تجلیل از«خسرو خوبان» در مشهد
18 شهریور سال پیش مهدی یمینی، مدیرعامل مجمع هنرمندان خراسان در گفت‌وگو یا اتفاقیه از برگزاری مراسم بزرگداشت استاد محمدرضا شجریان در مشهد خبر داد و پس از آن در 21 شهریور، صدرا مذهب یوسفی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد مقدس درخبری اعلام کرد: ارشاد اسلامی شهر مشهد برای بزرگداشت استاد شجریان برنامه‌هایی را طراحی کرده است که تا هماهنگی‌های اصلی با خود استاد شجریان و خانواده محترمشان به نتیجه نرسد و تمام جوانب و مقتضیات چنین مراسمی تمهید نشود، اعلام عمومی نخواهد شد. این جریان سال گذشته به نتیجه نرسید تا اینکه بار دیگر با مهدی یمینی در این باره مصاحبه کردیم.
یمینی با مقدمه‌ای در معرفی مجمع هنرمندان خراسان گفت: با هنرمندان و روزنامه‌نگاران پیشکسوت از سال 95 تصمیم‌گرفتیم برای رفع خلاءهای موجود در مشهد و نیازهایی که در حوزه فرهنگ و هنر احساس می‌شود، از این مجموعه‌ای وسیع و گسترده‌از هنرمندان خراسانی پایتخت برای ارتقاء وضعیت فرهنگی- هنری مشهد استفاده کنیم تا این مجمع ظرفیت‌ها را به کار بگیرد و یک مقدار فضای فرهنگی و هنری مشهد هم رشد بیشتری کند و شاهد خروج مشهد از وضعیت رکود فرهنگی باشیم . کما اینکه بسیاری از هنرمندان و اهالی فرهنگ در مشهد و استان در سال‌های اخیر انتقاد داشته و دارند که حوزه فرهنگ به شدت سیاسی و سرکوب شده و آن‌هایی که باید برای فرهنگ و هنر در بخش‌های مدیریتی شهر و استان تصمیم بگیرند و برنامه‌ریزی کنند، نگاهشان بیش از اندازه سیاسی- امنیتی شده و کمتر به نظر هنزمندان، نیاز جامعه فرهنگی و مطالبات معنوی مردم توجه می‌کنند. به طوری که هنرمندان شاخص و توانمند دچار بی‌انگیزگی و سرخوردگی شده‌اند. از همین روی مجمع هنرمندان خراسان به این نتیجه رسید که شاید بتواند تاثیری روی جامعه فرهنگی هنری مشهد بگذارد که تحرک و پویایی پیدا کند و بخشی از نیازها و مطالبات خود را پیگیری کند.
جایی برای معرفی هنرمندان
چندین همایش و جلسه با مدیران فرهنگی برگزار شد و در نهایت به این جمع‌بندی رسیدیم که در سال 96 باید مجمع هنرمندان خراسان در مشهد هم شورای راهبردی داشته باشد که در خود مشهد برنامه‌ریزی کنند و سپس ما نیازهایشان را از تهران برآورده کنیم و از ظرفیت‌ها و اهرم‌های حمایتی‌مان برای‌شان استفاده کنیم و فعالیت‌های هنری را مورد حمایت قرار دهیم. زیرا نمی‌شود مجموعه‌ای که در تهران هستند بخواهند برای جامعه هنری مشهد تصمیم بگیرند، برنامه‌ریزی کنند و برنامه‌ای اجرا کنند در حالیکه خودشان آنجا حضور ندارند و به دلیل این فاصله‌ای که وجود دارد ارتباط نزدیک و پیوسته‌ای نیز با جامعه فرهنگی- هنری نیز ندارند.
علاوه بر آن تصمیم گرفتیم که اگر بتوانیم هنرمندان را در سال جاری در دیگر شهرهای فرهنگی خراسان بزرگ هم شناسایی کنیم و کمک کنیم شوراهای راهبردی مجمع هنرمندان خراسان در آن شهرستان‌ها نیز با حمایت‌های ما از تهران و مراکز استان و حتی مجموعه کشورهای قلمرو خراسان بررگ آن به تحرک و پویایی و رشد دست یابند و تولید هنری بیشتر و بهتر داشته باشند و مجمع هنرمندان خراسان در تهران پل ارتباطی‌ای بین جامعه هنری و ادبی در هر یک از این شهرستان‌ها و مرکز باشد و ظرفیت‌ها و امکاناتی که در پایتخت وجود دارد نیز از این طریق در خدمت فرهنگ و هنر شهرهای استان قرار بگیرد.
فراتر رفتن از مرزهای خراسان
حتی ما فراتر از اینها هم رفته‌ایم و قلمروی فعالیت‌های مجمع هنرمندان خراسان بزرگ گسترده‌تر نیز شده است و صحبت‌ها و ارتباطاتی نیز با جامعه هنری و ادبی فارسی زبان در کشورهای همسایه مثل افغانستان و تاجیکستان و دیگر کشورهای فارسی زبان برقرار شده است که بین هنرمندان خراسانی و هنرمندان فارسی زبان منطقه خراسان بزرگ، یک تعامل، هماهنگی، ارتباط و پیوست مناسبی برقرار شود. اگر مجمع هنرمندان موفق شود در نظر دارد در سال 96 شوراهای راهبردی را در چند شهر نیشابور، سبزوار، دوشنبه و کابل تشکیل دهد و با برقراری ارتباطات و تعاملات فرهنگی و تورهای ادبی هنری اتمسفر فرهنگی هنری خراسان دوباره احیاء و پُر رنگ‌تر شود.
با توجه به اینکه در گذشته به نظر می‌رسد که کمتر به مفاخر فرهنگی، ادبی و هنری استان و مشهد توجه شده است و می‌بینیم که چهره‌های برجسته فرهنگ و هنر مشهد و استان، چه آن‌هایی که در قید حیات هستند و چه آن‌هایی که فوت شده‌اند، در خارج از استان بیشتر به آنها توجه و پرداخته شده است. بنابراین برنامه‌ریزی‌ای کرده‌ایم که در سال جدید بتوانیم به طور پیوسته بزرگداشت‌های چهره‌های فرهنگی- هنری خراسان را در مشهد به شکل ملی برگزار کنیم. یعنی بزرگداشت در مشهد و با حضور مهمانانی از تهران و سایر نقاط حضور داشته باشند که از این طریق یادمانی از بزرگان هنرمندان، جامعه فرهنگی و علاقه‌مندان حوزه فرهنگ و هنر در مشهد را داشته باشیم که یادآوری شود که چه سرمایه-هایی دارند، چه مفاخری داشتند و چه الگوهایی برای فعالیت‌های خود می‌توانند داشته باشند که کمتر به آنها توجه کرده‌اند؟
«خسرو خوبان» در مشهد
سال گذشته قرار بود که در سالروز تولد استاد شجریان، مراسم «خسروخوبان» در مشهد برگزار شود و استقبال گسترده و گرمی از سوی مردم، هنرمندان و نخبگان فرهنگی، اجتماعی و حتی علاقمندان خارج از کشور مواجه شدیم. برخی که مسئولیت‌هایی در استان و نگرانی‌هایی داشتند، به ما پیشنهاد دادند به دلیل اینکه هماهنگی‌های کافی صورت نگرفته، این مراسم را در تهران برگزار کنید اما مورد موافقت ما قرار نگرفت به دلیل اینکه نقطه هدف ما استان خراسان است و می‌خواهیم فعالیت-هایمان را در مشهد و استان خودمان متمرکز کنیم. چه بسا از این دست مراسم و برنامه‌های مشابه در تهران زیاد برگزار می‌شود اما اگر ما بتوانیم این بزرگداشت‌های مفاخر خراسانی را در مشهد و مرکز استان برگزار کنیم تاثیر اجتماعی و فرهنگی بیشتری دارد و تاکید ما بر خراسانی بودن این عزیزان است و اینکه شهروندان مشهدی و اهالی خراسان را متوجه مفاخرشان کنیم و الگوسازی نیز صورت گیرد.
گفته شد چون هماهنگی قبلی نداشته ممکن است برگزاری این مراسم حواشی‌ای داشته باشد. در مراجعه به تهران هم با نقطه نظرات متنوع روبرو شدیم، مسئولین محترم در وزارت ارشاد در مقابل نقطه نظرات بازدارنده محکم در کنار ما ایستادند و از ما حمایت کردند و جناب آقای مرادخانی عزیز، معاون هنری وزیر ارشاد در جلسه‌ای که به اتفاق آقای رضا کیانیان عزیز در دفترشان در تالار وحدت با ایشان داشتیم که اتفاقا جناب آقای سرابی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی هم حضور داشتند قول حمایت از این حرکت را دادند ولی شرایط جسمانی استاد شجریان را مناسب سفر به مشهد ندانستند. برخی مسئولین نهاد ریاست جمهوری نیز با ذکر برخی تماس‌هایی که با نهاد ریاست جمهوری گرفته شده بود، گفتند اینکه شما در نهاد ریاست جمهوری شاغل هستید این اقدام به حساب دولت گذاشته شده است و اگر الان برگزار کنید صورتحساب هزینه‌هایش را برای ما می‌فرستند.
بیماری استاد و تأخیر بزرگداشت
پس از آن، به مشورت با هیات مدیره مجمع و هنرمندان پیشکسوت خراسانی مقیم تهران و به قول معروف ریش سفیدان‌مان پرداختیم و نهایتا ترجیح دادیم «خسرو خوبان» را به زمان مناسبی درآینده نزدیک موکول کنیم، کما اینکه استاد درآن زمان تازه از سفر معالجاتی خود بازگشته بودند و ما فکر نمی‌کردیم که وقتی می‌آیند، حالشان آنقدر مساعد نباشد که نتوانند سفری به مشهد داشته باشند. متوجه شدیم که حضورشان در مشهد سخت خواهد بود و تصمیم گرفتیم که این مراسم را به تعویق بیاندازیم که هم حال استاد بهتر و مساعدتر شود که بتوانند حتما در مشهد حضور داشته باشند و هم مقدمات و هماهنگی‌هایی که نیاز است صورت گیرد و با برنامه‌ریزی دقیق‌تر مراسم را فاخرتر، بهتر و درشان این هنرمند پیشکسوت و در شان اهالی فرهنگ و هنر خراسان در مشهد برگزار کنیم. اکنون هم هر چند حال عمومی استاد شجریان خیلی نسبت به گذشته بهتر شده و نتایج معالجات تا جایی که ما از نزدیکان شان اخیرا شنیدیم خیلی رضایتبخش بوده، تنها مانع برگزاری بزرگداشت «خسرو خوبان»، حال عمومی و وضعیت جسمانی استاد و موافقت خانواده ایشان بویژه همایون عزیز است که ان شاءالله بزودی رفع خواهد شد.
اکنون هم درحال مذاکره با خانواده استاد هستیم که به محض اینکه به تشخیص برسند می‌توانیم در نخستین فرصت این مراسم را باحضور خانواده فرهنگ و هنر خراسان بزرگ به ویژه هنرمندان موسیقی مقامی خراسان و برجستگان موسیقی ملی ایران در مشهد برگزار کنیم.
گزارشی از نوید موسوی