شنای تیلاپیا در شایعات
مدتی است که مطالبی در خصوص مصرف ماهی تيلاپيا وعوارض احتمالی آن در رسانه‌های اجتماعی و سايت‌های خبری منتشر می‌شود و این اخبار در میان عموم مردم دست به دست چرخیده و بازار داغ شایعات را به وجود آورده است. شايد يكي از عوامل رواج اين نوع ماهی در بازار ايران قيمت مناسب آن در مقايسه با ديگر ماهی‌ها باشد. ماهی‌ای که نام آن هنوز مشخص نیست! (تیلاپیا یا تیلاپیلا) اما از آنجايي كه از قديم گفته‌اند هيچ ارزاني بی‌سبب نيست، ما درمورد درستی و نادرستی اين شایعات با مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی خراسان رضوی و متخصص تغذيه شيلات گفتوگو كرده‌ايم كه در ادامه اين مطلب می‌خوانیم.
تیلاپیا با امگا6 بالا
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: ماهی تیاپیا به صورت عمده از کشور چین وارد می‌شود که همانطور که می‌دانیم قیمت آن برای این کشور بسیار ارزان تمام شده است و همچنین به سایر کشورهای آمریکایی و اروپایی نیز صادر می‌شود.
محمدرضا مهدی‌زاده در گفتوگو با اتفاقیه افزود: تعدادی از پزشکان به افراد مسن و دارای بیماری‌های فشارخون و قلبی توصیه می‌کنند که ماهی را در سبد غذایی خود جای دهند که بیشتر این افراد به مصرف ماهی تیاپیا روی می‌آورند. این در حالی است که تیلاپیا به لحاظ فنی از نظر بالانس نسبت امگا3 به امگا6 در رده پایین‌تری از ماهی‌هایی مثل قزل‌آلا و آزاد قرار دارد و دارای امگا 3 بسیار کم‌تری بوده و در عوض امگا 6 بالایی دارد که برای سلامتی بسیار مضر است، به همین دلیل در بازارهای جهانی قیمت این نوع ماهی از آزاد و قزل‌آلا معمولا پایین‌تر است؛ بنابراین با وجود توصیه پزشکان، ماهی تیلاپیا اثر مناسبی ندارد و بهتر است مردم از ماهی‌های دیگر استفاده کنند.
تیلاپیا سمی نیست
وی در خصوص شایعات موجود مبنی بر سمی‌بودن ماهی تیلاپیا اظهار کرد: مدتی است که شنیده می‌شود تیلاپیاهای وارداتی از چین در شرایط غیربهداشتی پرورش داده می‌شوند، با آب فاضلاب و کود تغذیه و با هورمون بزرگ می‌شوند و تحت تأثیر آنتی‌بیوتیک‌های متعدد قرار دارند. نکته قابل توجه این است که هیچ کدام از ماهی‌ها با تغذیه از فاضلاب یا هر ماده غیربهداشتی و آلوده‌ای رشد نمی‌کنند.
مهدی‌زاده گفت: یکی از فنون پرورش ماهیان گرمسیری گیاهخواراین است که پرورش‌دهندگان مقدار مشخصی از انواع کودهای گاوی، مرغی و شیمیایی و در حقیقت مواد آلی مورد نیاز برای رشد برخی موجودات گیاهی و جانوری را وارد آب استخر می‌کنند و زمینه لازم برای گسترش جمعیت این موجودات زنده را فراهم می‌آورند. ماهی در حقیقت از این موجودات تغذیه می‌کند.
وی در ادامه افزود: تیلاپیا نیز که ماهی گرمسیری است در شرایط غیرمتراکم با این روش قابل پرورش است، اما در حالت صنعتی و پرورش متراکم و فوق متراکم که در چین و بسیاری از کشورها اجرا می‌شود، برای کنترل شرایط پرورشی، فقط از غذای مخصوص کنسانتره ماهی استفاده می‌شود.
مصرف ماهی در خراسان رضوی کمتر از میانگین کشوری است
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در پاسخ به تعداد شهرهای کشور در حوزه تولید ماهی تیلاپیا عنوان کرد: در حال حاضر این ماهی تنها در استان یزد پرورش پیدا می‌کند و هنوز سازمان حفاظت محیط زیست اجازه پرورش آن را در دیگر مناطق کشور نداده است.
وی میانگین مصرف ماهی در کشور در سال گذشته را 10 کیلو و 600 گرم اعلام کرد و گفت: این در حالی است که این میزان در مدت مشابه در خراسان رضوی 6 کیلو و 200 گرم است. همچنین میانگین مصرف ماهی بین مردم جهان نیز 20 کیلو و 200 گرم است که برای رسیدن به این میزان فاصله بسیار داریم.
مهدی‌زاده بیان کرد: آگاه کردن مردم از مزایای مصرف ماهی، افزایش گونه‌های مختلف آن، فرآوری کردن ماهی به انواع متفاوت و قابل دسترسی آسان‌تر برای مردم و به طور کلی افزایش تنوع فراوان محصول از جمله اقداماتی است که می‌توانیم در راستای ارتقای مصرف به کار ببریم تا بتوانیم استان را حداقل به میانگین کشوری نزدیک‌تر کنیم.
وی با تاکید براینکه ترویج مصرف شیلات تضمین کننده سلامت جامعه است، افزود: همچنین سوق دادن جامعه به مصرف ماهی از عوامل جلوگیری از بیماری‌ها به‌خصوص بیماری‌های قلب و عروق است.
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه مشهد و بجستان به ترتیب پرمصرف‌ترین و کم مصرف‌ترین شهر خراسان رضوی در حوزه استفاده از ماهی هستند، اظهار کرد: هم اکنون نیز سبزوار با تولید 3 هزار و ۳۳ تن و در حدود 34 درصد سهم، بیشترین میزان تولید شیلات در این استان را دارد.
صنایع غذایی ایران در فرآوری محصولات دریایی ضعف دارد
یک متخصص تغذیه در تشریح علت پایین بودن سرانه مصرف ماهی گفت: علت‌های مختلفی در برابر بی توجهی به مصرف ماهی و آبزیان با توجه به اینکه در جهان آن‌ها را به عنوان یک منبع مهم پروتئینی ذکر نموده اند وجود دارد. متاسفانه در عادات فرهنگی ایرانیان مصرف ماهی جایگاه خوبی ندارد و همچنین قیمت ماهی نیز نسبت به سایر گوشت‌ها نسبتا بالاست.
علی مکاری افزود: پایین بودن اطلاعات مردم از فواید مصرف ماهی و ارزش غذایی آن، ضعف صنایع غذایی ایران در فرآوری محصولات دریایی و عدم اطلاع رسانی و فرهنگ سازی رسانه‌ها و دولت در رابطه با فواید مصرف ماهی از دیگر عوامل مختلف تاثیر گذار بر عدم مصرف ماهی و سایر آبزیان است.
متخصص تغذیه در پاسخ به سوال تبعات کم بودن سرانه مصرف ماهی اظهار کرد: افزایش زمینه بروز بیماری فشار خون، افزایش چربی و کلسترول بد خون وشیوع بیماری‌های قلبی-عروقی از جمله بیماری‌هایی است که در معرض وقوع خواهد بود.
ترویج مصرف ماهی به عنوان غذای سالم
وی به بیان تفاوت بارز در بین ماهی‌های خارجی و ایرانی پرداخت و گفت: بطور کلی ماهی‌های آب‌های ایران(دریای خزر و خلیج فارس) دارای میزان فلزات سنگین و مضر بیشتری مثل سرب هستند، در حالی که این امر در ماهی‌های خارجی کمتر به چشم می‌خورد و بیشترین ارزش غذایی در بین ماهی‌های موجود در بازار ایران مربوط به ماهی‌های آب‌های سرد مثل سالمون است که دارای بیشترین امگا 3 و کمترین فلزات سنگین است.
مکاری در پایان تاکید کرد: با تمام این ویژگی‌های فرهنگی ما در حال حاضر مسئولان باید به دنبال ترویج مصرف ماهی به عنوان غذای سالم در میان مردم باشند، که به این شکل از هزینه‌های درمانی و بهداشتی جلوگیری کنند.
گزارشی از هانیه فیاض