامت و گردشگری صنعتي نیز مشهد از ظرفیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است که باید همه این جاذبه‌ها بر محور زیارت ساماندهی شود.
گقتگویی از صادق شیخی