صنعت گردشگری در کشور متحول می شود

صنعت گردشگری در ایران از ظرفیت‌های بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. جمهوری اسلامی ایران از لحاظ شرایط اقلیمی و آب و هوایی به گونه ای است که گردشگران در همه فصول سال می توانند به جای جای این کشور سفرکرده و از مناطق زیبای آن لذت ببرند.

کارشناسان بر این باورند که با رویکرد اعتدالی دولت یازدهم شرایط برای جذب سرمایه گذار در حوزه گردشگری و ورود گردشگران خارجی به مراتب از گذشته خیلی بهتر شده است اما برای توسعه این صنعت باید زیرساخت های آن از جمله احداث هتل های استاندارد چهار و پنج ستاره که بتواند خدمات خوبی درحد هتل های استاندارد جهانی ارائه کنند فراهم شود.

در همین راستا، با دکتر غلام حیدر ابراهیم بای سلامی عضو شورای عالی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، رییس انجمن علمی گردشگری کشور، استاد دانشگاه تهران و مدیرعامل هلدینگ گردشگری تامین اجتماعی(هـگتا)گفت وگو کرده ایم.

نماینده دوره های پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه خواف و رشتخوار در استان خراسان رضوی و دو دوره ریاست شورای بین المجالس (I P U) ایران از دیگر سوابق ابراهیم بای سلامی است.

 

• به نظر می رسد یکی از مشکلات جدی ما در حوزه گردشگری، فقدان یک راهبرد و استراتژی مدون و روشن است. آیا در این زمینه اقدامی صورت گرفته است؟

خوشبختانه، از نظر تدوین نظریه های گردشگری و گرفتن آدرس از تئوری هایی که تا به حال از گفتمان گردشگری به وجود آمده است، کارهای خوبی در سالهای اخیر در کشور انجام شده است.

در واقع توانسته ایم نظریه های موفق و کاربردی راجع به گردشگری ایران را احصا کنیم، در این خصوص مطالعات ملی و بین المللی صورت گرفته، مرور اجمالی بر آنچه که خارجی ها درخصوص خاورمیانه و غرب آسیا انجام داده اند انجام شده و الآن از نظر تئوریک خوشبختانه در وضع خوبی هستیم.

با توجه به موقعیت سرزمینی ایران و با محور آمایش سرزمین، مطالعات ما بسیار کارگشا بوده و توانسته ایم حد وسط و میزانی برای توسعه صنعت گردشگری پیدا کنیم. حد وسط یعنی اینکه می دانیم چه راهکارهایی را باید داشته باشیم تا اینکه ایران را یک کشور – موزه بکنیم یعنی در هر جای ایران؛ کردستان، خوزستان، تا جنوب، شمال، دریای مازندران، خلیج فارس، تهران، اصفهان، شیراز و دیگر مناطق یک جاذبه های گردشگری داریم، یعنی توانسته ایم ظرفیت های گردشگری ایران را شناسایی کنیم.

از طرف دیگر، رویکردهایی را در باره گردشگری موجود در ایران، هم از دیدگاه گردشگری ورودی و هم گردشگری داخلی توانسته ایم برنامه ریزی کنیم.

در مجموع، برنامه های بسیار مناسبی داریم که بتوانیم گردشگری داخلی را مهار و امکانات بیشتری را در ایران فراهم کنیم.

رفتن به خارج کار مثبتی است ولی اگر  برای خانواده ها تفریحاتی فراهم کنیم که بخاطر آن‌ها به خارج می روند، می توانیم در سال حدود 10 میلیارد دلار سرمایه ارزی داشته باشیم.

 

• چه امکانات و تفریحاتی می توانید ارائه کنید؟

همان چیزی که کشورهای دیگر ارائه می کنند. وقتی مردم ما به دبی یا به ترکیه می روند اکثرا’ سفرهای گران خانوادگی است. در واقع برای فرار از یکنواختی، برای آرامش، و تجدید روحیه. بیشتر آنان تفریحات اکوتوریستی، بازار خرید، سوغات، صنایع دستی و امکان تغییر اقلیم را پیگیری می کنند. این در ایران کاملا میسر است که بتوانیم بخشی از خانواده ها را در تورهای مناسب ساماندهی کنیم.

بیشتر مردم ایران اصلا ایرانگردی نکرده اند. ممکن است کسی چند بار به پاریس یا به امارات یا به ترکیه سفر کرده باشد ولی به کردستان، همدان یا یزد نرفته باشد ولی سفرهای خارجی اش مرتب انجام شده است.

گردش مالی در صنعت گردشگری بیش از صنعت خودرو و حتی چند برابر صنعت خودرو است. وقتی در سال 8 میلیارد دلار از ایران سرمایه در قالب گردشگری خارج می شود یعنی 8 میلیارد دلار در ایران سرمایه گذاری انجام نمی شود و چیزی حدود همین 8 میلیارد دلار نیز سرمایه گذاری و گردش مالی در گردشگری داخلی صورت می گیرد. وقتی در مشهد 25 میلیون نفر به زیارت می آیند یا در شمال ایران حدود 30 میلیون نفر مراجعه می کنند یا به شهرهای شیراز، اصفهان تعداد انبوهی از گردشگران وارد می شوند این نشان می دهد که گردش مالی گردشگری در ایران بالاست.

 

• ما می توانیم بگوییم اصلا صنعت گردشگری در ایران داریم؟

بله، با این مشخصات سنتی، محدود و پراکنده. سنتی به این دلیل که گردشگری ما تقاضا محور است یعنی ما هنوز عرضه محور نشده ایم و امکان بازاریابی و تبلیغ وسیع نه در داخل و نه در خارج از کشور نداریم.

 

• امکانش را نداریم یا برنامه اش را؟

الان امکانش را نداریم. اگر بخواهیم امکانش را داشته باشیم راه حل هایی دارد. در حال حاضر بازاریابی در کشور برای گردشگری در سطح وسیع انجام نمی شود. حتی در شهر مشهد که 52 درصد اقامتگاه های کشور را در خود جای داده است، ما امکان بستن تورهای منظم و متوالی چه از داخل و چه از خارج را نداریم.

هتل ها با ظرفیت زیر 50 درصد در سال در مشهد کار می کنند. تورهایی وجود دارند که لازم است برای مشهد از طرف گردشگران داخلی و خارجی ساماندهی شوند یعنی مردم معمولا به شکل پراکنده مراجعه می کنند و محدود هستند تورهای منظم و سازماندهی شده ای که حتی به مشهد می روند گردشگری زیارتی است و برای سایر نقاط کشور این مساله عمده تر و بیشتر است. تورهای منظم و متوالی به اصفهان، شیراز، قم، همدان، کاشان، کرمانشاه و اهواز، نداریم.

مهمترین دلیلش در سایر نقاط کشور علاوه بر دیدگاه سنتی این است که اقامتگاه های مناسب نداریم یعنی وقتی شما امکان اقامتی ندارید امکان بستن تور ندارید، وقتی امکان بستن تور ندارید امکان تبلیغات و بازاریابی ندارید بنابر این راه بزرگ کردن بازار گردشگری و رهایی از محدودیت که آیتم دوم وضعیت گردشگری است این است که ما بازار را بزرگ کنیم.

 

 

• آیا با امکانات موجود می توان به گردشگران پاسخ مناسب داد؟

متاسفانه به هیچ عنوان نسبت به تقاضایی که در بخش گردشگری وجود دارد عرضه نداریم. شما در بخش گردشگری تقاضا محور هستید یعنی از قدیم چند هتل ، مثلا هتل عباسی و چند هتل در حد سه ستاره، و چهار ستاره دیگر داریم که منتظریم تورها آنها را پر کند.

شما وقتی می توانید در دنیا برای گردشگری ایران تبلیغ کنید که برای مشتریان امکانات داشته و پکیج گردشگری و بسته تور تعریف کرده باشید. حضور ما در نمایشگاه های بین المللی وقتی موثر است که بازار و ظرفیت کافی در داخل ایران داشته باشیم. متاسفانه الان اکثر تورهای ما برای شهرهای مهم و توریستی و مراکز استان با کمبود اقامتگاه روبرو هستند.

 

• برای برون رفت ازاین وضعیت چه باید کرد؟

باید بخش خصوصی را وارد عمل کرد چون تکیه صنعت گردشگری در دنیا بر بخش خصوصی و غیردولتی است. بالاخره، گردشگری یک تجارت و صنعت است اما دولت باید ظرفیت خود را در زمینه تحقیق و پژوهش در این عرصه و تربیت نیروهای متخصص به کار گیرد.

من معتقدم بزرگترین کمک دولت به گردشگری این است که در کار گردشگری دخالت نکند و مانع توسعه آن نشود. در این صورت، بخش خصوصی و شبه خصوصی و نهادهایی مثل سازمان تامین اجتماعی که از اعتبار اقتصادی بالایی برخوردارند، خودشان پیشران توسعه اقتصادی گردشگری خواهند شد. تنها درخواست ما این است که دولت فقط مانع نشود.

مطالعات نشان می دهد که اگر بخواهیم سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه که از سوی مقام معظم رهبری تدوین شده است، تحقق پیدا کند و ایرانگردان داخلی به پنج برابر ظرفیت کنونی برسد ما به 776 هتل 4 ستاره و 5 ستاره در کشور نیاز داریم، این در حالی است که شمار هتل های 4 و 5 ستاره ما در حال حاضر کمتر از 150 واحد است.

در مطالعات دیگری که شرکت های معتبر انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که برای ایران نیاز به ساخت 500 تا 700 هتل قطعی است.

در همین چارچوب، بیانیه و مانیفستی در چارچوب طرح توسعه کسب و کار تهیه کرده ایم تا بتوانیم به یک چهارم تقاضاها در این بخش پاسخ بدهیم. این طرح براساس مطالعات بین المللی ارائه شده و فرایند رشد گردشگری را تا سال 2030 بررسی کرده است.

 

• ارزیابی شما از اقدامات دولت در بخش گردشگری در این چهار سال چطور بوده است؟

اقدامات دولت در بخش گردشگری در حد خوبی بوده است، به خاطر اینکه فضایی که دولت ایجاد کرده فضای مناسبی بوده ولی دولت هنوز گردشگری را در اولویت جدی قرار نداده است. ما پیشنهاد کردیم در برنامه ششم توسعه، گردشگری اولویت اول دولت باشد، به این دلیل که گردشگری می تواند اقتصاد کشور را از تک محصولی خلاص کند. کارکردهای گردشگری بیش از آن چیزی باید باشد که تاکنون بوده است، چون درآمدزا، اشتغال آفرین، فقرزدا و عدالت گستر است و موجب پایداری و حفظ محیط زیست می شود. گردشگری یک صنعت فرابخشی مثل لوکوموتیو است که بقیه صنایع را به کار می گیرد و برای اقشار فقیر و غنی جامعه امکان فعالیت و سرمایه گذاری و اشتغال را فراهم می کند.

 

منبع: ایرنا