پای فضای مجازی درمیان است
گذشت آن زمانی که برای استفاده از اینترنت باید به خطوط”دایل آپ” متصل می‌شدیم و بعد از تحمل صداهای عجیب و غریب با سرعت نچندان زیاد می‌توانستیم بالاخره با هر جان کَندی هم که شده به اینترنت متصل شویم و از فضای مجازی استفاده کنیم. حالا مودم جزئی از اساس ضروری خانه‌های امروزی و دیروزی شده و حتی پای پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها هم به فضاهای مجازی باز شده است.
و اگر در سوال کسی که از شما می‌پرسد: «مگر در خانه اینترنت پر سرعت نداری؟» جواب منفی داده باشید، به طرز عجیبی هاج و واج تو را نگاه می‌کند مثل اینکه گفته باشید در قرن21 ما هنوز یخچال نداریم!
اینکه مودم، این شی پرکاربرد کوچک و خطوط پر سرعت اینترنت چگونه با این قدرت به خانه و خانواده‌های ایرانی نفوذ کرده، ادله‌های دانشمندان علوم ارتباط را می‌طلبد، اما به هرحال استفاده روزانه از این ابزار همه‌گیر شده و هرکدام از ما به نحوی درگیر اتصالات اینترنتی و استفاده‌های شبکه‌ای از آن هستیم. قاعدتا هرگلی خاری دارد و علاوه بر استفاده از امکانات بی‌نظیر و آسان شدن ارتباطات، مضرات استفاده مداوم از این ابزارها بر کسی پوشیده نیست.
علل مشکلات جدیدی که سلامت روانی افراد را به خطر انداخته جویا شدیم و رسیدیم به همین شبکه‌های اجتماعی. دانشیار روانپزشکی دانشگاه‌علوم‌پزشکی مشهد،گفت:خانواده‌ها باید جهت استفاده از فضای مجازی مانند دیگر برنامه‌های زندگی خود برنامه‌ریزی و محدودیت ایجاد کنند؛ تا بر اساس آمار،اعتیاد بیش از اندازه پسران به بازی و دختران به گفتگو در این فضا همراه با کاهش تعاملات خانوادگی؛ انزوا و افسردگی را به دنبال نداشته باشد.
دکتر علی منطقی با اشاره به رابطه میان استفاده از فضای مجازی و مشکلات سلامت روانی به صورت فردی و اجتماعی، گفت: اولین اختلالی که استفاده نادرست از فضای مجازی در خانواده به دنبال دارد دور شدن افراد خانواده در ارتباط کلامی و رودررو است. این اتفاق ممکن است میان زن و شوهر، فرزندان و تمامی اعضای خانواده با یکدیگر رخ دهد و مجموعه خانواده را از یکدیگر دور کند.
سرگرم کردن کودکان به روش موبایلی
دانشیار روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان کرد: متاسفانه امروز مادران برای سرگرم کردن فرزندان خود در سنین دو سالگی به بالاتر اقدام به در اختیار قرار دادن وسایل ارتباط جمعی مانند گوشی‌های تلفن همراه می کنند؛ که موجب وابستکی فرزندان به این گونه وسایل از سنین کودکی تا بزرگسالی می‌شود. کودکی که در سن دو سالگی تنها به تصاویر، جذابیت ها و جلوه های بصری این وسیله دقت دارد در بزرگسالی دیگر سراغی از رسانه های مکتوب مانند کتاب، روزنامه ومجله نخواهد گرفت.
فضای مجازی به جای کتاب و روزنامه
وی تاکید کرد: استفاده افراطی از این وسیله، در زندگی خانواده ها اختلال ایجاد کرده است و با این وجود که سرانه مطالعه کتاب در کشور در حد مطلوبی نبوده؛ اما این رسانه همین مقدار توجه را نیز کاهش و در حقیقت این علاقه را کشته است.
دانشیار روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خاطرنشان کرد: متاسفانه برخی کسانی که از بیماری اختلال خواب رنج می برند؛ جهت رفع این مشکل تلاش دارند تا در بستر و قبل از خواب با حضور در فضای مجازی خستگی و سنگینی را به چشمان خود هدیه دهند؛ در حالی که این موضوع کاملا بر عکس است و استفاده از گوشی همراه در هنگام خواب در فضای تاریک شب به دلیل تابش نور این وسیله و امواج آن، بی خوابی را بیشتر می کند. ارتباط دانش آموزان با افراد شهیر در فرهنگ و تاریخ ایران به شدت در حال کم شدن است و این در حالی است که از دیگر سو پرداختن به بازی‌های فضای رسانه دیجیتالی در میان نوجوانان به شدت در حال افزایش است.
افت تحصیلی به خاطر موبایل بازی
وی بیان کرد: جذابیت های بصری فضای مجازی و تصاویر متوالی نه تنها جذبه خواندن کتاب را از بین برده است بلکه از سوی دیگر؛ افت تحصیلی فرزندان را به دنبال داشته؛ به شکلی که برخی مادران از حضور بیش از ۱۵ ساعته فرزندان خود در فضای مجازی گله دارند. نکته قابل توجه در اعتیاد به فضای مجازی همانند اعتیاد به تلویزیون و بازی های رایانه ای؛ بروز همان رفتارهایی است که هنگام ترک دادن فرد معتاد دیده می شود. نابسامانی، بداخلاقی، عصبانیت، بی خوابی و بی قراری از جمله رفتارهایی است که به وضوح می توان در فردی که برای ساعاتی از فضای مجازی دور شده است دید.
ورزش وسیله مقابله با افسردگی
وی ورزش در کنار استفاده از داروهای ضد افسردگی را در درمان افسردگی، موثر دانست و بیان داشت: با توجه به تحقیقات انجام شده و بر اساس مطالعات؛ نقش تحرک جسمی و ورزش در کم کردن استرس ها و افسردگی ها به خصوص در جنس مونث تاثیر گذار است.
دانشیار روانپزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد با گلایه از عدم‌تحرک درکودکان و نوجوانان،گفت: انجام بازی‌های کودکانه و پر تحرک در دهه ۶۰ که بیشتر بر فعالیت بدنی متمرکز بوده است موجبات افزایش نشاط، خلاقیت و بروز استعدادها در میان کودکان را به دنبال داشت؛ در حالی که کودکان امروزی با سرگرمی های فاقد تحرک که با اعصاب و ذهن آن ها سر و کار دارد دچار صبوری کمتر، بی قراری بیشتر و افسردگی هستند.امروزه فراوان جوانانی را می توان دید؛ که تا پاسی از شب بیدار و زمان استراحت شبانه خود را که در سلامتی و نشاط روزانه بسیار اهمیت دارد به حضور در فضای مجازی اختصاص می دهند.
اختلال حافظه و افسردگی از تبعات اختلال در خواب است
وی متذکر شد: بر همین اساس در اتاق های مشاوره و روانشناسی مراجعه کنندگان بسیاری دیده می شوند؛ که از بیدار خوابی همسر و فرزندان خود تا پاسی از شب گلایه و از ایجاد اختلال درزندگی عادی خود شکایت می کنند.
دانشیار روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: اختلال حافظه و افسردگی از تبعات اختلال در خواب است و فرد را در طول روز عصبی، کم حوصله و بی طاقت نشان می دهد؛ که این عوامل می تواند پیش زمینه ای برای افسردگی باشد.
دکتر منطقی فضای مجازی را عاملی جهت ایجاد اختلافات خانوادگی و رشد افسردگی دانست و ابراز داشت: این در حالی است که خانم ها و نوجوانان بیش از دیگر اقشار در استفاده از فضای مجازی آسیب پذیر هستند.
سلامت خانواده در گروی کم کردن ارتباطات مجازی
وی به رشد افسردگی در مردان اشاره کرد و افزود: در بسیاری از اوقات دیده می شود مردان در افسردگی شدید به مراکز مشاوره مراجعه و از همسران خود به دلیل حضور در فضای مجازی و جایگزین کردن این فضا به جای همسر گلایه می‌کنند. خانواده ها باید برای استفاده از فضای مجازی مانند دیگر برنامه های خود محدودیت ایجاد کنند و اجازه ندهند؛ تا بر اساس آمار پسران با اعتیاد به بازی و دختران در اعتیاد به گفتگو ، در انزوای افسردگی قرار گیرند.
گزارشی از نیلوفر اقبال