هیپنوتیزم در جراحی ارتوپدی
دبیر انجمن هیپنوتیزم کشور با اعلام خبر استفاده از هیپنوتیزم در فرآیند جراحی ارتوپدی در بیمارستان امام رضا (ع) مشهد، گفت: در کل دنیا تا کنون این فرآیند به این شکل انجام نگرفته بود و هیچ گونه داروی بیهوشی و بی حسی در طول جراحی برای بیمار استفاده نشد.
دکتر مهدی فتحی، دانشیار بیهوشی قلب دانشگاه علوم پزشکی مشهد که هیپنوتیزم را برای نخستین بار در دنیا، برای جراحی ارتوپدی در مشهد به اجرا دراورده است، در توضیح این موضوع گفت: این اولین عمل جراحی بود که در کشور و جهان هیپنوتیزم در حوزه ارتوپدی به کار گرفته می‌شد.
وی تصریح کرد: در این مورد بیمار که یک آقای 32 ساله بود، 5 سال پیش به دلیل وقوع حادث در جریان کار ساختمانی، دچار آسیب دست و پا شده و در دستش دو پلاک چهار سوراخه قرار داده بودند که علاقه مندی خودش را به انجام جراحی برای خروج این پلاک‌ها با بهره گیری از هیپنوتیزم اعلام کرد.
کنترل تمامی دردهای حین و بعد از جراحی از طریق هیپنوتیزم
فتحی با اشاره به سختی‌های این جراحی اضافه کرد: جراحی مربوط به این بیمار تقریباً یک ساعت زمان لازم داشت و پلاک‌های کاشته شده کاملاً در استخوان فرورفته بود و باید دست باز شده و با تراشیدن استخوان پلاک‌ها آزاد و به بیرون کشیده می‌شد. در طول جراحی هم برای جلوگیری از خونریزی به بازوی بیمار دستگاهی وصل گردیده بود که به دلیل فشار زیادی که به بافت وارد می‌کند، درد خیلی شدیدی به دنبال دارد که برای مقابله با آن باید مریض حتماً بیهوش شوند یا تحت بی‌حسی‌های عصبی قرار گیرد. از طرفی برای کنترل خونریزی از دستگاه‌های مخصوص الکتریسیته استفاده می‌شود که هم برش ایجاد می‌کند و هم با حرارت بالای صد درجه، خون را بند می‌آورد و تمام این‌ها فرآیندهای دردناکی هستند که مریض ما تحت هیپنوتیزم هیچکدام از این دردها را احساس نکرد، در حالی که سطح هوشیاری‌اش که با دستگاه‌های ارزیابی کننده و از طریق گرفتن نوار مغز همزمان بررسی می‌شد، در حالت عادی و مانند افراد بیدار بود که در زمان لازم به صحبت‌های ما واکنش نشان می‌داد.
دبیر انجمن هیپنوتیزم کشور با تأکید بر این که در کل دنیا تا کنون این فرآیند به این شکل انجام نگرفته است، ادامه داد: هیچ گونه داروی بیهوشی و بی حسی برای بیمار استفاده نشد. مریض تا کنون که به ما گزارش می‌داد کاملاً بدون درد بود. یک ساعت بعد از جراحی مریض از بیمارستان مرخص شد و خودش در تماس با من گفت که تا بحال 6 بار تحت جراحی قرار گرفته و تا کنون موردی نبوده است که بعد از جراحی درد نداشته باشد، ولی این بار حتی یک لحظه دردی را احساس نکرده است. از فرآیندهایی که در هیپنوتیزم برای کنترل دردهای بعد از عمل هم می‌توان استفاده کرد و ما بر همین اساس القائاتی را بر روی مریض انجام داده بودیم که دردی را احساس نکند و به همین دلیل هیچ گونه مسکنی هم برای بیمار تجویز نشده و مورد استفاده قرار نگرفته است.
چند دقیقه تمرکز برای رهایی از چندین روز درد
وی خاطرنشان کرد: کل فعالیت ما برای مریض در حد 3 تا 5 دقیقه طول نکشید و بعد از این مدت مریض در شرایطی قرار گرفت که جراح می‌توانست کار خودش را شروع کند.
فتحی با اشاره به بیمارانی که می‌توانند از فواید هیپنوتیزم بهره مند شوند، گفت: تمام بیمارانی که به هر دلیلی در فرآیندهای پزشکی، دندان پزشکی یا زنان و زایمان از مواد بیهوشی یا بی حسی نتوانند استفاده کنند که به دلایل مختلفی مانند حساسیت به دارو محدودیت و ممنوعیت داشته باشند، می‌توانند از این روش استفاده کنند. مورد دیگر استفاده از هیپنوتیزم برای کنترل درد است که دردهای زنان در دوران بارداری، درد در تعویض پانسمان سوختگی، دردهای جراحی‌های دندانپزشکی و جراحی‌های موضعی روی بدن و حتی دردهای مزمنی مثل سردردهای میگرنی، اختلالات اضطرابی و روانشناختی و … با هیپنوتیزم قابل کنترل هستند؛ به جز موارد خاصی که هیپنوتیزم برای فرد ممنوعیت دارد.
دانشیار بیهوشی قلب دانشگاه علوم پزشکی مشهد، درباره این جراحی، افزود: ما قبل از این جراحی در مشهد، بارها در 30 مورد جراحی دندان عقل، 60 مورد کنترل درد بعد از عمل جراحی کیسه صفرا، 30 مورد تعویض پانسمان سوختگی و چندین مورد دیگر هیپنوتیزم را اجرا کردیم و همه در قالب پروژه‌های تحقیقاتی بوده‌اند که مجوزهای آن از سوی دانشگاه علوم پزشکی صادر شده و کمیته اخلاق هم آن‌ها را تأیید کرده است.
وی خاطرنشان کرد: ما قبل از این جراحی، مریض را در جلسه ای مورد بررسی قرار داده و تست‌های مختلف را از او گرفته‌ایم و حتی یک بار او را تحت هیپنوتیزم قرار داده و ارزیابی‌های روانشناختی و … لازم را از رو گرفتیم و در اتاق عمل بر اساس شناختی که پیش تر از مریض پیدا کرده بودیم و تکنیکی که رویش پیاده شده بود، با یک سری فرآیندهای اضافه تر این موضوع را اجرا کرده‌ایم.
جایگاه برتر ایران و مشهد در علم هیپنوتیزم جهان
فتحی با تأکید بر این که از کاهش درد بیماران خود احساس خیلی خوبی پیدا می‌کند، به جایگاه برجسته ایران و مشهد در علم هیپنوتیزم پرداخت و تصریح کرد: در چهار کنگره بین المللی هیپنوتیزم که توسط دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال‌های 1391، 1392، 1394 و 1395 برگزار شد، میهمان‌های خارجی از راحتی انجام کار در مشهد شگفت زده شده بودند و اذعان داشتند که هیپنوتزم در ایران به مراتب جلوتر از اروپا در حرکت است و مستندات گزارش‌های آن‌ها از مشاهداتشان در ایران وجود دارد.
دبیر انجمن هیپنوتیزم کشور با اشاره به قدمت 150 ساله هیپنوتیزم در حوزه پزشکی و روانشناسی دنیا، اضافه کرد: در ایران از حدود 50 سال پیش این موضوع دنبال شده است، اما تا سال 1380 به شکل علمی نبود و از ان سال با تلاش‌های من و همکارم آقای دکتر شریفی، انجمن هیپنوتیزم ایران به صورت یک انجمن علمی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور تصویب و کار به صورت علمی پیگیری شد و آموزش‌های مختلف به گروه‌های پزشکان، پرستاران، ماماها و دندانپزشکان متقاضی ارائه گردید.
کاهش هزینه‌های درمان با هیپنوتیزم
وی به کاهش هزینه‌های درمان با استفاده از هیپنوتیزم اشاره کرد و گفت: این روش در مقایسه با سایر روش‌ها به قدری هزینه کمی دارد که می‌توان حتی مدعی شد بی هزینه است. برای یک بیمار مثل این جراحی باید حداقل بین دویست تا سیصد هزار تومان ماده بیهوشی استفاده می‌شد و بعد از آن مریض حداقل 24 ساعت در بیمارستان بستری می‌شد که هزینه‌هایی را برای بیمار و مجموعه درمانی به دنبال داشت در حالی که مریض هیچ گونه ماده بیهوشی برایش استفاده نشد و یک ساعت بعد هم از بیمارستان مرخص شد و برای خود انجام این کار هم ما هزینه ای را دریافت نمی‌کنیم. در کتاب تعرفه ارزش‌های خدمات که وزارت بهداشت منتشر کرده است، درمان‌های هیپنوتیزمی دارای کد و تعرفه مشخص هستند اما این مقدار بسیار پایین بوده و به همین دلیل نسبت به بقیه خدمات درمانی، کاملاً مقرون به صرفه است.
فتحی با تأکید بر عوارض هیپنوتیزم در صورت اجرای ناصحیح، با درخواست از مردم برای اطمینان از تخصص و دانش افراد از طریق انجمن هیپنوتیزم کشور، خاطر نشان کرد: در ذهن مردم به دلیل آن چه در گذشته اتفاق می‌افتاد، این گونه جا افتاده است که هیپنوتیزم نه تنها یک علم نیست، بلکه خرافات است و این مسائل به رشد علمی هیپنوتیزم هم ضربه زده است. کوشش ما برای اصلاح آن ذهنیت غلط قبلی است و به همین دلیل در مقایسه با سایر علم‌ها، سختی بیشتری دارد و ابهام‌های مردم زیاد است؛ هر چند که در سال‌های اخیر با فعالیت‌های صورت گرفته، استقبال مردم از این علم رو به افزایش بوده استو وضعیت به نسبت دو دهه قبل تغییرات مثبت بسیاری داشته اما هنوز تا نقطه ایده آل فاصله زیادی داریم.
گزارشی از مصطفی قویدل